Ο Κηφισός, ο μεγαλύτερος «ζωντανός» ποταμός της Αττικής, με μήκος 27 χιλιομέτρων, δείχνει να… ασφυκτιά μέσα στα τεχνητά όριά του προκαλώντας ανησυχία, η οποία εστιάζεται είτε στην εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων κατά μήκος του και εκατέρωθεν είτε στην επίδρασή του στη στατικότητα της Εθνικής Οδού.
Ο Κηφισός καλύπτει 12.000 στρέμματα, αρχίζοντας την υδάτινη διαδρομή του από την Πάρνηθα και διερχόμενος μέσα από τουλάχιστον δέκα περιοχές της Αττικής, μεταξύ των οποίων η Νέα Ερυθραία, η Κηφισιά, η Λυκόβρυση, η Μεταμόρφωση και η Νέα Φιλαδέλφεια, και εκβάλλει στον Φαληρικό όρμο του Σαρωνικού.
Όπως επισημαίνεται στις μελέτες και εκτιμήσεις των επιστημόνων, η κατάσταση του ποταμού, σε συνάφεια με τα έντονα καιρικά φαινόμενα, θα μπορούσε να προκαλέσει πλημμύρες σε όλο του το μήκος, καλύπτοντας περίπου 35.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και επηρεάζοντας 18 δήμους της Αττικής, που αντιστοιχεί στο 1/4 του πληθυσμού.
Η διευθέτηση του Κηφισού, στο πλαίσιο αντιπλημμυρικών έργων το 1974, έχει περιορίσει τεχνικά την κοίτη του, ενώ η ανησυχία εντείνεται μετά την ανακάλυψη τριών λιμνών κάτω από το ποτάμι από σπηλαιολόγους της ομάδας «Γεωμυθική».
Τον Ιανουάριο του 2021 ήρθε στο φως η πρώτη λίμνη κάτω από την Εθνική Οδό, στο ύψος της πεζογέφυρας Περισσού και οδού Βικέλα στα Πατήσια. Στις 30 Ιουλίου του 2023 ανακαλύφθηκε και δεύτερη λίμνη, στο ύψος της Λεωφόρου Αθηνών, ενώ η τρίτη υπόγεια λίμνη και αισθητά μεγαλύτερη αποκαλύφθηκε την τελευταία ημέρα του 2024, στο ύψος του ΚΤΕΟ Περιστερίου.
Οι λίμνες δημιουργήθηκαν με το πέρας των χρόνων, λόγω της διάβρωσης των υλικών κατασκευής, με τους ειδικούς να κρούουν καμπανάκι κινδύνου και να συνιστούν παρεμβάσεις για την άντληση των υπόγειων υδάτων και την ενίσχυση των πλευρικών τοιχίων κάτω από την Εθνική, ώστε να θωρακιστεί η περιοχή από πλημμυρικά φαινόμενα και να απαλειφθεί κάθε ενδεχόμενος κίνδυνος για τη στατικότητα του δρόμου.
Έργα της Περιφέρειας
Μεγάλοι είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από πιθανή υπερχείλιση του Κηφισού, ιδιαίτερα για περιοχές που βρίσκονται κοντά στις όχθες αλλά και στις εκβολές του ποταμού.
Η Περιφέρεια Αττικής, τον περασμένο Αύγουστο, προχώρησε, υλοποιώντας σύμβαση 1,2 εκατ. ευρώ με εργολάβο, στην απομάκρυνση περίπου 12.500 τόνων φερτών υλικών– σκουπίδια και μπάζα– από την κλειστή κοίτη του Κηφισού, η οποία δεν είχε καθαριστεί από το 2002.
Δεν είναι όμως λίγοι όσοι εκφράζουν προβληματισμό πως δεν αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος ακόμη κι αν καθαριστεί πλήρως το ποτάμι, αφού έχει περιοριστεί τεχνητά η κοίτη του, ενώ ανάλογες συνθήκες μη διευθέτησης αντιμετωπίζουν και τα ρέματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Εσχατιάς, τα οποία καταλήγουν στον Κηφισό.
Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας, από τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, Ευθύμιο Λέκκα, δεν υπάρχει ενδεχόμενο επίδρασης στη στατικότητα, καθώς η Εθνική Οδός είναι θεμελιωμένη επί φρεατοπασσάλων με βάθος πάκτωσης 15 μέτρα, και η διάβρωση δεν επηρεάζει καθώς αφορά το μπετόν καθαριότητας.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο καθηγητής στο ΕΡΤnews, «ο Κηφισός περιορίζεται δραστικά από την οικοδόμηση που έχει γίνει στις εκατέρωθεν πλευρές και ο πλημμυρικός κίνδυνος κατά μήκος του και εκατέρωθεν είναι μεγάλος. Ενα στοιχείο που συμβάλλει σε αυτό είναι ότι το λεκανοπέδιο έχει τσιμεντοποιηθεί με αποτέλεσμα τη μηδενική, σχεδόν, φυσική απορρόφηση και, συνεπώς, την υψηλή απορροή του νερού και τη διοχέτευσή του στην κοίτη του Κηφισού».
Αναφορικά με τις τρεις λίμνες που ανακαλύφθηκαν ο κ. Λέκκας τονίζει ότι «είναι κάτι το συνηθισμένο σε πλακοσκεπείς αγωγούς ή εγκιβωτισμένα ποτάμια. Έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα, ωστόσο δεν υπάρχει θέμα στατικής επάρκειας».
Η Βαλένθια διδάσκει
Σύμφωνα με τις εξηγήσεις των επιστημόνων «είναι άλλη η αντοχή της βάσης του εγκιβωτισμού και άλλη η αντοχή των τοιχωμάτων της τεχνητής ροής του ποταμού και θα πρέπει να αντληθούν τα ύδατα, έτσι ώστε να αποκατασταθεί ουσιαστικά η διάβρωση και στη συνέχεια να γίνει πάλι επανατοποθέτηση όλων των οπλισμών που καταστράφηκαν αλλά και σκυροδέτηση, ώστε το νερό να ρέει πολύ πιο εύκολα προς τα κάτω».
Ο Ευθύμιος Λέκκας αναφορικά με το ενδεχόμενο να ζήσει η Αττική φαινόμενα τύπου Βαλένθιας επισημαίνει ότι είναι αναγκαία η αναθεώρηση των σχεδιασμών σε όλο τον κόσμο καθώς, λόγω της κλιματικής κρίσης, τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν πριν από 10 ή 30 και 40 και 50 χρόνια.
Με βάση τις έρευνες που έχουν γίνει, η έκταση των περιοχών που πλημμυρίζουν από τον ποταμό Κηφισό περιλαμβάνει περιοχές των Αγίων Αναργύρων, του Περιστερίου, του Αιγάλεω, της Ακαδημίας Πλάτωνος, του Αγίου Ιωάννη Ρέντη, του Μοσχάτου, του Νέου Φαλήρου, των Καμινιών και της Καλλιθέας.
Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Αναστάσιος Ι. Στάμου, εκτιμά ότι «ο ποταμός δεν θα άντεχε σε πλημμύρες μεγάλης έκτασης» όπως αυτές του Ιανού, του Ντάνιελ και της Βαλένθια, ενώ ο σπηλαιολόγος και τοπογράφος μηχανικός, συντονιστής της ομάδας «Γεωμυθική», Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, χαρακτήρισε την κατάσταση εξαιρετικά σοβαρή, εξαιτίας της καταστροφής της κοίτης του ποταμού από τη διάβρωση και τη συσσώρευση μπαζών και σκουπιδιών και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλες λίμνες καθώς δύο χιλιόμετρα του ποταμού παραμένουν ανεξερεύνητα.
Ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, σε τηλεοπτική του συνέντευξη αναφέρθηκε σε δύο κινδύνους, λόγω υπερχείλισης του Κηφισού: τη ρύπανση και τη στατικότητα με ό,τι αυτό σημαίνει για την Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, που περνάει ακριβώς από πάνω.
