Αναμετρήθηκε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ χωρίς να διστάσει. Για πολλούς είναι ίνδαλμα για άλλους το πιόνι μιας καλοστημένης μηχανής. Η Σουηδή Γκρέτα Τούνμπεργκ, υποψήφια για Νόμπελ Ειρήνης, τιμήθηκε με το «Βραβείο Ορθής Διαβίωσης», γνωστό και ως «Εναλλακτικό Νόμπελ». Δέχεται την υποστήριξη από πολλούς ενώ αρκετοί είναι και εκείνοι που την χλευάζουν ενώ μια μεγάλη μάζα του κόσμου επιχειρεί να την αποκωδικοποιήσει.
Στα 16 της, η νεαρή ακτιβίστρια φαίνεται να έχει γίνει η φωνή (για κάποιους μόδα) για εκατομμύρια ανήσυχους νέους που ανακυκλώνουν τα σκουπίδια τους, καθαρίζουν τις παραλίες, κόβουν το κρέας από τη διατροφή τους, σταματούν να ταξιδεύουν με αεροπλάνα και ψηφίζουν πράσινα κόμματα.
Πρόεδροι χωρών και επικεφαλής πολυεθνικών έχουν μπει στο στόχαστρό της και το σύνθημα που είχε γράψει στο πανώ της:”skolstrejk för klimatet” (σχολική απεργία για το κλίμα) έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες.
Ήδη μαθητές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Αυστραλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, την Ουγκάντα, την Ταϊλάνδη, την Κολομβία και την Πολωνία έχουν ακολουθήσει το παράδειγμά της ζητώντας την ανάληψη δράσης από τις κυβερνήσεις των χωρών τους για την κλιματική αλλαγή.
Μια ημέρα το περασμένο καλοκαίρι, έπειτα από έναν καύσωνα με θερμοκρασίες ρεκόρ, που έπληξε τη βόρεια Ευρώπη, και τις δασικές πυρκαγιές που κατέκαψαν εκτάσεις στη Σουηδία, η Γκρέτα αποφάσισε να προχωρήσει μόνη της. Το ημερολόγιο έδειχνε 20 Αυγούστου 2018.
Και εκείνη ήταν μόλις 15 ετών. Δεν πήγε στο σχολείο, κάθισε στο πλακόστρωτο έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο και έτσι οδήγησε στη γέννηση ενός παγκόσμιου κινήματος. Έκτοτε βρισκόταν στο ίδιο σημείο σχεδόν κάθε Παρασκευή με χιόνι, πάγο, βροχή…
Το «φαινόμενο Γκρέτα» έγινε viral. Οι λογαριασμοί της στο Twitter και στο Instagram αριθμούν σήμερα περισσότερους από έξι εκατομμύρια ακολούθους.
Η Γκρέτα θέλει να κινητοποιήσει τους παγκόσμιους ηγέτες για την υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως φάνηκε και από την πύρινη ομιλία της- «Πώς τολμάτε; Κλέψατε τα όνειρά μου» -στη Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, την Δευτέρα, στη Νέα Υόρκη.
Όταν ξεκίνησε τη δράση της, η Γκρέτα ήταν ένα εξαιρετικά εσωστρεφές άτομο, ξύπναγε κάθε πρωί στις 6 για το σχολείο και επέστρεφε στις 3.
Η μητέρα της, η Μαλένα Έρνμαν, είναι μία από τις πιο διάσημες τραγουδίστριες της όπερας. Ο πατέρας της, ο Σβάντε Τούνμπεργκ, είναι ηθοποιός και συγγραφέας. Και η ίδια η Γκρέτα υπήρξε πάντα εξαιρετικά ευφυής. Πριν από τέσσερα χρόνια διαγνώστηκε με σύνδρομο Άσπεργκερ.
Η Γκρέτα πάσχει από επιλεκτική αλαλία και εξαιτίας αυτού έχει την τάση να ανησυχεί περισσότερο από άλλους.
«Σκέφτομαι υπερβολικά πολύ. Κάποιοι άνθρωποι δεν ασχολούνται. Εγώ δεν μπορώ, ειδικά αν είναι κάτι που με προβληματίζει ή με στενοχωρεί. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρότερη και στο σχολείο οι δάσκαλοί μας μας έδειχναν ταινίες με πλαστικά στον ωκεανό, πολικές αρκούδες που λιμοκτονούσαν και άλλα τέτοια. Έκλαιγα σε όλη τη διάρκεια. Οι συμμαθητές μου προβληματίζονταν όταν παρακολουθούσαν την ταινία, αλλά όταν σταματούσε άρχιζαν να σκέφτονται άλλα πράγματα. Εγώ δεν μπορούσα να το κάνω αυτό. Οι εικόνες αυτές ήταν καρφωμένες στο κεφάλι μου» έχει πει.
«Βαριά διαταραγμένος Μεσσίας»;
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι επιθέσεις εναντίον της είναι σκληρές, τόσο για τη φήμη της όσο και για την εμφάνισή της. Ήδη εξοικειωμένη με τον σχολικό εκφοβισμό, δεν πτοείται.
Για τους πιο δύσπιστους, η Γκρέτα είναι απαισιόδοξη σε σημείο υπερβολής. Σε αυτούς συγκαταλέγεται και ο Αυστραλός αρθρογράφος Άντριου Μπολτ, ο οποίος την χαρακτηρίζει «βαριά διαταραγμένο Μεσσία του παγκόσμιου κινήματος για την υπερθέρμανση του πλανήτη» με τις νευρώσεις ενός αυτιστικού εφήβου.
Όλα αυτά επειδή «είναι ισχυρή», λέει η Καναδή βιολόγος Σέβερν Κάλις-Σουζούκι, η οποία βρέθηκε κάποτε στη θέση της Γκρέτα.
Σε ηλικία 12 ετών είχε απευθυνθεί στη σύνοδο κορυφής του Ρίο για τη Γη το 1992.
«Καλεί σε επανάσταση, επομένως εύλογα συναντάει αντίσταση. Προσπαθούν να την φιμώσουν με το να την δυσφημούν», λέει στο AFP η Κάλις-Σουζούκι.
Ο διάσημος Γάλλος περιβαλλοντολόγος και φωτογράφος της άγριας ζωής Γιαν Αρτίς-Μπερτράν την έχει χαρακτηρίσει «θαύμα», ενώ ο Μπαράκ Ομπάμα έλεγε ότι η έφηβη αυτή «αλλάζει τον κόσμο».
Ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Ονφρέ την χαρακτήρισε «ρομπότ», ενώ ένας Αμερικανός συντηρητικός σχολιαστής του Fox News, ο Μάικλ Νόουλς, είπε ότι είναι μια «ψυχικά άρρωστη» έφηβη που ευθύνεται για μια «κλιματική υστερία».
Η Γκρέτα έχει επίσης κατηγορηθεί ότι σπέρνει ανησυχία αντί να χρησιμοποιεί λογικά επιχειρήματα.
«Θέλω να πανικοβληθείτε. Θέλω να νιώσετε τον φόβο που νιώθω καθημερινά», είχε δηλώσει τον Ιανουάριο στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός.
Ενώ η έφηβη έχει ενοχλήσει κάποιους στο εξωτερικό επειδή επικρίνει τους ενήλικες, τα σχόλιά της έχουν διχάσει και την σουηδική κοινωνία.
Με τις μακριές κοτσίδες της και το παιδικό πρόσωπό της, η Γκρέτα θυμίζει περισσότερο την ηρωίδα του ομότιτλου βιβλίου «Πίπη Φακιδομύτη», ένα παιδί που ζούσε στον κόσμο του, μοντέλο βγαλμένο από το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας και από τον σουηδικό τρόπο ανατροφής.
«Δεν είναι τυχαίο που η Γκρέτα είναι Σουηδή. Δεν νομίζω ότι θα υπήρχε χωρίς την Πίπη ή την Λίζμπεθ Σαλάντερ (την ηρωίδα της τριλογίας Millennium)», λέει η Σουηδή δοκιμιογράφος Ελιζαμπέτ Άσμπρινκ.
Από την πλευρά της η Καταρίνα Μπάρλινγκ, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Ουψάλα, λέει ότι «για δεκαετίες το σουηδικό σχολικό πρόγραμμα είχε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών αντί της συγκέντρωσης γνώσεων».
Η συνεισφορά της Γκρέτα μένει να φανεί, λέει ο Ενρίκ Ουρντάλ, ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Έρευνας για την Ειρήνη του Όσλο.
«Είναι πολύ λεπτή η γραμμή ανάμεσα στην ειρήνη και στην κλιματική αλλαγή. Είναι οικοδομημένη πάνω σε υποθέσεις που είναι αρκετά αμφισβητήσιμες από ακαδημαϊκής πλευράς. Δημιουργεί ένα πολύ εντυπωσιακό μομέντουμ για την κλιματική αλλαγή, (αλλά) το ερώτημα είναι: είναι αυτό σχετικό με το βραβείο ειρήνης;».
Μαρία Δεναξά: Παραμύθι…
Ιδιαιτέρως σκληρό είναι άρθρο της γνωστού δημοσιογράφου Μαρίας Δεναξά, η οποία χαρακτήρισε την Γκρέτα «παραμύθι».
Γράφει σε αυτό:
Στην εποχή όπου οι πολίτες δεν πρέπει να έχουν γνώση, σκέψη και άποψη, στην εποχή όπου η ενημέρωση γίνεται ελεγχόμενη και οι πολίτες αντιμετωπίζονται σαν μια αγέλη που πρέπει να ακολουθεί μια και μόνο κατεύθυνση, στην εποχή όπου οι λέξεις από τη συστηματική διαστρέβλωση έχουν χάσει το νόημα τους… εμφανίζονται από το πουθενά, ολοένα και συχνότερα, από Μηχανής Θεοί – επικοινωνιακά κατασκευάσματα. Με τη βοήθεια των ΜΜΕ, καταφέρνουν η υποτιθέμενη δράση τους ή το υποτιθέμενο έργο τους, που στην ουσία είναι φούμαρα, να μονοπωλούν την επικαιρότητα. Μια τακτική, που συνίσταται στο να αποσπά την προσοχή της κοινής γνώμης από αποτυχημένες αντιλαϊκές πολιτικές, συρρίκνωση κοινωνικών κεκτημένων, αδικαιολόγητους πολέμους και αιματοχυσίες όπως σε Υεμένη, Ιράκ, Αφγανιστάν, Συρία, Λιβύη κ. αλλού, ανυπολόγιστες οικολογικές καταστροφές, όπως είναι η εντατική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος του Αμαζονίου, εργασιακή εκμετάλλευση κ. άλλα εξίσου σημαντικά και σοβαρά ζητήματα.
Μια απ’ αυτές της ιέρειες της σύγχρονης προσωπολατρίας που επιβάλλεται, είναι και η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ από τη Σουηδία, που εμφανίστηκε από το πουθενά τον Αύγουστο του 2018, διοργανώνοντας αποχή από το σχολεία της χώρας της κάθε Παρασκευή, με αίτημα την ενίσχυση των δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μια κινητοποίηση που πήρε αμέσως παγκόσμιες διαστάσεις και αστραπιαία το άγνωστο κορίτσι από τη Σουηδία, ανακηρύχθηκε χωρίς δεύτερη σκέψη, από πολιτικούς, κυβερνήσεις, ΜΚΟ, επιχειρηματίες, ΜΜΕ, διαδίκτυο, βιομηχανία του θεάματος κ.τ.λ. παγκόσμιο σύμβολο καταπολέμησης της κλιματική αλλαγής, ενώ είναι υποψήφια για το Νόμπελ Ειρήνης!
Όλα καλά μέχρι εδώ, αν δεν είχαμε να κάνουμε με μια φούσκα. Με ένα καλοφτιαγμένο παραμύθι, με μια αναποτελεσματική κινητοποίηση, μια ανώδυνη επανάσταση με αερολογίες, καθώς εκείνοι που με τη βοήθεια των «δορυφόρων» τους υποστηρίζουν, προωθούν και εξυμνούν στα μάτια του πλήθους-αγέλης τη νεαρή Σουηδέζα και τον επιλεκτικό ακτιβισμό, είναι εκείνοι που καταστρέφουν πρώτοι το περιβάλλον και προκαλούν την κλιματική αλλαγή, στο όνομα των πολυπόθητων «επενδύσεων» και του άκρατου κέρδους.
Αλήθεια, τι τύχη παγκόσμιας προβολής και αποδοχής θα είχε η Γκρέτα, αν για παράδειγμα καταπιανόταν με την καταστροφική επένδυση για το περιβάλλον στις Σκουριές; Τι τύχη δημοσιότητας θα είχαν ο Α ή ο Ψ, που ασχολούνται με τις αιτίες της προσφυγιάς και το δράμα των χιλιάδων μεταναστών που πνίγονται καθημερινά στη Μεσόγειο; Αν διαμαρτύρονταν για την οικονομική εξαθλίωση και τον εργασιακό μεσαίωνα, ο οποίος επιβάλλεται απανταχού στον πλανήτη, εις το όνομα μιας επαναλαμβανόμενης και ατελείωτης οικονομικής κρίσης; Αν καταπιάνονταν με το γεγονός ότι οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι; Απολύτως καμία! Θα τη δαιμονοποιούσαν, θα την αποδομούσαν, θα την κατηγορούσαν για λαϊκίστρια, για ακροδεξιά, για ακροαριστερή, ταραχοποιό, τρελή για δέσιμο κι άλλα «κόσμια».
Το κατασκεύασμα «Γκρέτα»: «Δεν θέλω να είστε απελπισμένοι, θέλω να πανικοβληθείτε. Θέλω να αισθανθείτε τον φόβο μου και να ενεργήσετε σαν να καιγόταν το σπίτι σας», ήταν το απόσπασμα της τελευταίας ομιλίας της 16χρονης στην Ευρωβουλή που «συγκλόνισε», σύμφωνα με τα κλισέ της μηντιακής υπερβολής και του πρόσκαιρου εντυπωσιασμού. Πίσω από την ρητορική του φόβου και της καταστροφολογίας, ο «δημιουργός» της Γκρέτας είναι ένας πανίσχυρος και πασίγνωστος σουηδός δημοσιοσχετίστας – επικοινωνιολόγος, ο Ιγκμάρ Ρεντζόχ, στον οποίο ανήκει η διαδικτυακή start-up «We Don’t Have Time». Το παρασκήνιο του παραμυθιού «Γκρέτα» που δημιούργησε είναι λιγότερο όμορφο, αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρον.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Σύμφωνα με την δημοσιογραφική έρευνα καταξιωμένων δημοσιογράφων όπως είναι ο Σουηδός Αντρέας Ενρικσον, όλα είχαν προγραμματιστεί εκ των προτέρων, ώστε η έφηβη ακτιβίστρια που πάσχει από το σύνδρομο Ασπέργκερ, να μετατραπεί σε χρόνο dt σε διεθνή ηρωίδα. Η όμορφη ιστορία της ξεκινά στις 20 Αυγούστου του 2018, όταν ο Ρέντζοχ τη «συναντά» μπροστά από το σουηδικό Κοινοβούλιο όπου διαμαρτύρεται για την κλιματική αλλαγή. Λίγα λεπτά αργότερα, ο επικοινωνιολόγος δημοσιεύει μια συγκινητική ανάρτηση στη σελίδα του στο Facebook. Πρόκειται για την 1η μέρα απεργίας της 16χρονης. Στις 24 Αυγούστου, δηλαδή 4 μέρες αργότερα, κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας, μια αυτοβιογραφία που εμπλέκει την οικογενειακή κρίση με την κλιματική αλλαγή και είναι γραμμένο από τη Γκρέτα, τη μητέρα, τον πατέρα και την αδερφή της. Οι γονείς της είναι διάσημοι καλλιτέχνες, αλλά όχι η νεαρή ακτιβίστρια. Στην πραγματικότητα οι γονείς της γνώριζαν ήδη τον Ιγκμαρ Ρέντζοχ, με τον οποίο συμμετείχαν σε συνέδριο για το κλίμα στις 4 Μαΐου του 2018.
Κατά συνέπεια η πρώτη συνάντηση του Ρέντζοχ με την Γκρέτα, στο πεζοδρόμιο μπροστά από το σουηδικό Κοινοβούλιο, μόνο κατά τύχη δεν έγινε. Ούτε και το πρώτο άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Aftonbladet, την μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα της Σουηδία, λίγες ώρες μετά την ανάρτηση του επικοινωνιολόγου στο FB για την 16χρονη. Την ίδια ώρα αποκαλύφθηκε πως σύμβουλος του ιδρύματος που διαχειρίζεται την διαδικτυακή start-up του Ρέντζοχ, είναι η νεαρή ακτιβίστρια. Μεγαλομέτοχοι της “We Don’t Have Time, είναι δυο πανίσχυρες οικογένειες δισεκατομμυριούχων της Σουηδίας, που δεν έχουν καμία σχέση με την οικολογία και την κλιματική αλλαγή. Ασχολούνται με τα χρηματοοικονομικά και είναι μεγαλοεπενδυτές. Μάλιστα προσέλαβαν τον Ρέντζοχ, σε think tank που δημιούργησαν, το οποίο ασχολείται με τα θέματα της πράσινης ανάπτυξης, την κυκλική οικονομία, αλλά ως επί το πλείστον με το «Greenwashing». Το «Greenwashing» δεν είναι τίποτα άλλο από την οικολογική εξαπάτηση των καταναλωτών. Είναι η προσπάθεια αύξησης των πωλήσεων ή η βελτίωση της εικόνας μιας επιχείρησης, μέσω της παραπλανητικής προβολής, με δήθεν οικολογικά χαρακτηριστικά.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Πολλές επιχειρήσεις, όπως είναι οι πετρελαϊκές ή που πουλάνε ανεμογεννήτριες, θερμοσυσσωρευτές, κατασκευάζουν πυρηνικά εργοστάσια κ.άλλα, προσπαθούν να πείσουν ότι είναι περιβαλλοντικά υπεύθυνες, ενώ στην πραγματικότητα κάνουν Greenwashing, παραπλανούν δηλαδή συστηματικά τους καταναλωτές, σχετικά με τις περιβαλλοντικές πρακτικές τους, τις περιβαλλοντικές ευαισθησίες τους ή τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους. Κατά συνέπεια η Γκρέτα Τούνμπεργκ, ίσως εν αγνοία της, υπηρετεί και συμβουλεύει αυτούς που επικρίνει κι όχι μόνο. To «πράσινο ξέπλυμα», επιτρέπει τη συνεχή αναζωογόνηση του καπιταλισμού και την ευημερία των λόμπι για την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, όπου επί του παρόντος η πραγματικότητα είναι άλλη από την προτεινόμενη. Λόγω της αδυναμίας αντικατάστασης των παραδοσιακών πηγών ενέργειας, μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί καμία αποτελεσματική και βιώσιμη λύση αποθήκευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τέλος, όπως αποκαλύφθηκε, το υπερατλαντικό ταξίδι της 16χρονης ακτιβίστριας με αγωνιστικό ιστιοφόρο προς τις ΗΠΑ, για να έχει μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα, μόνο οικολογικό…δεν ήταν! Για την επιστροφή του ιστιοφόρου στην Ευρώπη, πέταξαν ως τη Νέα Υόρκη πέντε μέλη του πληρώματος, ενώ ο Γερμανός σκίπερ, Μπορις Χερμαν που συνόδευσε την 16χρονη πήρε κι αυτός το αεροπλάνο. Όπως σημειώνει η γερμανική εφημερίδα TAZ, το ταξίδι της Γρκέτα Τούνμπεργκ στη Νέα Υορκη, με σκοπό να πάρει μέρος σε διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα,επιβάρυνε τελικά περισσότερο το περιβάλλον, απ’ ό,τι αν η νεαρή ακτιβίστρια και ο πατέρας της, πετούσαν τελικά με το αεροπλάνο!
