Το 2020 η πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη, σε υλοποίηση των προγραμματικών δεσμεύσεων του ίδιου του Πρωθυπουργού, υιοθέτησε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία με στόχο την οριζόντια δέσμευση του Κράτους για την προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία στην Χώρα μας. Από τις θητείες μου ως Υποδιοικητού π. ΕΤΕΑΕΠ και e-ΕΦΚΑ επί Υπουργίας Κ. Χατζηδάκη αλλά και μετέπειτα επί Α. Γεωργιάδη, θα αναφέρω χαρακτηριστικά, ότι η έκφραση «ύψιστη προτεραιότητα» στο Υπουργείο Εργασίας και στον ΕΦΚΑ είναι λίγη για να αποδώσει την σημασία που δόθηκε στο Σχέδιο Δράσης και τα ζητήματα αναπηρίας από το Υπουργείο και τον Οργανισμό. Όμως το πλαίσιο, τα χρονοδιαγράμματα και ο έλεγχος εφαρμογής της δημόσιας πολιτικής για τα θέματα αυτά ακολουθήθηκαν με συνέπεια από όλα τα Υπουργεία.
Στους καρπούς του Σχεδίου Δράσης συγκαταλέγονται: Η δημιουργία της Εθνικής Αρχής Προσβασιμότητας υπό τον Πρωθυπουργό, η ψηφιακή Εθνική Πύλη Αναπηρίας, η θεσμοθέτηση Επιτροπής Ισότιμης Πρόσβασης σε κάθε ΑΕΙ, ο Προσωπικός Βοηθός, η Υποστηριζόμενη Διαβίωση, ο διορισμός εξειδικευμένων σε θέματα αναπηρίας εκπαιδευτικών, προγράμματα επιχορήγησης επιχειρήσεων για την απασχόληση ατόμων με αναπηρία κ. α..
Η Εθνική Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία έρχεται ως φυσική συνέχεια εφαρμογής δημόσιας πολιτικής, από την δεύτερη κυβέρνηση Μητσοτάκη, για να εξασφαλίσει την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και αλλαγών που προτάθηκαν με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Στόχος η εξάλειψη των διαφορών πρόσβασης-ισότητας-διαβίωσης σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, τόσο τον Ελληνικό όσο και τον Ευρωπαϊκό, η εναρμόνιση με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, η εφαρμογή στην Χώρα μας δοκιμασμένων πρακτικών από την Ευρώπη και από τον υπόλοιπο κόσμο, η συγκεκριμενοποίηση και η όσο το δυνατόν αμεσότερη παρέμβαση με όρους δημόσιας πολιτικής στους τομείς της προσβασιμότητας, της ανεξάρτητης διαβίωσης στην κοινότητα, της πρόσβασης στην Υγεία, την Εκπαίδευση και την Εργασία, της ευαισθητοποίησης της κοινωνίας στα θέματα της αναπηρίας, η επιμόρφωση και καθοδήγηση της Δημόσιας Διοίκησης στον τρόπο ενδεδειγμένου χειρισμού υποθέσεων ατόμων με αναπηρία.
Με ποιον όμως τρόπο θα παρακολουθείται και θα αξιολογείται η Στρατηγική; Σύμφωνα με το «Μια Ελλάδα με Όλους για Όλους» έχουν θεσπιστεί 80 συγκεκριμένοι δείκτες, προερχόμενοι από τις προτροπές των Διεθνών Συνθηκών και τις Παρατηρήσεις Διεθνών Οργανισμών για τα συναφή θέματα, την εμπειρία της Ε. Ε. και την συνεργασία της Κυβέρνησης με την ΕΛΣΤΑΤ, τον Συνήγορο του Πολίτη, την Εθνική Επιτροπή για τα δικαιώματα του Ανθρώπου, την ΕΣΑΜΕΑ και τις άλλες πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες Οργανώσεις του Αναπηρικού Κινήματος. Δείκτες όπως ο αριθμός των επιχειρήσεων και εγκαταστάσεων που φέρουν το Εθνικό Σήμα προσβασιμότητας, ο συνολικός αριθμός παρεμβάσεων σε υποδομές Δήμων για ράμπες σε πεζοδρόμια ή δημόσια κτίρια, ή σημάνσεις Braille, πλήθος και ποσοστό προσβάσιμων Αρχαιολογικών χώρων, πλήθος και αριθμός προσβάσιμων παραλιών και ορεινών προορισμών, ποσοστό και αριθμός προσβάσιμων Μέσων μαζικής μεταφοράς ανά είδος, αριθμός και ποσοστό εργαζομένων πιστοποιημένων σε θέματα αναπηρίας, η ψηφιακή προσβασιμότητα των αναπήρων, το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που χρήζουν Προσωπικού Βοηθού ή Βοήθειας στο Σπίτι, ποσοστά κινδύνου Φτώχειας ή αποκλεισμού ατόμων μα αναπηρία, πλήθος ωφελούμενων αναπηρικών συντάξεων ανά είδος σύνταξης, πλήθος καταρτισμένων Σχεδίων αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης που λαμβάνουν υπόψιν την διάσταση της αναπηρίας σε
περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, αριθμός περιστατικών βίας κατά ατόμων με αναπηρία, ο συνολικός αριθμός πλήρως προσβάσιμων εκλογικών κέντρων και τμημάτων ανά εκλογική περιφέρεια, αριθμός τηλεοπτικών και κινηματογραφικών παραγωγών που προάγουν θετικά πρότυπα συμπερίληψης ατόμων με αναπηρία, το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που αξιολογούν ως «καλή» ή «πολύ καλή» την προσβασιμότητα δημόσιων νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένων του περιβάλλοντος χώρου, του ιατρικού και υγειονομικού εξοπλισμού, της πληροφορίας και των τρόπων επικοινωνίας, το ποσοστό μαθητών με αναπηρία (και χωρίς αναπηρία) που δεν ολοκληρώνει την υποχρεωτική εκπαίδευση (δείκτης σχολικής διαρροής), το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που διαθέτουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το ποσοστό νέων με αναπηρία που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας, το ποσοστό αναπήρων που εργάζονται και ποσοστό εργαζομένων με αναπηρία που απολαμβάνουν εύλογες προσαρμογές που απαιτούνται στην εργασία τους λόγω της αναπηρίας τους, ο συνολικός αριθμός εκστρατειών ενημέρωσης και αφύπνισης γενικού πληθυσμού και εκτιμώμενος αριθμός αποδεκτών για κάθε
δράση ενημέρωσης.
Οι Δείκτες αυτοί δεν υπάρχουν για να αποτελέσουν μόνο μια απλή στατιστική αναφορά. Υπάρχουν για να λειτουργήσουν ως «καμπανάκια» ανάγκης πρόσθετων παρεμβάσεων, καίριων τομών και προσαρμογών σε διεθνή πρότυπα, ανεξάρτητα από τις εναλλαγές στην διακυβέρνηση της Χώρας. Μπορούν κάλλιστα να λειτουργήσουν ακόμα και ως εργαλείο αξιολόγησης του Υπουργικού έργου στα χέρια του Πρωθυπουργού. Η εξάλειψη των στερεοτύπων περνάει από την συνήθεια του συγχρωτισμού στην καθημερινότητα του πολίτη με αναπηρία με τον πολίτη χωρίς αναπηρία. Το 2030 δεν είναι πολύ μακριά αλλά όσο το συντομότερο επιτευχθούν οι στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής τόσο πιο γρήγορα η Χώρα μας θα απολαμβάνει τα οφέλη της ενεργούς και ισότιμης δραστηριοποίησης στην παραγωγή και κοινωνία, ανθρώπων, που λόγω θεσμικών ελλείψεων και ελλείψεων υποδομών αδυνατούσαν, άνευ ευθύνης τους, να συνεισφέρουν. Μην ξεχνούμε ότι η αναπηρία μπορεί ξαφνικά να εμφανιστεί, σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, και ότι είναι κομμάτι της ζωής όλων μας, είτε λόγω προσωπικού βιώματος είτε λόγω φιλικού ή συγγενικού. Δεν θα θέλαμε να ζούμε σε μια Χώρα που, αν μη τι άλλο, μας σέβεται, ανεξάρτητα από την τύχη ή την ατυχία μιας αναπηρίας;
* Nίκος Παγώνης πρ. Υποδιοικητής e-ΕΦΚΑ
