Νέα επιστολή προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έστειλε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ζητώντας να υιοθετηθούν άμεσα νέες στρατηγικές για τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Η παρέμβασή του πρωθυπουργού υπογραμμίζει την ανάγκη ταχύτερης και πιο ευέλικτης δράσης της ΕΕ για να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της και να ανταποκριθεί στις ενεργειακές προκλήσεις της εποχής.
«Οι τιμές μας λένε ότι πρέπει να κινηθούμε ταχύτερα αλλά και διαφορετικά - να σκεφτούμε νέους τρόπους για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που μας απασχολούν» γράφει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην επιστολή του, όπως αποκαλύπτει το Bloomberg.
Το μειονέκτημα της Ευρώπης σε σχέση με τις ΗΠΑ και άλλες αγορές με χαμηλότερο κόστος, το οποίο ήρθε στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης του 2022, έχει επανέλθει στο επίκεντρο καθώς η Γηραιά Ήπειρος προετοιμάζεται για εμπορικούς πολέμους υπό την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ.
Οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησαν βιομηχανικούς κολοσσούς όπως η BASF να στρέψουν τις επενδύσεις τους αλλού και συνέβαλαν στην πτώση της κυβέρνησης του Όλαφ Σολτς στη Γερμανία. Οι τιμές αναφοράς του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου έχουν εκτιναχθεί κατά περίπου 60% τον τελευταίο χρόνο, καθώς η περιοχή αγωνίζεται να αντικαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες.
Από την πλευρά της, η Ελλάδα έχει επιδιώξει να ενισχύσει το καθεστώς της ως πύλης για εισαγωγές ενέργειας στην περιοχή με επενδύσεις σε τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, αγωγούς και γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αναφέρει το Bloomberg.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάλεσε την ΕΕ να ενσωματώσει καλύτερα τα εθνικά δίκτυα και δήλωσε ότι χρειάζεται μια νέα ώθηση στην ασφάλεια του φυσικού αερίου. «Οι αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο καθιστούν το έργο αυτό ακόμη πιο επείγον» και παρόλο που η Ευρώπη προετοιμάζεται για ένα μέλλον όπου το φυσικό αέριο θα διαδραματίζει μικρότερο ρόλο, «θα εξαρτόμαστε από το φυσικό αέριο για τουλάχιστον δύο δεκαετίες» γράφει στην επιστολή του ο πρωθυπουργός.
Η ΕΕ πρέπει επίσης να εξουσιοδοτήσει τις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες, σημειώνει.
Όσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε τη δημιουργία μιας ειδικής ομάδας εργασίας για την αύξηση των ροών διασυνοριακά, όπου υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές, και την ΕΕ να επαναδιατυπώσει τη διαδικασία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού των δικτύων. Το μπλοκ πρέπει επίσης να περιορίσει το κόστος που προέρχεται από την υπερρύθμιση των εκπομπών.
Η επιστολή του Κυριάκου Μητσοτάκη
Το πλήρες κείμενο της επιστολής του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει ως εξής:
«Καθώς βρισκόμαστε στην αφετηρία ενός νέου έτους και η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρχίζει το έργο της, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικές ιδέες όσον αφορά την ενέργεια, οι οποίες πιστεύω ότι πρέπει να αποτελέσουν μέρος της «Πυξίδας Ανταγωνιστικότητας» που θα καθοδηγήσει τη στρατηγική μας σκέψη για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Οι τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές. Στην Αγορά της Επόμενης Ημέρας για την ηλεκτρική ενέργεια, ήταν 82 €/MWh το 2024 -αύξηση 78% σε σχέση με το 2019. Σε πολλά κράτη μέλη οι τιμές έχουν διπλασιαστεί από το 2019. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επίσης αυξηθεί απότομα και παραμένουν πολύ πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο. Αυτοί οι αριθμοί μάς υπενθυμίζουν καθημερινά ότι η ενεργειακή μας κατάσταση παραμένει επισφαλής, παρά την πρόοδο που έχουμε σημειώσει όσον αφορά στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού μας με φυσικό αέριο. Οι τιμές μάς υποδεικνύουν ότι πρέπει να κινηθούμε ταχύτερα αλλά και διαφορετικά -να σκεφτούμε νέους τρόπους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε.
Βλέπω περιθώρια για μια διαφορετική προσέγγιση σε τρεις τομείς: ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και εκπομπές ρύπων.
Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, χρειαζόμαστε μια νέα ώθηση στην εσωτερική αγορά. Δεν μπορούμε να έχουμε μία χώρα με τριψήφιες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας ενώ, την ίδια ώρα, μια άλλη χώρα έχει μηδενικές ή αρνητικές τιμές. Αυτό είναι απαράδεκτο σε πολιτικό επίπεδο και πολυδάπανο από οικονομικής πλευράς. Παραβιάζει επίσης τον πιο βασικό κανόνα της εσωτερικής αγοράς, που είναι η ελεύθερη διακίνηση των αγαθών.
Βραχυπρόθεσμα, προτείνω να συγκροτήσουμε μια ειδική ομάδα εργασίας για την αύξηση των διασυνοριακών ροών όπου υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις τιμές. Αυτή η ομάδα εργασίας θα πρέπει να εξετάσει όλες τις λύσεις -τεχνικές, ρυθμιστικές, νέες επενδύσεις- και θα πρέπει να υπολογίσει την αρνητική επίδραση των ανεπαρκών διασυνδέσεων στην ευημερία, καθιστώντας σαφή τα οφέλη της ενσωμάτωσης. Προτείνω η ομάδα αυτή να έχει την έδρα της στο υψηλότερο επίπεδο του Κολλεγίου και να υποβάλλει περιοδικές εκθέσεις στο Συμβούλιο Ενέργειας ή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Μακροπρόθεσμα, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά όσον αφορά τα δίκτυα μας. Σημειώσαμε πρόοδο με το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για τα δίκτυα. Αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Το επόμενο βήμα είναι να επαναχαράξουμε τη διαδικασία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού μας. Σήμερα, βασιζόμαστε υπερβολικά στα συμφέροντα κάθε χώρας και στις προτεραιότητες των διαχειριστών δικτύων. Αντίθετα, πρέπει να σκεφτούμε με ευρωπαϊκούς όρους. Πρέπει να καταγράψουμε ποιους πόρους ή τεχνολογίες μπορεί ο καθένας μας να συνεισφέρει και στη συνέχεια να σχεδιάσουμε ένα δίκτυο που θα βασίζεται σε αυτούς τους πόρους. Και χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό για την αποζημίωση χωρών που υλοποιούν επενδύσεις οι οποίες ωφελούν σε υπέρμετρο βαθμό το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Ο δεύτερος τομέας στον οποίο χρειαζόμαστε νέα ώθηση είναι η ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Η παγκόσμια αγορά παραμένει "σφιχτή". Μπορούμε να ρυθμίσουμε καλύτερα τις χρηματιστηριακές αγορές. Η μεταβλητότητα που παρατηρούμε στην πράξη υπερβαίνει κατά πολύ αυτό που δικαιολογούν τα βασικά μεγέθη. Οι πολίτες μας πρέπει να γνωρίζουν ότι κάποιος παρακολουθεί προσεκτικά αυτές τις αγορές.
Αλλά χρειαζόμαστε επίσης μια νέα προσέγγιση για να φέρουμε φυσικό αέριο στην Ευρώπη σε ανταγωνιστική τιμή. Οι αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο καθιστούν το έργο αυτό ακόμη πιο επιτακτικό. Ορθώς επικεντρωνόμαστε σε έναν κόσμο όπου το φυσικό αέριο θα παίζει μικρότερο ρόλο. Αλλά θα βασιζόμαστε στο φυσικό αέριο για τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Πρέπει να δώσουμε στις ευρωπαϊκές εταιρείες δύναμη να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες -με δικλίδες ασφαλείας, βέβαια, για τη διασφάλιση της κλιματικής ουδετερότητας. Δεν μπορούμε να επιτύχουμε στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη μας.
Τέλος, πρέπει να περιορίσουμε το κόστος που προκύπτει από την υπερρύθμιση των εκπομπών ρύπων. Θα πρέπει να περάσουμε από μια υπερβολικά κανονιστική προσέγγιση σε κάτι πολύ πιο απλό. Το ονομάζω «κανόνα του ενός στόχου». Ας συμφωνήσουμε σε έναν κεντρικό αριθμό για τη μείωση των εκπομπών και στη συνέχεια ας αφήσουμε τα κράτη μέλη να επιλέξουν τη δική τους πορεία.
Τις εκπομπές δεν τις «ενδιαφέρει» από ποια χώρα ή τομέα προέρχονται. Ούτε εμάς θα έπρεπε να μας απασχολεί αυτό. Θα πρέπει να "αγκαλιάσουμε" τη συμπληρωματικότητα και όχι την ομοιομορφία σε όλη την Ευρώπη και να καθοδηγούμαστε από τις αρχές της άτεγκτης ουδετερότητας ως προς τις διαφορετικές τεχνολογίες και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να επιτύχουμε μια μετάβαση το κόστος της οποίας θα μπορούν να αποδεχθούν οι πολίτες μας και οι επιχειρήσεις μας να αντέξουν οικονομικά.
Πιστεύω ότι αυτές οι ιδέες μπορούν να μας βοηθήσουν να υλοποιήσουμε το πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα. Προσβλέπω στις συζητήσεις μας πάνω σε αυτά τα θέματα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
ΥΓ. Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνεται η ανάγκη εξεύρεσης μιας νέας προσέγγισης καλύτερα από κάθε άλλη που έχω δει»
