Το φάσμα της πείνας είναι πλέον ορατό για τις χώρες της Αφρικής έπειτα από την απόφαση της Μόσχας να τερματίσει μονομερώς τη συμφωνία για το σιτάρι που είχε υπογράψει πριν από έναν χρόνο κατόπιν πρωτοβουλίας του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πέραν όμως της επαπειλούμενης ανθρωπιστικής κρίσης και των σοβαρών οικονομικών και πολιτικών επιπτώσεων που αναπόφευκτα θα επέλθουν, η Ευρώπη θα βρεθεί σε δυσχερή θέση λόγω της αύξησης των μεταναστευτικών ροών που θα προκληθούν από την πείνα. Η κίνηση της Ρωσίας να αρνηθεί την ανανέωση της συμφωνίας για το σιτάρι δημιουργεί εφιαλτικά σενάρια για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως σε αυτές της πρώτης υποδοχής μεταναστών και προσφύγων, όπως η Ελλάδα, καθώς εκτός όλων των άλλων το κλίμα θα σπεύσουν να αξιοποιήσουν οι λαϊκιστές και τα άκρα του πολιτικού φάσματος.
Την απόφαση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν χαρακτήρισε «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι. Και έχει δίκιο, αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι τα σιτηρά που φεύγουν από την Ουκρανία προμηθεύουν κατά κύριο λόγο τις φτωχές χώρες της Αφρικής. Από τη στιγμή που τα αποθέματα θα τελειώσουν σε πολλές χώρες από αυτές, καθώς και στις χώρες της Μέσης Ανατολής, είναι φυσικό επακόλουθο να υπάρξει «έκρηξη» στις μεταναστευτικές ροές που θα έχουν ως αποτέλεσμα μια νέα προσφυγική κρίση, ίσως σοβαρότερη από κάθε άλλη στο παρελθόν.
Η συμφωνία είχε εξομαλύνει τα προβλήματα τα οποία δημιούργησε η πρώτη φάση του πολέμου στην Ουκρανία και είχε ανακουφίσει την Ευρώπη η οποία θα ήταν η... παράπλευρη απώλεια της επισιτιστικής κρίσης στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Σημειωτέον ότι η Ουκρανία, ως σημαντικός παραγωγός και προμηθευτής σιταριού και γεωργικών προϊόντων, αποτελεί ιδανική ευκαιρία για τη Ρωσία του Πούτιν ώστε να τη χρησιμοποιεί ως μέσο εκβιασμού της Δύσης.
Και έχει τη σημασία του το γεγονός ότι βρεθήκαμε εκεί όπου είχαμε αφήσει τον ενδεχόμενο εφιάλτη: Είμαστε ένα χρόνο πριν! Με τα πλοία να έχουν δώσει κάβους στο λιμάνι της Οδησσού, όπως και τότε. Δεδομένου ότι η μεταφορά μέσω τρένων δεν μπορεί να υποστηρίξει τις ποσότητες τις οποίες χρειάζονται οι χώρες που είναι εξαρτημένες σε μεγάλο βαθμό από τα σιτηρά και τα γεωργικά προϊόντα της Ουκρανίας, το αδιέξοδο είναι θέμα χρόνου εκτός συγκλονιστικού απροόπτου.
Το σοβαρότερο πρόβλημα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν η Αίγυπτος, η περιοχή του Μαγκρέπ, η Τυνησία και η Αλγερία. Επίσης η Αιθιοπία και η Σομαλία θα πληγούν, αφού εδώ και μήνες αντιμετωπίζουν ήδη μια μεγάλη επισιτιστική κρίση. Σε όλα τα παραπάνω προσθέστε και τον κίνδυνο την έκρηξης των μεταναστευτικών ροών κυρίως από τη Βόρεια Αφρική και το Κέρας της «Μαύρης Ηπείρου».
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο όλο και περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Αίγυπτο, σε τέτοιο βαθμό που τα σύνορα με τη Λιβύη έχουν γίνει ένα από τα περάσματα που εκμεταλλεύονται περισσότερο οι διακινητές ανθρώπων.
Η τραγωδία στα διεθνή ύδατα ανοιχτά της Πύλου είναι δηλωτική για το πού θα μπορούσε να οδηγήσει μια νέα μεταναστευτική κρίση. Με μια νέα κρίση σιταριού προ των πυλών, ο κίνδυνος είναι να γίνουμε μάρτυρες μιας αύξησης της μεταναστευτικής πίεσης στις ακτές της Κυρηναϊκής, από τις οποίες περισσότεροι από 15.000 μετανάστες αναχώρησαν για την Ιταλία το 2022.
Ανησυχία προκαλεί επίσης το Κέρας της Αφρικής: Από την Ερυθραία και τη Σομαλία πολλοί είναι εκείνοι που θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να φτάσουν στη Λιβύη μέσω του Σουδάν. Αυτό εκμεταλλεύεται επίσης την αστάθεια στο Χαρτούμ, το οποίο παλεύει με μια δραματική εμφύλια σύγκρουση από τον περασμένο Απρίλιο. Ακόμη και από αυτήν την περιοχή της Αφρικής, καταγράφεται εδώ και μήνες αύξηση του αριθμού των διελεύσεων μεταναστών και προσφύγων προς τις λιβυκές ακτές και στη συνέχεια προς την Ιταλία.
Επομένως η περαιτέρω αύξησης της μεταναστευτικής κρίσης δεν είναι ένα ακόμη σενάριο. Προφανώς η έλλειψη τροφίμων, όσο μεγάλη κι αν είναι, δεν αντιστοιχεί αυτομάτως σε αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Ο κίνδυνος αφορά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και συνδέεται κυρίως με την πιθανή αποσταθεροποίηση του πολιτικού και κοινωνικού πλαισίου των χωρών που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην κρίση του σιταριού. Και βέβαια δεν χρειάζεται να τονισθεί ότι η Ευρώπη έχει έναν επιπλέον λόγο να ανησυχεί: την Ακροδεξιά που θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί την κατάσταση.
