Από τη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται σχετικά με την υπόθεση της απεργίας πείνας του Κουφοντίνα, φαίνεται πως υπάρχει από πολλούς η έγνοια να μην ηρωοποιηθεί ο Κουφοντίνας από μία μερίδα της κοινωνίας, σε περίπτωση που το κράτος δεν κάνει δεκτό το αίτημά του και τελικά πεθάνει. Αυτή η άποψη ουσιαστικά δεν εξετάζει το κατά πόσο ο καταδικασμένος τρομοκράτης και δολοφόνος έχει δίκιο, παρά ενδιαφέρεται για την απειλή που θέτουν έναντι της δημοκρατίας εκείνοι που τον υποστηρίζουν.
του Μιχάλη Δεμερτζή
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι η δημοκρατία δεν δίνει δεκάρα αν ηρωοποιηθεί ένας δολοφόνος. Ακόμα κι αν ο θάνατός του δημιουργήσει νέες γενιές τρομοκρατών, δεν την ενδιαφέρει. Αν κι εφόσον έρθει η ώρα να εκδηλωθούν, θα τους βάλει και αυτούς στη θέση τους: στο κοινωνικό περιθώριο. Εξατομικευμένα, βεβαίως, είναι λογικό να ανησυχούμε οι άνθρωποι για το ενδεχόμενο ύπαρξης νέων τρομοκρατικών ομάδων στην κοινωνία μας, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για αυτό, πέρα από το να διαφυλάττουμε τη δημοκρατία μας, η οποία με τη σειρά της θα φροντίσει για την επιβολή της κοινωνικής ειρήνης. Αυτός είναι άλλωστε ο πρωταρχικός της ρόλος: Να συνυπάρχουμε εν ειρήνη με όλες τις διαφωνίες μας. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα έχουμε πάντα την ησυχία μας…
Πιο συγκεκριμένα, η δημοκρατία είναι τόσο ανεκτική στη διαφορετική άποψη, που δεν είναι υπερβολικό να πούμε πως τελεί σχεδόν μόνιμα υπό κρίση. Κι όμως, επειδή είναι το καλύτερο σύστημα για να αντικατοπτρίζει πολιτικά τις κοινωνικές ομάδες και τα ιδεολογικά ρεύματα, είναι αρκετά ευέλικτη για να επιβιώνει ακόμα και μέσα από ακραίες κοινωνικές ταραχές. Δείτε, φέρ’ ειπείν, τι συνέβη κατά την περίοδο που ο ψυχρός πόλεμος ήταν στο απόγειό του: Αν ζούσατε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70 – μία δεκαετία που είχε, μεταξύ άλλων, ήττα στον πόλεμο του Βιετνάμ, το Watergate και την πετρελαϊκή κρίση – θα βλέπατε παντού κοινωνική αναταραχή, πολύ υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας και μία διάχυτη αβεβαιότητα για το μέλλον, ενώ, την ίδια περίοδο, στη Σοβιετική Ένωση επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Ωστόσο, περίπου δεκαπέντε χρόνια αργότερα οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν ως η μόνη μεγάλη δύναμη στον κόσμο, την ώρα που η Σοβιετική Ένωση, από την πολύ ησυχία, κατέρρεε.
Για αυτό και η απάντηση στο ερώτημα «Και πώς την διαφυλάττουμε τη δημοκρατία μας;» είναι με το να μην εφησυχάζουμε. Το έχουμε ξαναπεί: Αν κινδυνεύει από κάτι η δημοκρατία, είναι να τη θεωρούμε δεδομένη. Και, εν πολλοίς, το έχουμε αυτό το ελάττωμα στην Ελλάδα. Τούτο αδρομερώς σημαίνει πως όταν βλέπουμε γύρω μας αντικοινωνικές συμπεριφορές και σημάδια φασιστικής ή ολοκληρωτικής νοοτροπίας, δυστυχώς τα υποτιμούμε, τα αγνοούμε, τα δικαιολογούμε, πολλές φορές συμμετέχουμε κιόλας… Εν ολίγοις, τα ενθαρρύνουμε. Λέμε «έλα μωρέ» ή «παιδιά είναι» ή «μικρό το κακό» ή «καλά κάνει, αφού μπορεί» και άλλα τέτοια ελαφρυντικά, και επειδή αυτό συμβαίνει στη χώρα μας εδώ και αρκετά χρόνια, η δημοκρατία μας όντως έφτασε να κινδυνεύει σοβαρά το 2015. Και, εν προκειμένω, κινδυνεύει και σήμερα, αλλά όχι από την αυτοκτονία ενός δολοφόνου… Κινδυνεύει από διάφορους ψευτοεπαναστάτες, που αφέθηκαν να μεγαλώσουν, από το σχολείο ως το πανεπιστήμιο, μες στις καταλήψεις και με την εντύπωση ότι οι κανόνες υπάρχουν μόνο για να παραβιάζονται.
Με αυτή την έννοια, η απειλή είναι διαρκής, αλλά σήμερα δεν σχετίζεται τόσο με το φιτίλι της περίπτωσης Κουφοντίνα που μπορεί να κάνει τους θαυμαστές του να εκραγούν, όσο με τον ριζωμένο μέσα τους αντισυστημισμό, που ψάχνει απεγνωσμένα να εκφραστεί με κάθε διαθέσιμο τρόπο. Αν δεν ήταν σήμερα ο Κουφοντίνας, θα είναι κάτι άλλο αύριο… Για αυτό και, σε αυτό το πλαίσιο, έχει σημασία να μην υποχωρήσει η πολιτεία στο αίτημά του αν δεν είναι δίκαιο (που από ό,τι φαίνεται δεν είναι, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα), φοβούμενη τις κοινωνικές αναταραχές.
Το καλύτερο είναι να βρει τρόπο να τον κρατήσει στη ζωή, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποχωρήσει, κι ας κάνουν ό,τι θέλουν οι θαυμαστές του. Μπορεί να μη ζούμε σε ένα κράτος-πρότυπο που διαχειρίζεται τις κρίσεις άψογα, χειρότερο από αυτό όμως είναι να ζούμε σε ένα κράτος ευνουχισμένο. Ήδη το έχουμε ευνουχίσει σε μεγάλο βαθμό, για αυτό και η αυθαιρεσία είναι το εθνικό μας σπορ και η κοινωνική αντίδραση είναι ο κανόνας αντί η εξαίρεση, αλλά το γεγονός ότι καταφέραμε ως κοινωνία να περάσουμε μέσα από μία πολύ δύσκολη οικονομική κρίση με τρόπο συντεταγμένο, δείχνει πως, αν μη τι άλλο, έχουμε και κάποια αντισώματα έναντι των παθογενειών μας.
Με άλλα λόγια, όπως και στις ΗΠΑ της δεκαετίας του 1970, έτσι και στην Ελλάδα της δεκαετίας του 2010 η δημοκρατία άντεξε. Βλέπετε, δεν υπάρχουν μόνο ψευτοεπαναστάτες σε αυτή τη χώρα. Αν θυμάστε το 2015, παρά την ήττα του «Ναι» στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, ήταν τα τρία φιλοευρωπαϊκά κόμματα του Κοινοβουλίου που έβγαλαν την Ελληνική Δημοκρατία από το αδιέξοδο, ψηφίζοντας το τρίτο μνημόνιο από τα έδρανα της αντιπολίτευσης (γιατί, έτσι όπως τα έκανε τότε η Πρώτη Φορά Αριστερά, ούτε ολόκληρη «κωλοτούμπα» του αρχηγού της δεν έφτανε). Σε περίπτωση που οι οπαδοί του Κουφοντίνα, λοιπόν, θελήσουν να εκφράσουν οποιαδήποτε στιγμή το μένος τους έναντι της συντεταγμένης πολιτείας με τρόπο που μπορεί να την απειλήσει ουσιαστικά, τα ίδια αντισώματα θα ενεργοποιηθούν και θα εκφραστούν κι αυτά αναλόγως, με τους δικούς τους τρόπους. Είπαμε, δημοκρατία δεν σημαίνει να έχουμε την ησυχία μας…
