Πριν από 114 χρόνια, στις 15 Αύγουστου του 1906, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δημοσίευε τον «Ρεμβασμό του Δεκαπενταύγουστου». Ενα διήγημα που παράλληλα με τη συγκινητική του ιστορία ξεδιπλώνει όλα όσα σηματοδοτεί επί αιώνες ο ελληνικός Δεκαπενταύγουστος. «Ητον παραμονή της εορτής, ότε θα ετελείτο πανήγυρις εις τον ναΐσκον, τιμώμενον επ’ ονόματι της Κοιμήσεως» γράφει για το εκκλησάκι της Παναγίας της Πρέκλας στη Σκιάθο. «Θα ήρχοντο από τον τόπον πολλαί οικογένειαι και άτομα, δωδεκάδες τινές προσκυνητών και πανηγυριστών και ο Παππανικόλας».
Αυτές οι μνήμες, η κατάνυξη, τα καλοκαιρινά αρώματα και η πανηγυρική ατμόσφαιρα πλάι σε θαλασσινά ξωκκλήσια ή σε μεγαλοπρεπείς ναούς, οι συναντήσεις και οι ασπασμοί, οι λιτανείες των εικόνων, βιώματα χαραγμένα στο γονιδίωμα της ελληνικής παράδοσης, είναι που φέτος προκαλούν τον φόβο λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που έχει επιβάλει στη ζωή μας η πανδημία. Η ανησυχία για χαλάρωση ενόψει της αυριανής μεγάλης γιορτής του καλοκαιριού είναι διάχυτη στην κυβέρνηση. Προβληματισμό προκαλούν η μεγάλη έξοδος των εκδρομέων, με τον επακόλουθο συνωστισμό στα λιμάνια, στα πλοία, σε κάθε μέσο μαζικής μεταφοράς, ο συγχρωτισμός των πιστών ανήμερα της Παναγίας, η διάθεση πολλών να μη συμμορφωθούν στους περιορισμούς.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από την προηγούμενη κιόλας εβδομάδα και σχεδόν καθημερινά οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς έσπευδαν να διαμηνύσουν σε όλους τους τόνους πως ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου θα είναι το μεγάλο στοίχημα του φετινού καλοκαιριού. Αναφορά σε αυτό έκανε σχεδόν σε κάθε δημόσια εμφάνισή του και ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς. «Ιδιαίτερα οι επόμενες μέρες θα είναι κρίσιμες για την εξέλιξη της κατάστασης. Γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα συνεπείς στην εφαρμογή των μέτρων και τον Δεκαπενταύγουστο» είπε σε δραματικό τόνο την περασμένη Τρίτη, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. «Τα φαινόμενα χαλάρωσης, όσο ασήμαντα κι αν πιστεύουμε ότι είναι, δρουν αθροιστικά τροφοδοτώντας την ίδια την πανδημία».
Λίγο νωρίτερα είχε σπεύσει να ευχαριστήσει τους εκπροσώπους της Εκκλησίας κάνοντας λόγο για «εξαιρετική συνεργασία» και για πρωτοβουλίες που αποδεικνύουν τη «σοβαρότητα» και τη «συνέπειά τους» στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Οι αναφορές δεν ήταν καθόλου τυχαίες.
Η ματαίωση των λιτανειών, η οποία αποφασίστηκε πριν από λίγες ημέρες στο πλαίσιο προληπτικών μέτρων κατά της διάδοσης του COVID-19, προκάλεσε ρωγμές στις σχέσεις με την Εκκλησία. Δεν ήταν λίγοι οι ιερείς που δήλωσαν απρόθυμοι να υπακούσουν, ενώ ο ίδιος ο εκπρόσωπος Τύπου της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, Μητροπολίτης Φιλίππων, υποστήριξε πως εναπόκειται στην επιλογή του κάθε ιερέα το αν θα πραγματοποιήσει λιτανεία «μετά μεγάλης προσοχής και άνευ συνωστισμού». Πλέον απομένει να φανεί κατά πόσο η προστασία του κοινωνικού συνόλου θα τεθεί υπεράνω των δογμάτων.
Ηδη κάποιες εκκλησίες έχουν ανακοινώσει ότι ματαιώνουν τις λιτανείες, όπως η Παναγία η Χαρακιανή στην Κρήτη, όμως το μεγαλύτερο φορτίο για να κερδηθεί το στοίχημα του Δεκαπενταύγουστου θα κληθούν εκ των πραγμάτων να σηκώσουν περιοχές που παραδοσιακά ελκύουν αυτές τις ημέρες μεγάλο αριθμό επισκεπτών: Η Τήνος, η Πάρος, η Παναγία Σουμελά είναι μερικές από αυτές. Και οι περισσότερες βρίσκονται σε περιοχές όπου έχουν ήδη επιβληθεί πρόσθετα περιοριστικά μέτρα λόγω τοπικής έξαρσης της πανδημίας.
Σε κάθε περίπτωση, όπως όλα δείχνουν, φέτος ο Δεκαπενταύγουστος θα είναι πράγματι – κατά τις ρήσεις των επισήμων- «διαφορετικός από τους προηγούμενους». Και τι δεν είναι, άλλωστε, διαφορετικό τους τελευταίους έξι μήνες στη ζωή μας;
της Κατερίνας Ροββα από Τα Νέα
