Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ σχεδίαζε στις 6 Ιουνίου να επισκεφθεί το Βελιγράδι. Βρήκε όμως τους …ουρανούς κλειστούς, αφού η Βουλγαρία, αλλά και το Μαυροβούνιο και η Βόρεια Μακεδονία ανακοίνωσαν ότι δεν θα επέτρεπαν την είσοδο του ρωσικού κυβερνητικού αεροσκάφους στον εθνικό εναέριο χώρο τους, ακολουθώντας τη γραμμή κυρώσεων που είχε αποφασίσει προηγουμένως η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα μικρά κράτη των Βαλκανίων, κάποτε αδύναμα στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, επιδεικνύουν – έστω και συμβολικά – τη σημασία τους. Αυτή τη σημασία γνωρίζει καλά το Βερολίνο και η περιοδεία του καγκελάριου Όλαφ Σολτς σε Πρίστινα, Βελιγράδι, Σκόπια και Σόφια δείχνει ότι η Γερμανία είναι πλέον αποφασισμένη να μην επιτρέψει να μην αμφισβητηθεί ξανά ο δυτικός προσανατολισμός της περιοχής.
Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων παίρνουν εδώ και χρόνια ευρωπαϊκές υποσχέσεις, ελπίδες και προοπτικές. Η αλήθεια όμως είναι ότι οι Βρυξέλλες, παρότι αναγνώριζαν στην περιοχή την οικονομική, γεωπολιτική και πολιτιστική συνάφεια με την Ευρώπη, δεν βιάζονταν να ενσωματώσουν και τα προβλήματα που τη συνοδεύουν. Οι καθυστερήσεις και η απουσία αξιόπιστης προοπτικής ένταξης δημιούργησαν στο παρελθόν ευάλωτα σημεία που η Ρωσία δεν άφησε ανεκμετάλλευτα.
«Ή τώρα ή ποτέ», λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ γερμανός αξιωματούχος, αναφερόμενος στην ανάγκη αναβίωσης της «Διαδικασίας του Βερολίνου» του 2014 και μαζί του ευρωπαϊκού οράματος πρώτα για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία και σταδιακά για όλες τις χώρες της περιοχής. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία της παρουσίας του καγκελάριου στα Βαλκάνια και στη Θεσσαλονίκη, για τη Σύνοδο Κορυφής της Διαδικασίας Συνεργασίας των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Επιπλέον, η Ελλάδα είναι η «υπερδύναμη» της περιοχής, μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, ξεκάθαρα προσανατολισμένη στη Δύση και με σημαντικό «know-how» σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή προσέγγιση των Βαλκανίων. Το Βερολίνο αναγνωρίζει αυτόν τον ρόλο έμπρακτα και εκτιμά την εταιρική του σχέση με την Αθήνα σε μια εποχή που η σταθερότητα αποτελεί πρώτη προτεραιότητα.
Για τη Γερμανία, που εγκαταλείπει τα ταμπού του παρελθόντος και επανέρχεται στη διεθνή σκηνή για να διεκδικήσει με αξιώσεις κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια διευθέτησης περιφερειακών διενέξεων, το πρόβλημα Σερβίας – Κοσόβου και το βουλγαρικό εμπόδιο στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας αποτελούν τώρα την επόμενη πρόκληση. Η ΕΕ μπορεί να μη διαθέτει πλέον την «αυτόματη» μεταρρυθμιστική και μετασχηματιστική ισχύ του παρελθόντος, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι ελκυστικότερη από οποιαδήποτε άλλη «λύση» και αυτό ψάχνει να αξιοποιήσει η γερμανική διπλωματία. «Σέρβοι, Αλβανοί κλπ μεταναστεύουν στη Γερμανία, στην Ελλάδα, στη Γαλλία κ.ο.κ», γράφει σε πρόσφατη ανάλυσή του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και όσο συμβαίνει αυτό, η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο των Ευρωπαίων.
«Τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Και η υλοποίηση των δεσμεύσεών μας δεν είναι μόνο ζήτημα αξιοπιστίας. Η ενσωμάτωση αυτών των χωρών είναι προς το στρατηγικό συμφέρον όλων μας», δήλωσε πρόσφατα στην Bundestag ο Όλαφ Σολτς, με το βλέμμα στις σαφείς βλέψεις της Ρωσίας, της Κίνας, ακόμη και της Τουρκίας, για την περιοχή, την οποία θεωρούν πολιτικά, γεωστρατηγικά και οικονομικά εκμεταλλεύσιμη. Ομολογουμένως, αυτό έδειχνε να το αντιλαμβάνεται και η προκάτοχός του, ‘Αγγελα Μέρκελ, η οποία ωστόσο είχε να αντιμετωπίσει τις επιφυλάξεις του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Στην ούτως ή άλλως δύσκολη εξίσωση έχουν τώρα προστεθεί και οι υποψηφιότητες ένταξης της Ουκρανίας και της Γεωργίας που βρίσκουν στήριξη σε αρκετά κράτη – μέλη τα οποία θα προτιμούσαν να δοθεί εκεί η προτεραιότητα διεύρυνσης.
Για τη Γερμανία όμως η σαφής δέσμευση της ΕΕ στην ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων είναι πλέον και ένα ισχυρό εργαλείο για την αποτροπή της εξάπλωσης της επιρροής της Ρωσίας – και της Κίνας. Ο πόλεμος της Ουκρανίας απέδειξε ότι η Μόσχα δεν συμμερίζεται τις ευρωπαϊκές αντιλήψεις περί ορίων και συνόρων και ότι η πολιτική στο μέλλον πρέπει να ασκείται και με αυτό το δεδομένο.
Είναι ενδεικτικό ότι στη Σερβία χθες ο Όλαφ Σολτς ζήτησε ευθέως από τον πρόεδρο Αλεξάντερ Βούτσιτς να εφαρμόσει άμεσα τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, υπενθυμίζοντάς του ότι «οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες οφείλουν να εφαρμόζουν την κοινή εξωτερική πολιτική της ΕΕ». Η Σερβία «εξαρτάται από την ψήφο της Μόσχας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για το θέμα του Κοσόβου», απάντησε ο κ. Βούτσις, καθιστώντας απόλυτα σαφές ότι οι επιμέρους και χρόνιες διενέξεις είναι ιδιαίτερα περίπλοκες και θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από ωραία λόγια να για διευθετηθούν.
Απόλυτη προτεραιότητα για τους Γερμανούς είναι η συνοχή και η σταθερότητα της Ευρώπης και η διατήρηση αρραγούς μετώπου έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Ο κίνδυνος λοιπόν αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων πρέπει πάση θυσία να αποτραπεί, λένε σε όλους τους τόνους στην καγκελαρία και στο υπουργείο Εξωτερικών και περιμένουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23-24 Ιουνίου και συγκεκριμένες αποφάσεις.
