Η ανθρωπότητα έχει μετατραπεί σε «όπλο μαζικής εξάλειψης», είναι καιρός να σταματήσει «τον πόλεμο» που διεξάγει «εναντίον της φύσης»: ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο Αντόνιο Γκουτέρες, απηύθυνε χθες Τρίτη έκκληση στις κυβερνήσεις του κόσμου να λάβουν θαρραλέες αποφάσεις την παραμονή της COP15 για την βιοποικιλότητα, προειδοποιώντας πως δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.
«Με την ακόρεστη όρεξή της για ανεξέλεγκτη και άνιση οικονομική ανάπτυξη, η ανθρωπότητα έχει μετατραπεί σε όπλο μαζικής εξάλειψης», τόνισε ανεβάζοντας την αυλαία αυτής της συνόδου στο Μόντρεαλ, την οποία χαρακτήρισε μια από τις τελευταίες «ευκαιρίες» για «να σταματήσουμε το όργιο καταστροφής».
Αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά του, το 2017, ο πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας έθεσε την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο. Οι πύρινες καταγγελίες του προτού αρχίσουν οι εργασίες της COP15 έδειξαν ότι η τύχη των φυτών και των ζώων που απειλούνται με εξάλειψη λόγω της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος -αλληλένδετη κρίση-είναι κάτι που επίσης ιεραρχεί ψηλά.
Εκφράστηκε λίγη ώρα αφού η ομιλία του οικοδεσπότη, του Τζάστιν Τριντό, διακόπηκε από αντιπροσώπους τοπικής αυτόχθονης φυλής. «Γενοκτονία των αυτοχθόνων = δολοφονία του οικοσυστήματος» και «για να σώσετε τη βιοποικιλότητα, σταματήστε να εισβάλετε στα εδάφη μας», έγραφε το πανό που σήκωσαν για μερικά λεπτά, φωνάζοντας συνθήματα, επευφημούμενοι από μέρος της αίθουσας, προτού συνοδευτούν, σε ατμόσφαιρα ηρεμίας, προς την έξοδο.
Οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η COP15 είναι μεγάλες: ένα εκατομμύριο είδη, κυρίως έντομα, απειλούνται με εξαφάνιση, η εξάλειψή τους γίνεται με ρυθμό άνευ προηγουμένου εδώ και 10 εκατομμύρια χρόνια· ως ακόμη και το 40% των εδαφών χαρακτηρίζεται υποβαθμισμένο, τα εύφορα εδάφη εξαφανίζονται· η ρύπανση και η κλιματική αλλαγή επιταχύνουν τη ζημιά στους ωκεανούς.
Τα χημικά προϊόντα, τα πλαστικά και η ατμοσφαιρική μόλυνση πνίγουν τη γη, το νερό και τον αέρα, ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω της καύσης ορυκτών καυσίμων προκαλεί κλιματικό χάος – από κύματα καυσώνων και δασικές πυρκαγιές ως ξηρασίες και πλημμύρες γιγαντιαίων διαστάσεων.
Πάνω από 190 χώρες συνεδριάζουν από σήμερα 7η ως τη Δευτέρα 19η Δεκεμβρίου για να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία με δεκαετή ορίζοντα για τη φύση και να αποτρέψουν τη μαζική εξάλειψη ειδών. Όμως η έκβαση των διαπραγματεύσεων, που αφορούν περίπου είκοσι στόχους για την προστασία των οικοσυστημάτων ως το 2030, παραμένει πολύ αβέβαιη.
«Κακοφωνία του χάους»
«Σήμερα δεν βρισκόμαστε σε αρμονία με τη φύση, αντίθετα παίζουμε πολύ διαφορετικό σκοπό»: την «κακοφωνία του χάους, με όργανα καταστροφής», όπως το έθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ.
«Σε τελευταία ανάλυση, αυτοκτονούμε δι’ αντιπροσώπου», πρόσθεσε, επισημαίνοντας τις συνέπειες για την απασχόληση, την πείνα, τις ασθένειες, τον θάνατο. Οι οικονομικές ζημίες εξαιτίας της επιδείνωσης της υγείας και της καταστροφής οικοσυστημάτων εκτιμάται πως θα ανέρχονται σε 3 τρισεκατομμύρια σε ετήσια βάση από το 2030.
Αν και γενικά οι διαπιστώσεις των επιστημόνων δεν αμφισβητούνται, τα σημεία τριβής παραμένουν πολλά ανάμεσα στα μέρη της Σύμβασης για τη βιολογική ποικιλότητα (ΣΒΠ) του ΟΗΕ (195 κράτη συν η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όχι οι ΗΠΑ, που πάντως συμμετέχουν ως παρατηρητής – με μεγάλη επιρροή).
Για να είναι επιτυχής η εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού, «πρέπει να τα καταφέρει κι η βιοποικιλότητα. Για να ευημερεί το κλίμα, πρέπει να ευημερεί η φύση, αυτά τα δύο δεν μπορούμε παρά να να τα αντιμετωπίζουμε μαζί», τόνιζε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Ελίζαμπεθ Μαρούμα Εμρέμα, η τανζανή εκτελεστική γραμματέας της ΣΒΠ, πριν από μερικές ημέρες.
Ανάμεσα στους κάπου είκοσι στόχους που θα συζητηθούν, η φιλοδοξία-φάρος, γνωστή ως 30×30, είναι να κηρυχθεί τουλάχιστον το 30% των γαιών και των θαλασσών της υφηλίου προστατευόμενο ως το 2030. Έναντι αντίστοιχα του 17% και του 10% που προέβλεπε η προηγούμενη συμφωνία, του 2010.
Θα εξεταστούν επίσης οι επιζήμιες επιδοτήσεις στην αλιεία και στη γεωργία, ο αγώνας εναντίον των ειδών-εισβολέων, η μείωση της χρήσης ζιζανιοκτόνων.
Για ακόμη μια φορά, το θέμα της χρηματοδότησης των μέτρων μπορεί να αποδειχθεί το σημαντικότερο εμπόδιο: οι αναπτυσσόμενες χώρες ζητούν να δημιουργηθεί ταμείο ειδικού σκοπού, όπως αυτό που συμφωνήθηκε να ιδρυθεί για το κλίμα.
Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και ηγεσίας είναι ήδη απτή: πέραν του καναδού πρωθυπουργού Τριντό, κανένας αρχηγός κράτους ή κυβέρνησης δεν αναμένεται στο Μόντρεαλ, ενώ στην Αίγυπτο τον Νοέμβριο πήγαν πάνω από 110 για την COP27, τη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα.
