Πρόληψη, άμεση επέμβαση και συντονισμένη διαχείριση είναι οι τρεις απόλυτες προτεραιότητες της κυβέρνησης απέναντι σε πιθανές κρίσεις, τονίζει στο Μανιφέστο ο υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Κώστας Κατσαφάδος, και παραθέτει τα βήματα που έχουν γίνει για την ενίσχυση του κρατικού μηχανισμού.
Κύριε υφυπουργέ, βρισκόμαστε ήδη στην καρδιά της αντιπυρικής περιόδου. Είστε ικανοποιημένος από τον βαθμό ετοιμότητας των υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας;
Η αντιπυρική περίοδος φέτος μάς βρίσκει σε μεγάλη εγρήγορση σε όλη τη δομή και σε όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μας βρίσκει μάλιστα σε μία φάση όπου έχουμε ενισχύσει τα μέσα και το προσωπικό μας, ώστε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις αυξημένες ανάγκες. Εν συνόλω να σας πω ότι έχουμε θέσει τρεις απόλυτες προτεραιότητες: πρόληψη, άμεση επέμβαση και συντονισμένη διαχείριση. Ενισχύσαμε το Πυροσβεστικό Σώμα με περισσότερους πυροσβέστες, διπλασιάσαμε τον στόλο των drones επιτήρησης, βελτιώσαμε την τεχνολογική μας υποδομή, ενισχύουμε τον διεθνή μηχανισμό συνεργασίας και εμπλέκουμε πιο ενεργά τις εθελοντικές ομάδες στη διαδικασία της πρόληψης. Ξέρετε, η Πολιτική Προστασία δεν είναι μία απλή δημόσια υπηρεσία, είναι το πρόσωπο της πολιτείας, το οποίο εμφανίζεται στις πιο κρίσιμες, τις πιο επικίνδυνες, τις πιο σκληρές στιγμές. Είναι ο θεσμός ο οποίος στέκεται δίπλα στον πολίτη, για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, την προστασία των περιουσιών και του περιβάλλοντος αλλά και για την αποκατάσταση των συνεπειών μιας καταστροφής. Η Πολιτική Προστασία έχει ωριμάσει και θεσμικά αλλά και επιχειρησιακά. Προφανώς υπάρχουν πολλά ακόμα περιθώρια βελτίωσης, κυρίως στην καλλιέργεια μιας νέας νοοτροπίας, μιας κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών φορέων και υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διαχείριση της κρίσης και αποκατάστασης, μια κουλτούρα η οποία μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε και τώρα αναπτύσσεται διαρκώς. Το σημαντικό όμως όλων είναι η πρόληψη. Και αυτό κάνουμε όσο μπορούμε μέσα σε συνθήκες μιας πρωτόγνωρης κλιματικής κρίσης.
Είναι αλήθεια ότι η κλιματική κρίση δημιουργεί πρωτόγνωρες συνθήκες... Όμως, μήπως αυτή η πραγματικότητα έχει αρχίσει να λειτουργεί ως εύκολη δικαιολογία για χρόνιες αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού;
Η κλιματική κρίση, όπως προανέφερα, φέρνει πρωτόγνωρες και συχνά απρόβλεπτες φυσικές καταστροφές, ακραία καιρικά φαινόμενα, μέχρι αλλαγές στα οικοσυστήματα και την καθημερινή ζωή των πολιτών. Αυτό δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις για κάθε κράτος, ειδικά όσον αφορά την πρόληψη, την άμεση αντιμετώπιση και την ανθεκτικότητα. Η κλιματική κρίση δεν μπορεί και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία από κανέναν. Και εμείς δεν το κάνουμε. Αντίθετα προετοιμαζόμαστε με βάση τα νέα δεδομένα. Είναι μια πραγματικότητα που μας επιβάλλει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε, να προσαρμόσουμε τις δυνάμεις μας, να επενδύσουμε περισσότερο στην πρόληψη και την τεχνολογία. Δυστυχώς, στη διαχείριση φυσικών καταστροφών δεν υπάρχει «τέλειο». Υπάρχει καλύτερο. Και εμείς οφείλουμε να γινόμαστε κάθε χρόνο καλύτεροι. Η κλιματική κρίση δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει άλλοθι, αλλά κινητήριος δύναμη. Η επένδυση, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε υλικοτεχνικές υποδομές για την Πολιτική Προστασία, αποτελεί σήμερα για την ελληνική κυβέρνηση μία αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα, όπως έχει πει και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Προφανώς η Κρατική Αρωγή αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο κοινωνικής πολιτικής. Υπάρχουν στοιχεία που επηρεάζουν την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος;
Το 2020, ύστερα από µια σειρά μεγάλων φυσικών καταστροφών, ξεκίνησε η διαμόρφωση μέτρων παρέμβασης και πολιτικής για τη στήριξη πολιτών και περιοχών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές. Ήταν τα πρώτα βήματα μιας μεταρρύθμισης στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής. Μία δυναμική µεταρρύθμιση που προσαρμόζεται συνεχώς στα νέα δεδομένα, ενσωματώνει εργαλεία και πολιτικές, εξελίσσει και δημιουργεί δοµές και διαδικασίες. Η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης ήταν και είναι η αρωγή του κράτους να φτάνει σε αυτόν που τη δικαιούται, έπειτα από µία φυσική καταστροφή, όσο πιο γρήγορα γίνεται. Πρόκειται για µία προσπάθεια σε µία διαρκή διαδικασία εξέλιξης. Το θεσμικό πλαίσιο για την Κρατική Αρωγή συνιστά μια μεγάλη καινοτομία της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σας θυμίζω ότι ο νόµος περί κρατικής αρωγής, 4797/2021, ήταν η νομοθετική πρωτοβουλία που συνέστησε την Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, διαμόρφωσε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη στήριξη των επιχειρήσεων, δημιούργησε το Ταμείο Κρατικής Αρωγής, θέσπισε την πρώτη αρωγή και τη χορήγηση προκαταβολών. Η Θεσσαλία αποτέλεσε το εφαλτήριο και το πεδίο στο οποίο εφαρμόστηκε η νέα φιλοσοφία της κυβέρνησης, όπως αποτυπώθηκε στο νέο θεσμικό πλαίσιο της κρατικής αρωγής. Οι συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων οδήγησαν στη δημιουργία της πλατφόρμας της πρώτης αρωγής, arogi.gov.gr. Η ενιαία πλατφόρμα, σε συνεργασία µε την ΑΑ∆Ε, δημιουργήθηκε το 2021, παρέχοντας την πρώτη αρωγή προς επιχειρήσεις, προς νοικοκυριά για την αποζημίωση της οικοσκευής ή έναντι της στεγαστικής συνδροµής και –φυσικά– προς αγρότες και κτηνοτρόφους. Σε αυτό το σχέδιο διαμόρφωσης μέτρων παρέμβασης για τη στήριξη πολιτών και περιοχών που πλήττονται από φυσικές καταστροφές εντάσσονται η ενδυνάμωση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής και η δημιουργία της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Υπάρχουν βήματα που πρέπει να γίνουν στον τομέα της Κρατικής Αρωγής;
Το έργο στον τομέα της Κρατικής Αρωγής είναι ορατό και κυρίως μετρήσιμο. Αυτό είναι που μας ικανοποιεί καθώς ό,τι κάνουμε φαίνεται. Η αποκατάσταση ύστερα από μία φυσική καταστροφή είναι ένας μαραθώνιος, που πρέπει όλοι με γοργό βηματισμό να φτάσουμε στον τερματισμό. Τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει πολλά, αλλά είμαστε εδώ για να κάνουμε περισσότερα, καθώς η μεταρρύθμιση συνεχίζεται. Ήδη ετοιμάζουμε ένα νέο νομοσχέδιο. Με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου για την Κρατική Αρωγή, η κυβέρνηση αποσκοπεί να στηρίξει γρήγορα, δίκαια και αποτελεσματικά τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από κάποια φυσική καταστροφή, αλλά και να προχωρά όσο πιο γρήγορα γίνεται η διαδικασία αποκατάστασης των ζημιών σε υποδομές και δίκτυα. Παράλληλα, σε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης, η κυβέρνηση προωθεί έργα αποκατάστασης και πρόληψης, ενώ προσφέρει ένα νέο αναπτυξιακό όραμα για τις πληγείσες τοπικές κοινωνίες, μέσω της κατάρτισης σχεδίων ανασυγκρότησης, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Το σίγουρο είναι ένα: δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Έχουμε υποχρέωση να επαγρυπνούμε και να σχεδιάζουμε για το μέλλον. Οι άνθρωποι απαιτούν δράση και έργα. Και αυτή για εμάς είναι μία μάχη για ένα βασικό δημοκρατικό αγαθό: την προστασία του μόχθου των πολιτών και ως εκ τούτου την ποιότητα ζωής.
Υπάρχει όμως και μια σημαντική πραγματικότητα. Η αποκατάσταση δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Στη Θεσσαλία, για παράδειγμα, υπάρχουν εκκρεμότητες μετά το καταστροφικό πέρασμα του Daniel. Έχουν γίνει βήματα προόδου;
Το ζήτημα της Θεσσαλίας ανέδειξε κενά του θεσμικού πλαισίου, αλλά και των διαδικασιών που πρέπει να γίνουν μετά την καταστροφή. Δυστυχώς, φυσικές καταστροφές είχαμε σε όλη τη χώρα, στη Θεσσαλία, στο Αρκαλοχώρι, στην Κρήτη, τη Σάμο, την Κεφαλονιά και αλλού. Το τελευταίο διάστημα έχουμε τρέξει τις διαδικασίες. Έχουν γίνει αλλαγές στη δομή και στελέχωση των υπηρεσιών αποκατάστασης. Επιταχύνουμε τις διαδικασίες, κλείνουμε δύσκολες εκκρεμότητες και βάζουμε ένα τέλος στην ταλαιπωρία των πληγέντων αφού δίνονται οι αποζημιώσεις και ολοκληρώνονται οι διαδικασίες οριοθέτησης και χορήγησης στεγαστικής συνδρομής για την αποκατάσταση των κτηρίων που επλήγησαν από σεισμούς στις Περιφέρειες Βορείου Αιγαίου, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και Κρήτης. Τον προηγούμενο μήνα καταβλήθηκαν 8,4 εκατ. ευρώ, σε 764 αγρότες της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας. Οι προκαταβολές, στο πλαίσιο των αποζημιώσεων για τις επιπτώσεις της κακοκαιρίας Daniel, έχουν φτάσει συνολικά στα 207 εκατ. ευρώ σε 19.307 δικαιούχους.
Ποιες κινήσεις γίνονται για την αποτελεσματικότητα και τη συνεργασία υπηρεσιών και ιδιοκτητών στον τομέα της αποκατάστασης;
Ξέρετε, το τελευταίο διάστημα έχω καταγράψει αναλυτικά τις αδυναμίες του συστήματος. Επισκέπτομαι τα γραφεία της Γενικής Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών σε όλη την Ελλάδα και βρίσκομαι σε καθημερινή επαφή με κλιμάκια, με μηχανικούς τοπικών διευθύνσεων. Έχουμε ξεκινήσει ένα συνολικό νοικοκύρεμα. Κλείνουμε διαρκώς εκκρεμότητες του παρελθόντος. Πρόκειται για ένα νέο πλαίσιο, που εξελίσσεται συνεχώς μέσα από παρεμβάσεις, από ενέργειες, από τροπολογίες και ρυθμίσεις. Ο καθένας από εμάς πρέπει να ξέρει πώς ενεργεί, πώς επιχειρεί, ποιος είναι ο τομέας της ευθύνης του και επομένως να υπάρχει συντονισμός σε όλη αυτή την προσπάθεια. Η καλή επικοινωνία και η στενή συνεργασία συνεισφέρουν στη βελτίωση της τρέχουσας κατάστασης ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η κρατική αρωγή. Δουλεύοντας καθημερινά με τις Επιτροπές Κρατικής Αρωγής, τις Διευθύνσεις Αποκατάστασης, επιδιώκουμε την καλύτερη προετοιμασία και ταχύτερη ολοκλήρωση των διαδικασιών αποζημίωσης των πληγέντων συμπολιτών μας, μέσα από αυτοψίες, εκτιμήσεις ζημιών, αποστολή δικαιολογητικών αποζημιώσεων. Στόχος μας είναι η επίσπευση των διαδικασιών. Αυτό περνά μέσα από καθημερινές ενημερώσεις των πληγέντων, αλλά και συνεργασίας των Επιτροπών Κρατικής Αρωγής με τις αντίστοιχες υπηρεσίες του υπουργείου, ώστε να μη μείνει εκτός κανένας συμπολίτης μας που είναι δικαιούχος, αλλά και να μην πάρει κανείς χρήματα που δεν δικαιούται. Πρέπει να σας πω, πάντως, πως σε ένα σχέδιο στήριξης και αποκατάστασης η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητά του εξαρτώνται από τη συνεργασία των αρμόδιων υπηρεσιών και ιδιοκτητών. Μπορεί οι έλεγχοι να έχουν ολοκληρωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, ωστόσο η έλλειψη συμβολαίων αλλά και το ιδιοκτησιακό καθεστώς, που δεν είναι ξεκάθαρο σε πολλές περιπτώσεις, καθιστούν δύσκολη την ολοκλήρωση των διαδικασιών. Όσο λοιπόν ταχύτερη και πιο ολοκληρωμένη είναι η ροή στοιχείων από τις επιτροπές και τα κλιμάκια της Κρατικής Αρωγής της Περιφέρειας, τόσο πιο γρήγορα προχωρούν και οι πληρωμές. Και προς αυτήν την κατεύθυνση δουλεύουμε όλοι για το κοινό αποτέλεσμα.
