Αν και δεν είναι γνωστό ευρέως στη χώρα μας, η σημερινή ημέρα χαρακτηρίζεται σε όλον τον κόσμο ως η «Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας».
Γράφει η Έρση Παπαδάκη
Είναι η ημέρα κατά την οποία τιμάται η μνήμη των θυμάτων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων, τα οποία δεν έχουν να κάνουν με χρώματα και ιδεολογίες και δεν μπορούν να μπουν σε κάποια ζυγαριά για να μετρηθούν ως λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά, αφού αποτελούν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος.
Κοινώς, η μνήμη αφορά είτε τα θύματα του ναζισμού είτε τα θύματα του σταλινισμού και του κομμουνισμού και τούτο είναι κάτι παραπάνω από τη γνωστή εξίσωση του «μαύρου» με το «κόκκινο». Αλλωστε, η σημερινή επέτειος δεν προέκυψε τυχαία: οδηγός για την απόφαση που προέρχεται από την ενωμένη Ευρώπη αποτέλεσε η Διακήρυξη της Πράγας για την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κομμουνισμό, για την οποία εργάστηκε κατά κύριο λόγο μια σπουδαία προσωπικότητα. Πρόκειται για τον ιστορικό ηγέτη της Τσεχοσλοβακίας και πρώτο πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας, Βάτσλαβ Χάβελ, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για τη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989 και την απαγκίστρωση της χώρας του από τη Μόσχα, καθώς ήταν γνωστές οι αντικομμουνιστικές θέσεις του.
Ημερομηνία-ορόσημο
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθιέρωσε έτσι την 23η Αυγούστου ως «Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας» με ψήφισμά του για πρώτη φορά το 2008. Επέλεξε δε τη συγκεκριμένη ημερομηνία για δύο (προφανείς) λόγους: πρώτον, διότι στις 23 Αυγούστου του 1939 υπεγράφη το περίφημο σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, δηλαδή το σύμφωνο μη επίθεσης ανάμεσα στη χιτλερική Γερμανία και τη Σοβιετική Ενωση. Δεύτερον, διότι ακριβώς πενήντα χρόνια αργότερα, το 1989, περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι από την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία στάθηκαν πιασμένοι χέρι-χέρι από το Ταλίν έως το Βίλνιους, σχηματίζοντας μια ανθρώπινη αλυσίδα, η οποία είχε αίτημά της την απόσχιση των συγκεκριμένων κρατών από τη Σοβιετική Ενωση – μια διαμαρτυρία που έμεινε στην ιστορία ως «Επανάσταση του Τραγουδιού». Πράγματι, λίγους μήνες αργότερα η Σοβιετική Ενωση διαλύθηκε και οι χώρες αυτές ήταν οι πρώτες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, ενώ παράλληλα με την «Επανάσταση του Τραγουδιού» έλαβαν χώρα εκδηλώσεις συμπαράστασης σε 40 πόλεις του δυτικού κόσμου, με τους διαδηλωτές να φορούν μαύρες κορδέλες σε ένδειξη πένθους για τα θύματα του ναζισμού και του κομμουνισμού.
Ελληνική… αποχή
Είναι πάντως εντυπωσιακό ότι στην ψηφοφορία του 2008 για την «Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας» οι Ελληνες ευρωβουλευτές είτε απείχαν από τη διαδικασία (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ) είτε καταψήφισαν συνειδητά (ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ). Στον αντίποδα, πρωτεργάτες του ψηφίσματος του Ευρωκοινοβουλίου ήταν οι Γερμανοί ευρωβουλευτές ανεξαρτήτως πολιτικής ομάδας – είτε δηλαδή ανήκαν στο Λαϊκό Κόμμα είτε στους Σοσιαλιστές είτε ακόμη στους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει επίσης ότι το 2017 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα αρνήθηκε να στείλει εκπρόσωπο της Ελλάδας στους εορτασμούς της παγκόσμιας ημέρας μνήμης στο Ταλίν της Εσθονίας, υποστηρίζοντας επισήμως (σ.σ.: με επιστολή του τότε υπουργού Δικαιοσύνης, Σταύρου Κοντονή) ότι «η πρωτοβουλία στέλνει ένα λανθασμένο και επικίνδυνο πολιτικό μήνυμα, το οποίο είναι προϊόν των συμφωνιών που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναβιώνει το ψυχροπολεμικό κλίμα που τόσα δεινά έφερε στην Ευρώπη, αντίκειται στις αξίες της ΕΕ και σίγουρα δεν αντικατοπτρίζει την οπτική της ελληνικής κυβέρνησης και του ελληνικού λαού, η οποία είναι πως ο ναζισμός και ο κομμουνισμός δεν θα μπορούσαν ποτέ να υπάρχουν ως τα δύο μέρη της ίδιας εξίσωσης».
Μια βολική θεωρία
Ουσιαστικά, με αυτήν την επιστολή και την αποχή της από τις εκδηλώσεις μνήμης της «Ημέρας της Μαύρης Κορδέλας» η Ελλάδα –διά χειρός ΣΥΡΙΖΑ– έγραψε μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της. Διότι έγινε η πρώτη και μοναδική έως σήμερα χώρα της ΕΕ που αρνήθηκε κατ’ ουσίαν να καταδικάσει τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Στην παρατήρηση μάλιστα της ΝΔ –ως αξιωματική αντιπολίτευση τότε– ότι, σε αντίθεση με όσα υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, ο ναζισμός και ο σταλινισμός είναι σκοτεινές περίοδοι της ευρωπαϊκής ιστορίας και δίχως να βάζει σε ζυγαριά τα εγκλήματα των δύο καθεστώτων, η πλευρά της Κουμουνδούρου κατηγόρησε αυτήν της Πειραιώς ότι «επιδεικνύει εμμονή στη λεγόμενη θεωρία των δύο άκρων». Μια θεωρία την οποία φαίνεται ακριβώς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλες αριστερών καταβολών πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα ερμηνεύουν a la carte…
