Την περασμένη εβδομάδα κατατέθηκε στη Βουλή ο Κρατικός Προϋπολογισμός για το 2026, ένας προϋπολογισμός που επιχειρεί να απαντήσει σε τρία κεντρικά ζητήματα: το φορολογικό βάρος της μεσαίας τάξης, την πίεση στα νοικοκυριά από το στεγαστικό και την ανάγκη ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι αν οι προβλέψεις του αρκούν για να αλλάξουν ουσιαστικά την καθημερινότητα των πολιτών.
Η κυβέρνηση προωθεί μια ευρεία φορολογική μεταρρύθμιση που στοχεύει κυρίως στη μεσαία τάξη – μια κατηγορία που επί χρόνια σήκωσε δυσανάλογο βάρος. Επιχειρούνται δηλαδή φορολογικές ελαφρύνσεις με επίκεντρο την μεσαία τάξη. Από το νέο έτος οι φορολογικοί συντελεστές μειώνονται οριζόντια κατά δύο μονάδες για εισοδήματα άνω των 10.000 ευρώ. Παράλληλα, ενισχύονται τα κίνητρα για τους νέους εργαζομένους, καθώς εισόδημα έως 20.000 ευρώ δεν θα φορολογείται, μέτρο που φιλοδοξεί να διευκολύνει την είσοδό τους στην αγορά εργασίας.
Σημαντικές είναι και οι παρεμβάσεις για τους συνταξιούχους. Η κατάργηση της «προσωπικής διαφοράς» από το 2026 ανοίγει τον δρόμο για αυξήσεις σε εκατοντάδες χιλιάδες δικαιούχους, ενώ για όσους εργάζονται παράλληλα, παύει ο συνυπολογισμός της προσαύξησης στη σύνταξη και καταργείται η επιβάρυνση της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων λόγω εργασίας. Αντίστοιχα, από τον Απρίλιο του 2026 προβλέπεται αύξηση των μισθών στο Δημόσιο βάσει του κατώτατου μισθού του ιδιωτικού τομέα, καθώς και ανάλογες ενισχύσεις στα προνοιακά επιδόματα.
Δεν υπάρχει ίσως πιο πιεστικό κοινωνικό πρόβλημα σήμερα από το στεγαστικό. Αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση. Σε παλαιότερο άρθρο μου είχα αναφερθεί τόσο στους παράγοντες που συντείνουν στο πρόβλημα (ύφεση και ακρίβεια, κερδοσκοπία στα ακίνητα, αντικρουόμενα συμφέροντα ενοικιαστών και ιδιοκτητών, τα «κλειστά» ακίνητα, οι βραχυχρόνιες Airbnb μισθώσεις, φορολογική αντιμετώπιση, περιορισμένος δανεισμός για την κατασκευή ή ανακαίνιση κατοικίας) όσο και στις προτεινόμενες κυβερνητικές παρεμβάσεις που καθίστανται επιτακτικές (περισσότερα προγράμματα στέγασης και στεγαστικών επιδοτήσεων και μεγαλύτερη χρήση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων).
Πλέον και ο προϋπολογισμός αναγνωρίζει αυτή την πραγματικότητα και ενσωματώνει μια δέσμη μέτρων που επιχειρούν να αυξήσουν την προσφορά κατοικιών και να συγκρατήσουν τα ενοίκια. Μεταξύ των παρεμβάσεων συγκαταλέγονται και ξεχωρίζουν η τριετής φοροαπαλλαγή για κενά ακίνητα που θα διατεθούν σε μακροχρόνια μίσθωση, η μείωση του συντελεστή φορολόγησης εισοδήματος από μισθώματα από 35% σε 25%, η παράταση της αναστολής ΦΠΑ στις νέες οικοδομές έως το τέλος του 2026, η υιοθέτηση κινήτρων για αναβάθμιση κτιρίων και παράταση των σχετικών φοροελαφρύνσεων, η συνέχιση του περιορισμού των νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Αθήνα και η θέσπιση πλαισίου κοινωνικής αντιπαροχής για αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας προς κατασκευή κοινωνικών κατοικιών.
Εξίσου σημαντική παρέμβαση αποτελεί η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% από το 2026 για κύριες κατοικίες σε μικρούς οικισμούς έως 1.500 κατοίκους (πλην οικισμών της Αττικής, εκτός των νησιών), με πλήρη κατάργηση του φόρου από το 2027. Πρόκειται για μια τομή που μπορεί να αναζωογονήσει την περιφέρεια, αλλά και να ανακουφίσει σημαντικά τα νοικοκυριά της επαρχίας.
Ανάμεσα στις πιο συμβολικές αλλαγές είναι η πλήρως άυλη μορφή με την οποία κατατέθηκε φέτος ο προϋπολογισμός – ένα αρχείο στο Cloud με QR code, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Κ. Πιερρακάκης. Από του χρόνου, μάλιστα, καταργείται και το USB. Αποτελεί μια μικρή αλλά ενδεικτική κίνηση ενός δημοσίου που επιχειρεί να γίνει πιο λειτουργικό και σύγχρονο. Σε τελική ανάλυση, η κίνηση αυτή δύναται να λειτουργήσει ως εφαλτήριο ψηφιακού άλματος στις σχετικές διαδικασίες.
Ο προϋπολογισμός του 2026 επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη για στήριξη της κοινωνίας και στη διατήρηση δημοσιονομικής σταθερότητας. Οι φοροελαφρύνσεις, τα στεγαστικά μέτρα και η ενίσχυση των ευάλωτων ομάδων συνθέτουν μια προσπάθεια που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η κυβέρνηση, τουλάχιστον σε επίπεδο σχεδιασμού, φαίνεται να παραμένει συνεπής στις δεσμεύσεις της περί ανάπτυξης και κοινωνικής στήριξης. Το στοίχημα, ωστόσο, θα κριθεί στην πράξη: στο κατά πόσο οι προβλέψεις θα μετατραπούν σε πραγματική ανακούφιση για την καθημερινότητα των πολιτών.
*Ο Νίκος Παγώνης είναι πρ. υποδιοικητής e-ΕΦΚΑ
