Τεχνολογία και πολιτική, πολιτική και τεχνολογία πάνε μαζί. Και πάνε μαζί θα έλεγα εξ’ αρχής, γιατί εάν το δει κανείς ευρύτερα και διευρύνει λίγο τη διάσταση της τεχνολογίας, το χαρτί κάποτε ήταν μία τεχνολογία, η οποία ήρθε και μπήκε στο τρόπο με τον οποίο οι παλιότεροι ξεκίνησαν να κάνουν τις εκλογές και συνεχίζουμε φυσικά με το χαρτί.
του Κυριάκου Πιερρακάκη*
Οφείλω να πω και, πριν πάμε στο θέμα της ψήφου, θα έπρεπε κανείς να δει το πως η πληροφορική μπήκε στην ίδια τη φύση των εκλογών. Γιατί, εάν ανατρέξουμε στις ελληνικές εκλογικές διαδικασίες και δούμε πως ξεκινήσαμε από το μαυροπίνακα και πως καταλήξαμε τα προηγούμενα χρόνια με τη χρήση της πληροφορικής, με τους γνωστούς πίνακες με τους οποίους εξοικειωθήκαμε στα τηλεοπτικά κανάλια, με τη δυνατότητα να έχουμε επίσημα αποτελέσματα πάρα πολύ νωρίς το βράδυ που διεξάγονται οι εκλογές. Πράγματα τα οποία κάθε φορά που γίνεται κάτι μέχρι να γίνει είναι καινοτόμο, είναι κάτι που έρχεται από το μέλλον, αφού γίνει όμως, είναι κάτι δεδομένο και τετελεσμένο.
Όλα αυτά τα πράγματα τα θεωρούμε αυτονόητα και δεδομένα στη ζωή μας, οπότε η τεχνολογία είναι κομμάτι της εκλογικής διαδικασίας. Τώρα βέβαια, το να διεξάγεις τις ίδιες τις εκλογές με τεχνολογικά μέσα, να ψηφίζεις δηλαδή, είναι κάτι που το κάνουμε ήδη. Όχι προφανώς στις εθνικές εκλογές, αυτό το κάνουν κράτη όπως η Εσθονία. Η ηλεκτρονική ψήφος έρχεται και είναι συμπληρωματική στη ψήφο με φυσική παρουσία. Στην Εσθονία μπορείς αξιοποιώντας την υποδομή ταυτοτήτων και την υποδομή αυθεντικοποίησης, όπως λένε οι ειδικοί, να ψηφίζεις και από το σπίτι σου εάν επιθυμείς. Αλλά αυτή προφανώς είναι η εξαίρεση. Ο κανόνας είναι ότι γενικά ψηφίζουμε με αυτοπρόσωπη παρουσία στα κέντρα, σε κάποιες χώρες γίνεται και με επιστολική ψήφο. Όπου βέβαια και η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την τεχνολογία στο πίσω σκέλος.
Σε ότι αφορά τις ηλεκτρονικές ψηφοφορίες στη χώρα μας έχουμε ξεκινήσει και τις βλέπουμε, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα σωματεία. Υπάρχει το γνωστό σύστημα ΖΕΥΣ. Το οποίο έχει αναπτύξει το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ). Η συγκεκριμένη διαδικασία είναι με αλγορίθμους η οποία κατοχυρώνει και την μυστικότητα αλλά και το αδιάβλητο της ψήφου. Από το 2014 και μετά στη χώρα μας έχει πραγματοποιηθεί σε πάνω από 1000 διαδικασίες. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι εξοικειωνόμαστε. Θα έλεγα όμως, ότι η συζήτηση για την Ηλεκτρονική Ψήφο σε κλίμακα Εθνικών Εκλογών, δεν είναι τόσο πολύ μία τεχνολογική συζήτηση, στη πραγματικότητα είναι μία πολιτική συζήτηση.
Έχει να κάνει με το πως ο ίδιος ο κόσμος εισπράττει την τεχνολογία. Με το πως η κοινή γνώμη, ευρύτερα οι ψηφοφόροι, συνολικά οι συμμετέχοντες στο πολίτευμα, αντιλαμβάνονται και εμπιστεύονται την τεχνολογία ή όχι. Εάν έπρεπε να είμαι πολύ κάθετος, θα έλεγα ότι δεν είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, σε επίπεδο Εθνικών Εκλογών. Είναι κάτι το οποίο θα έπρεπε να γίνεται ολοένα και περισσότερο σε επίπεδο σωματείων, ενώσεων. Βήμα – βήμα, από κάτω προς τα πάνω. Αλλά αυτό είναι κάτι που σε ότι αφορά την ψηφιακή στρατηγική μίας χώρας οφείλει να έρχεται τελευταίο χρονικά. Γιατί πρώτα χτίζεις αξιοπιστία απέναντι συνολικά στα συστήματα τα οποία χρησιμοποιείς.
Έχουμε παρουσιάσει εδώ και πολλούς μήνες, διαρκώς πλατφόρμες, καινούργια συστήματα, καινούργιους τρόπους να εξυπηρετείτε ο πολίτης. Όλα αυτά έχουν το εξής κοινό χαρακτηριστικό, την εμπιστοσύνη του πολίτη και η αξιοπιστία απέναντι στα συστήματα αυτά χτίζεται πολύ αργά. Αλλά όλοι οι μηχανικοί, όλα τα στελέχη του Υπουργείου γνωρίζουμε ότι η αξιοπιστία μπορεί και να χαθεί πολύ εύκολα. Εάν αυτά τα συστήματα δε τα στήσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και εάν δεν φροντίζεις να τα επικουρείς καθημερινά με άμυνες και με νέους τρόπους για να τα διασφαλίζεις. Στη χώρα μας έχουμε μεγάλο ζήτημα γραφειοκρατίας, υπάρχουν πολλά ζητήματα σε σχέση με το να απλουστεύσουμε διαδικασίες και να βελτιώσουμε την εξυπηρέτηση των πολιτών από το κράτος.
Πρέπει να ξεκινήσουμε από άλλη αφετηρία. Να πιάσουμε όλα τα γεγονότα της ζωής μας. Όλες τις αλληλεπιδράσεις του πολίτη με το δημόσιο, όλες τις αλληλεπιδράσεις της επιχείρησης με το δημόσιο. Πρέπει βήμα – βήμα να χτίσουμε ένα οικοδόμημα. Πυρήνας του οικοδομήματος που είναι το πολίτευμα, που είναι η δημοκρατία οφείλει να έρχεται ως κορωνίδα μόνο όταν έχεις χτίσει το σύνολο της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης σου απέναντι στα συστήματα. Άρα, θα έλεγα ότι το σημείο κλειδί είναι να συνεχίσουμε με την ίδια ταχύτητα, να συνεχίσουμε επενδύοντας στα ίδια συστήματα όπως έχουμε κάνει μέχρι σήμερα, τα οποία ανακοινώνουμε καθημερινά για να βοηθάμε την αλληλεπίδραση του πολίτη με το κράτος.
Γνωρίζουμε ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη μεν, αλλά εάν αξιοποιηθεί σωστά, δύναται να βοηθήσει τον εργαζόμενο, τον γονιό, τα άτομα με αναπηρία, τους αποδήμους και να έρθει και να συμφιλιώσει τον πολίτη με το κράτος. Ο πολίτης θα έχει ένα κράτος τον οποίο θα τον ενδυναμώνει και δε θα του προσθέτει εμπόδια.
Βήμα – βήμα προσθέτοντας και τεχνικές διαδικασίες εκλογών, εκεί που πραγματικά μπορεί να γίνει σε μικρότερη κλίμακα κατ’ αρχήν όπως σε συνδικαλιστικό επίπεδο ή σε επίπεδο κλαδικό και να δούμε σταδιακά πως θα μπορούσαμε να πάμε σε αυτές τις κατευθύνσεις. Πιστεύουμε πάρα πολύ ότι η τεχνολογία μπορεί να έρθει και να επικουρήσει τη δημοκρατία και είναι κάτι για το οποίο θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε.
- Ο Κυριάκος Πιερρακάκης είναι Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το άρθρο εμπεριέχεται στα Κείμενα Εργασίας του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής με θέμα Ηλεκτρονική Ψηφοφορία: Προοπτικές, Πλεονεκτήματα, Επιφυλάξεις
