Πολλές επιδημίες έχουν ξεκινήσει από την Κίνα τις τελευταίες δεκαετίες, όπως ο νέος κοροναϊός που εμφανίστηκε τον Δεκέμβριο στην πόλη Βουχάν.
2003: ο SARS
Ο ιός SARS (σοβαρό, οξύ αναπνευστικό σύνδρομο) εμφανίσθηκε στο τέλος του 2002 στην νότια Κίνα, μετά την μετάδοσή του από τις νυκτερίδες στον άνθρωπο μέσω της μασκοφόρας φοινικοσιβέτας, άγριου θηλαστικού που πωλείται ζωντανό στις αγορές της Κίνας για το κρέας του.
Αυτός ο ιός σε σχήμα κορώνας αποδεικνύεται εξαιρετικά μεταδοτικός και προκαλεί οξείες πνευμονίες, θανατηφόρες σε ορισμένες περιπτώσεις.
Από την άνοιξη του 2003, προκαλεί πραγματική ψύχωση στην Ασία, κυρίως στην Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και την Σιγκαπούρη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κηρύσσει στις 12 Μαρτίου διεθνή υγειονομικό συναγερμό.
Τελικά, η επιδημία θα προκαλέσει τον θάνατο 774 ανθρώπων επί 8.096 κρουσμάτων σε 30 χώρες. Η Κίνα και το Χονγκ Κονγκ συγκεντρώνουν το 80% των κρουσμάτων.
1997: γρίπη των πτηνών A (H5N1)
Η γρίπη των πτηνών προκαλεί θανάτους για πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ το 1997 (έξι νεκροί), πριν επανεμφανισθεί το 2003 στην νοτιοανατολική Ασία, προκαλώντας τον θάνατο 282 ανθρώπων επί 468 κρουσμάτων σε 15 χώρες (απολογισμός 2003-2009 του ΠΟΥ).
Ομως, ο ιός αυτός ενδημεί κυρίως μετά των πτηνών, και κυρίως των πτηνών εκτροφής, και η προσβολή των ανθρώπων οφείλεται στην απευθείας επαφή με τα πτηνά.
Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανθρώπινη επιδημία γρίπης των πτηνών, αφού η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο δεν είναι δυνατή ή ελάχιστη. Ο φόβος προέρχεται από μία εξέλιξη του ιού προς μία μορφή εύκολα μεταδόσιμη από άνθρωπο σε άνθρωπο.
1968: γρίπη του Χονγκ Κονγκ
Ένας νέος ιός τύπου A (ένας από τους τρεις τύπους της εποχικής γρίπης) μεταδίδεται από τον Ιούλιο 1968 στο Χονγκ Κονγκ, όπου προσβάλλει μισό εκατομμύριο ανθρώπους, δηλαδή του 15% του πληθυσμού, πριν διαδοθεί στην Ασία, τις ΗΠΑ και φθάσει το φθινόπωρο μέχρι την Ευρώπη.
Θεωρείται η πρώτη πανδημία της σύγχρονης εποχής, οι συνθήκες μετάδοσης της οποίας επιδεινώνονται από τον πολλαπλασιασμό των αεροπορικών μετακινήσεων, και προκαλεί παγκόσμια κινητοποίηση, υπό τον συντονισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Από τον Νοέμβριο 1969 είναι διαθέσιμα αποτελεσματικά εμβόλια κατά της γρίπης του Χονγκ Κονγκ.
Η πανδημία προκάλεσε τον θάνατο ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, σύμφωνα με τον αμερικανικό οργανισμό παρακολούθησης και πρόληψης των ασθενειών (CDC).
1957: ασιατική γρίπη
Τα πρώτα κρούσματα αυτής της γρίπης, επίσης τύπου A, εντοπίζονται τον Φεβρουάριο 1957 στην κινεζική επαρχία Γκουιζού (νοτιοδυτική Κίνα). Ο ιός εξαπλώνεται στην Κίνα και στην συνέχεια στην Ασία και σε ολόκληρο τον κόσμο προκαλώντας την μεγαλύτερη πανδημία από την ισπανική γρίπη το 1918. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών τοποθετείται στο 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους, σύμφωνα με τον CDC.
Στη σκιά του SARS – Τα διδάγματα από το παρελθόν
Η εμφάνιση ενός νέου ιού στην κεντρική Κίνα επανέφερε οδυνηρές μνήμες από μια ακόμα ιογενή αναπνευστική νόσο που προκάλεσε παγκόσμιο χάος και έπληξε την εμπιστοσύνη των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας της χώρας.
Ωστόσο, ειδικοί σε θέματα υγείας από όλο τον κόσμο είπαν ότι η Κίνα έχει διανύσει πολύ δρόμο από το 2003, όταν κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να συγκαλύψει την επιδημία του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS), έναν προηγουμένως άγνωστο ιό που πιστεύεται ότι εμφανίστηκε στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις μεγάλες πόλεις. Έως και 774 άνθρωποι πέθαναν σε εκείνη την επιδημία που εξαπλώθηκε σε σχεδόν 30 χώρες.
Σήμερα, σχεδόν 17 χρόνια αργότερα, κυβερνητικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι έχουν διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος καθώς προσπαθούν να περιορίσουν το νεότερο φονικό στέλεχος ιογενούς πνευμονίας, που έχει επιμολύνει 440 ανθρώπους, κυρίως στην πόλη Βουχάν, και έχει στοιχίσει τη ζωή σε 9 άτομα από τότε που ταυτοποιήθηκε στα τέλη του περασμένου μήνα.
Ο Λιου Χενγκ, σύμβουλος της κινεζικής κυβέρνησης, δήλωσε ότι χρειάστηκαν περίπου τέσσερις με πέντε μήνες για να ανακοινώσει η χώρα την εμφάνιση του SARS στους πολίτες, ενώ αυτή τη φορά χρειάστηκε λιγότερο από ένας μήνας. «Τα πάμε πολύ καλύτερα τώρα… Δείχνουμε μεγαλύτερη προσοχή στην πρόληψη της επιδημίας», δήλωσε σε δημοσιογράφους.
Ο Λι Μπιν, αντιπρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Υγείας, δήλωσε ότι από το 2003 η Κίνα έχει θεσπίσει ολοκληρωμένες νέες διαδικασίες για την αντιμετώπιση μεγάλων απειλών στη δημόσια υγεία. «Έχοντας εφαρμόσει μια σχετικά ολοκληρωμένη πρόληψη και συστήματα ελέγχου για ξαφνικές και μολυσματικές ασθένειες μετά τον SARS… και με τη στήριξη του ευρύτερου πληθυσμού, είμαστε βέβαιοι για τη νίκη», δήλωσε.
Βασικός παράγοντας που παρακολουθούν οι ειδικοί στην Κίνα και το εξωτερικό είναι η ταχύτητα με την οποία αποκαλύπτονται πληροφορίες για τη γενετική δομή του ιού και τον τρόπο που εξαπλώνεται στον πληθυσμό.
Ο Λι δήλωσε ότι το Πεκίνο έχει διδαχθεί από την εμπειρία με τον SARS και τώρα μοιράζεται όλα τα σχετικά στοιχεία με διεθνείς φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ).
«Η ταχύτητα, με την οποία ο ιός αυτός ταυτοποιήθηκε, αποτελεί απόδειξη για τις αλλαγές στη δημόσια υγεία στην Κίνα μετά τον SARS και για τον ισχυρό παγκόσμιο συντονισμό μέσω του ΠΟΥ», δήλωσε ο Τζέρεμι Φάραρ, Βρετανός ειδικός σε μολυσματικές ασθένειες που επίσης εργάστηκε στην αντιμετώπιση του SARS.
ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι αποτυχίες με τον SARS ήταν αποτέλεσμα ενός υπερβολικά συγκεντρωτικού και υποχρηματοδοτούμενου συστήματος υγείας, με περιορισμένη εμπειρία στις μολυσματικές ασθένειες και χωρίς μηχανισμούς ενημέρωσης. Οι τοπικές κυβερνήσεις ήταν επίσης απρόθυμες να αναλάβουν την ευθύνη για την ταχεία εξάπλωση των ασθενειών.
Έκτοτε το Πεκίνο έχει θεσπίσει το Κινεζικό Σύστημα Ενημέρωσης για τον Έλεγχο και την Πρόληψη Ασθενειών που βρίσκεται σε επικοινωνία με νοσοκομεία και κλινικές σε όλη τη χώρα και αναφέρει τα κρούσματα σε πραγματικό χρόνο. Έχει επίσης συστήσει συγκεκριμένους μηχανισμούς για νέα στελέχη πνευμονίας.
«Η Κίνα… έχει αναπτύξει εξαιρετικά συστήματα παρακολούθησης ασθενειών μετά τον SARS, όπως το να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης τις σοβαρές οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις, άρα αυτό θα βοηθήσει και στην ταχεία ταυτοποίηση νέων κρουσμάτων», δήλωσε η Ράινα Μάκινταϊρ, επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος βιοασφάλειας στο Kirby Institute στο Σίδνεϊ.
ΔΥΣΚΟΛΟ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ Η ΔΥΣΠΙΣΤΙΑ
Η σιωπή από την πλευρά των αρχών στις πρώτες φάσεις του SARS βοήθησε να δημιουργηθούν εικασίες που προκάλεσαν πανικό σε πολλές μεγάλες πόλεις και έφεραν την οικονομία σε στασιμότητα. Σύμφωνα με μία εκτίμηση, η οικονομία της Κίνας επιβραδύνθηκε κατά 1-2 ποσοστιαίες μονάδες το 2003 ως συνέπεια του SARS.
Αυτή τη φορά, αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με δημόσιο εξευτελισμό εάν συγκαλύψουν τα όποια κρούσματα, και το μήνυμα σε όλα τα κρατικά ΜΜΕ αφορούσε την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφάνεια. Η ταμπλόιντ Global Times, που στηρίζεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα, ανέφερε ότι η «συγκάλυψη θα είναι σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης και ίσως προκαλέσει μεγαλύτερο πανικό στην κοινωνία».
Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεσμεύθηκε να περιορίσει την εξάπλωση του ιού, που εμφανίστηκε λίγο πριν τις αργίες για το νέο κινεζικό έτος, όταν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ταξιδεύουν.
Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι Κινέζοι αξιωματούχοι λαμβάνουν αυστηρά μέτρα εναντίον αυτών που διασπείρουν ειδήσεις για την ασθένεια στο Διαδίκτυο. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίθουν ισχυρισμών για συγκάλυψη και εκφράζονται κάποιες αμφιβολίες για την ακρίβεια και τη χρονική εγκυρότητα των κινεζικών στοιχείων.
«Μπορούμε να κρίνουμε μόνο τις πληροφορίες που μας παρέχονται και δεν έχουμε τρόπο να καθορίσουμε εάν υπάρχουν στοιχεία που δεν αποκαλύπτονται», δήλωσε η Μάκινταϊρ.
Την πραγματική δοκιμασία για τα διδάγματα από το παρελθόν αναμένεται να αποτελέσουν οι μετακινήσεις με αφορμή το κινεζικό νέο έτος, καθώς θα υπάρξουν αμέτρητοι νέοι φορείς που μπορούν να μεταδώσουν τον ιό.
Ο Άνταμ Κάμραντ-Σκοτ, επιδημιολόγος στον Κέντρο Διεθνών Μελετών Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, δήλωσε ότι η Κίνα «έχει διανύσει πολύ δρόμο» από την επιδημία του SARS.
«Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να περιμένουμε περισσότερα από αυτούς σε αυτή τη φάση της επιδημίας, ειδικά όταν δικαιολογημένα επικεντρώνονται στο να αντιμετωπίσουν την επιδημία και να προσπαθήσουν να την περιορίσουν ενόψει των εορτασμών για τη νέα κινεζική χρονιά», δήλωσε.
