Μιλώντας από το ισραηλινό κοινοβούλιο (Κνεσέτ), ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε σήμερα στην εκεχειρία στη Γάζα, κάνοντας λόγο για «το ύψιστο βραβείο της ειρήνης και της ευημερίας» στη Μέση Ανατολή.
Η τοποθέτησή του θύμισε έντονα τη στιγμή του 2020, όταν από τον Λευκό Οίκο είχε ανακοινώσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, οι οποίες άνοιξαν τον δρόμο για διπλωματικές σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών χωρών.
Ο Τραμπ εξήρε εκ νέου τις συμφωνίες, τονίζοντας ότι ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ, «έκανε κάτι πραγματικά ξεχωριστό» συμβάλλοντας στην επίτευξή τους. Υπονόησε μάλιστα ότι θα ήθελε να δει επέκτασή τους, αφήνοντας ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Παρότι η οριστική λήξη του πολέμου με τη Χαμάς δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε για «την ιστορική αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής».
Τι ήταν οι Συμφωνίες του Αβραάμ
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, που υπεγράφησαν το 2020 στον Λευκό Οίκο, σηματοδότησαν την έναρξη επίσημων διπλωματικών σχέσεων του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, ενώ λίγο αργότερα προσχώρησε και το Μαρόκο.
Μέχρι τότε, μόνο η Αίγυπτος και η Ιορδανία είχαν αναγνωρίσει το Ισραήλ, καθώς οι υπόλοιπες αραβικές χώρες είχαν δεσμευθεί να μην το πράξουν πριν τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.
Οι σχέσεις παρέμεναν στο παρασκήνιο και σε ορισμένες χώρες οι επαφές με το Ισραήλ απαγορεύονταν ακόμη και σε τηλεφωνικό επίπεδο.
Ο Τραμπ είχε χαρακτηρίσει τότε τις συμφωνίες ως το κορυφαίο επίτευγμα της εξωτερικής του πολιτικής, κάνοντας λόγο για «την αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής όπου άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών θα ζουν μαζί ειρηνικά και ευημερώντας».
Τα αποτελέσματα των συμφωνιών
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ οδήγησαν σε εκρηκτική αύξηση των εμπορικών συναλλαγών, του τουρισμού και της ασφαλιστικής συνεργασίας ανάμεσα στα συμμετέχοντα κράτη. Το εμπόριο Ισραήλ–Εμιράτων ξεπέρασε τα 3 δισ. δολάρια το 2024, ενώ χιλιάδες Ισραηλινοί επισκέπτονται πλέον το Ντουμπάι.
Στο Μαρόκο, ο τουρισμός από το Ισραήλ αυξήθηκε σημαντικά, ενώ ως αντάλλαγμα οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την κυριαρχία του Ραμπάτ στη Δυτική Σαχάρα. Αντίθετα, στο Μπαχρέιν οι αντιδράσεις παραμένουν έντονες, με διαδηλώσεις κατά της συμφωνίας.
Ωστόσο, οι συμφωνίες δεν επηρέασαν το παλαιστινιακό ζήτημα· η κατοχή στη Δυτική Όχθη ενισχύθηκε, διαψεύδοντας όσους πίστευαν ότι θα άνοιγε ο δρόμος για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Παρά τις αναφορές του Τραμπ και του Νετανιάχου σε «συμφωνία ειρήνης», αναλυτές επισημαίνουν ότι δεν υπήρξε ποτέ πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τα Εμιράτα ή το Μπαχρέιν — επρόκειτο, ουσιαστικά, για διπλωματική προσέγγιση χωρών χωρίς ανοιχτές συγκρούσεις.
Το μέλλον των συμφωνιών
Η Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ θα επιθυμούσαν την προσχώρηση και άλλων αραβικών κρατών, με τη Σαουδική Αραβία να αποτελεί τον «μεγάλο στόχο».
Ωστόσο, η συνέχιση του πολέμου στη Γάζα και οι εικόνες καταστροφής καθιστούν πολιτικά αδύνατη την προοπτική αναγνώρισης του Ισραήλ.
Το Ριάντ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα προχωρήσει χωρίς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, κάτι που το Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά.
Ακόμη και σε περίπτωση διατήρησης της εκεχειρίας, η σαουδαραβική κοινή γνώμη παραμένει αντίθετη, περιορίζοντας τις κινήσεις του διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
