Δεν ήταν εκεί όπου η Nadiya Trubchaninova πίστευε ότι θα βρισκόταν στα 70 της χρόνια, κάνοντας ωτοστόπ καθημερινά από το χωριό της στην κατεστραμμένη ουκρανική πόλη Μπούτσα, προσπαθώντας να φέρει το άψυχο σώμα του γιου της στο σπίτι για ταφή.
Γιατί ο 48χρονος Vadym είχε πάει στη Μπούτσα, όπου οι Ρώσοι ήταν τόσο πιο σκληροί από αυτούς που κατέλαβαν το χωριό τους; Ποιος τον πυροβόλησε καθώς οδηγούσε στην οδό Yablunska, όπου βρέθηκαν τόσα πτώματα; Και γιατί έχασε τον γιο της μόλις μια μέρα πριν αποχωρήσουν οι Ρώσοι;
Αφού της έφτασε η είδηση ότι ο Vadym είχε βρεθεί και θάφτηκε από αγνώστους σε μια αυλή στη Μπούτσα, πέρασε περισσότερο από μια εβδομάδα προσπαθώντας να τον φέρει στο σπίτι σε έναν κατάλληλο τάφο. Αλλά ήταν μόνο ένα σώμα ανάμεσα σε εκατοντάδες, μέρος μιας έρευνας για εγκλήματα πολέμου που έχει αποκτήσει παγκόσμια σημασία.
Η Τρουμπτσάνινοβα είναι μεταξύ των πολλών ηλικιωμένων που έμειναν πίσω ή που επέλεξαν να μείνουν καθώς εκατομμύρια Ουκρανοί διέφυγαν από τα σύνορα ή σε άλλα μέρη της χώρας. Ήταν οι πρώτοι που εθεάθησαν σε άδειους δρόμους μετά την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τις κοινότητες γύρω από την πρωτεύουσα, Κίεβο, κοιτάζοντας έξω από ξύλινες πύλες ή κουβαλώντας σακούλες με δωρεές τροφίμων σε παγωμένα σπίτια.
Κάποιοι, όπως η Τρουμπτσάνινοβα, επέζησαν τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου μόνο για να διαπιστώσουν ότι είχαν πάρει τα παιδιά τους. Είχε δει τελευταία φορά τον γιο της στις 30 Μαρτίου. Νόμιζε ότι έκανε μια βόλτα στο πλαίσιο της μακράς ανάρρωσης από εγκεφαλικό. «Θα ήταν τρελό να πάμε πιο μακριά», είπε. Αναρωτήθηκε αν πήγε με το αυτοκίνητο για να ψάξει για σύνδεση κινητού τηλεφώνου για να τηλεφωνήσει στον δικό του γιο και να του ευχηθεί χρόνια πολλά. Αναρωτήθηκε αν ο Vadym πίστευε ότι οι Ρώσοι στη Μπούτσα ήταν σαν εκείνους που κατέλαβαν το χωριό τους, οι οποίοι τους είπαν ότι δεν θα παθουν τίποτα αν δεν αντεπιτεθούν. Μια εβδομάδα αργότερα, βρήκε τον αυτοσχέδιο τάφο του με τη βοήθεια ενός αγνώστου με το ίδιο όνομα και ηλικία με τον γιο της.
Την επόμενη μέρα, εντόπισε τον ειδικό σάκο που περιείχε τον Vadym σε ένα νεκροταφείο στη Μπούτσα. Πάντα ξεχώριζε για το ύψος του και το πόδι του έβγαινε από μια τρύπα στη γωνία. Ανήσυχη να μην τον χάσει, βρήκε ένα κασκόλ και το έδεσε εκεί. Ήταν ο δείκτης της. Πίστευε ότι ήξερε πού κρατούνταν το σώμα του γιου της για μέρες, σε ένα φορτηγό ψυγείο έξω από το νεκροτομείο. Ήθελε απεγνωσμένα να βρει έναν υπάλληλο που θα επισπεύδει τη διαδικασία επιθεώρησης του γιου της και έκδοσης των εγγράφων που απαιτούνται για την απελευθέρωσή του.
«Ανησυχώ, πού θα πήγαινε και αν θα μπορούσα να τον βρω», είπε. Μόλις μάζεψε το σώμα του, θα χρειαζόταν ένα φέρετρο, που ισοδυναμεί με ένα μήνα της σύνταξής της, περίπου 90 $. Αυτή, όπως και άλλοι ηλικιωμένοι Ουκρανοί, δεν έχει λάβει τη σύνταξή της από την έναρξη του πολέμου. Τα παίρνει πουλώντας τα λαχανικά που καλλιεργεί, αλλά οι πατάτες που ήθελε να φυτέψει τον Μάρτιο μαράθηκαν ενώ κρυβόταν στο σπίτι της. Το γερασμένο κινητό της συνεχίζει να χάνει τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας. Ξεχνάει τον αριθμό τηλεφώνου της.
Ο άλλος της γιος, δύο χρόνια νεότερος από τον Βαντίμ, είναι άνεργος και προβληματισμένος. Τίποτα δεν είναι εύκολο. «Θα έφευγα από αυτό το μέρος γιατί νιώθω ότι είναι τόσο δύσκολο να είμαι εδώ», είπε η Τρουμπτσάνινοβα, καθισμένη στο σπίτι κάτω από μια ασπρόμαυρη φωτογραφία της στα 32 της, γεμάτη αποφασιστικότητα. Θυμήθηκε ότι έβλεπε την τηλεόρασή της, όταν ακόμα λειτουργούσε, τις πρώτες μέρες του πολέμου, καθώς οι εκπομπές έδειχναν τόσους πολλούς Ουκρανούς να έχουν τραπεί σε φυγή.
Ανησυχούσε για αυτούς. Που πηγαίνουν? Που θα κοιμηθούν; Τι θα φάνε; Πώς θα ξαναφτιάξουν τη ζωή τους; «Τους λυπήθηκα πολύ», είπε. «Και τώρα, είμαι σε αυτή την κατάσταση. Νιώθω τόσο χαμένη μέσα μου. Δεν ξέρω καν πώς να περιγράψω πόσο χαμένη είμαι. Δεν είμαι καν σίγουρη ότι θα βάλω το κεφάλι μου σε αυτό το μαξιλάρι απόψε και θα ξυπνήσω αύριο». Όπως πολλοί ηλικιωμένοι Ουκρανοί, εργάστηκε χωρίς να αφιερώνει χρόνο για τον εαυτό της, αποφασισμένη να δώσει στα παιδιά της εκπαίδευση και μια καλύτερη ζωή από τη δική της. «Αυτά ήταν τα σχέδιά μου», είπε ταραγμένη. «Τι σχέδια θέλετε να έχω τώρα; Πώς μπορώ να κάνω νέα σχέδια αν ένας από τους γιους μου είναι ξαπλωμένος εκεί στη Μπούτσα;».
Την Πέμπτη, περίμενε ξανά έξω από το νεκροτομείο. Μετά από άλλη μια κουραστική μέρα χωρίς πρόοδο, κάθισε σε ένα παγκάκι στον ήλιο. «Ήθελα απλώς να κάθομαι με καλό καιρό», είπε. «Πρέπει να πάω σπίτι. Αύριο θα έρθω ξανά.” Σε όλη την πόλη εκείνη την ημέρα να γίνονται ταφές , είδε αυτό που ήθελε τόσο πολύ η Τρουμπτσάνινοβα.
Σε ένα νεκροταφείο, δύο 82χρονες γυναίκες σηκώθηκαν από ένα παγκάκι και σταυρώθηκαν καθώς το γνωστό πλέον λευκό βαν έφτασε κουβαλώντας ένα άλλο φέρετρο. Οι γυναίκες, η Νεονύλα και η Έλενα, τραγουδούν στις κηδείες. Έχουν εμφανιστεί στα 10 από τότε που αποχώρησαν οι Ρώσοι. «Ο μεγαλύτερος πόνος για μια μητέρα είναι να χάσει τον γιο της», είπε η Νεονύλα. «Δεν υπάρχει λέξη για να το περιγράψω». Έφεραν τον ιερέα στην άκρη του τάφου. Παρευρέθηκαν ακόμη δύο άντρες με τουλίπες, μαζί με έναν άνδρα με σκούφο στο χέρι. «Αυτό είναι», είπε ένας τυμβωρύχος όταν τελείωσε ο εξαντλημένος ιερέας. Ένας άλλος άντρας με στυλό με χρυσό μελάνι έγραψε βασικές λεπτομέρειες σε έναν προσωρινό σταυρό. Ήταν για μια γυναίκα που είχε σκοτωθεί από βομβαρδισμούς καθώς μαγείρευε έξω. Ήταν 69. Μια σειρά από άδειους τάφους περίμεναν.
Τελικά, το Σάββατο, η Τρουμπτσάνινοβα βρέθηκε ξανά με τον γιο της. Σε ένα μικρό νεκροταφείο σε ένα χωράφι στο χωριό της κάτω από έναν ουρανό από χυτοσίδηρο, αγκάλιασε ένα κασετίνα που έδωσε. Γονάτισε και έκλαψε. Και ο Βαντίμ θάφτηκε.
