Η πυρκαγιά του Eaton στο Λος Άντζελες έχει σκοτώσει τουλάχιστον 11 ανθρώπους, κατατάσσοντάς την στις πιο θανατηφόρες πυρκαγιές της Καλιφόρνιας. Εχουν σημειωθεί τουλάχιστον 16 θάνατοι από τις πυρκαγιές που μαίνονται σε όλη την κομητεία του Λος Άντζελες: 11 από την πυρκαγιά του Eaton και πέντε από το Palisades. Αλλά οι αξιωματούχοι λένε ότι αυτή πιθανότατα δεν είναι η τελική καταμέτρηση. Την ίδια ώρα, οι πυροσβέστες ετοιμάζονται για τη νέα μάχη με τους ανέμους. Σύμφωνα με την προειδοποίηση αναμένεται να ενταθούν από σήμερα μέχρι αύριο.
Με τη μάχη στο πεδίο να συνεχίζεται, τα ερωτήματα επιμένουν αμείλικτα: Τι έφταιξε; Είναι η κλιματική αλλαγή από μόνη της ικανή αιτιολογία; Υπάρχει πραγματικά τρόπος να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο φαινόμενο; Και, εν τέλει, με τα δεδομένα να έχουν διαφοροποιηθεί παγκοσμίως, τι θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι κυβερνήσεις ώστε να θωρακίσουν στον βέλτιστο βαθμό τις τοπικές κοινωνίες;
Το «Μανιφέστο» απευθύνθηκε στον Γιώργο Μπούστρα, καθηγητή Εκτίμησης Κινδύνου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, με τη βοήθεια του οποίου προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει τα όσα συμβαίνουν στο μακρινό Λος Άντζελες που όμως τόσο αφορά όλους μας και ειδικά την Ελλάδα. «Θυμίζει Μάτι» ήταν μία από τις πρώτες κουβέντες που είπαμε στην αρχή της επικοινωνία μας. Οχι ως προς τους θανάτους, αλλά διότι και εκεί η πολιτεία ήταν ανέτοιμη να διαχειριστεί ένα τόσο κρίσιμο περιστατικό.
Θέμα πρώτο: είναι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής η πρωτοφανής καταστροφή;
«Η κλιματική αλλαγή –που εξελίσσεται σε κλιματική κρίση– αποτελεί τον επιταχυντή αυτών των ακραίων φαινομένων. Τα καλοκαίρια είναι μακρύτερα, οι μέγιστες θερμοκρασίες μεγαλύτερες και σε συνεχόμενες μέρες, η σχετική υγρασία χαμηλότερη. Αποτέλεσμα αυτών είναι ότι η ‘‘καύσιμη ύλη’’, δηλαδή τα δέντρα και η φύση ευρύτερα, είναι ξηρότερα.
Τις μέρες που ο άνεμος είναι ισχυρός, έχουμε ιδανικές συνθήκες για την ταχύτερη ανάπτυξη της πυρκαγιάς. Αυτό βλέπουμε στην Καλιφόρνια και εκεί έχουμε και ένα καιρικό φαινόμενο (άνεμοι της Santa Ana), το οποίο μεταφράζεται σε θερμότερους και ισχυρότερους ανέμους» εξηγεί ο Γιώργος Μπούστρας, δίχως όμως να παραβλέπει κάτι πολύ σημαντικό: «Στην Καλιφόρνια έχουμε μια δασική φωτιά που εξελίχτηκε στη μεγαλύτερη αστική φωτιά των τελευταίων δεκαετιών με αστοχίες στον σχεδιασμό του αστικού ιστού, ακραίες συνθήκες και τα συνεπακόλουθα προβλήματα μιας τέτοιας καταστροφής όπως τη μείωση ροής νερού στην πορεία της αντιμετώπισης. Άρα ήδη βλέπουμε στοιχεία που την ανάγουν σε εμβληματική καταστροφή, όπως το Μάτι, η πυρκαγιά στο Grenfell κ.α.».
Θέμα δεύτερο: Υπάρχει πραγματικά τρόπος να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο φαινόμενο;
Εδώ ο καθηγητής είναι ξεκάθαρος σημειώνοντας πως «η καταστροφή αυτή, όπως εξελίσσεται, είναι ανθρωπίνως αδύνατον να αντιμετωπιστεί, αν και γίνονται τεράστιες προσπάθειες. Θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι πρόκειται για καταστροφή εκτός αντιπυρικής περιόδου, με αποτέλεσμα να υπάρχουν λιγότεροι διαθέσιμοι εποχικοί ανθρώπινοι και υλικοί πόροι».
Η Καλιφόρνια μπορεί να μας έχει συνηθίσει σε μεγάλες πυρκαγιές, όμως όχι τον Ιανουάριο. Ο καθηγητής συμπληρώνει πως «είναι σαφές ότι το μοντέλο –αρκετά επιτυχημένης– διαχείρισης δασικών πυρκαγιών των ΗΠΑ, θα πρέπει να το δουν οι αρμόδιοι πάλι και να λάβουν υπ’ όψιν τα μαθήματα από αυτήν την καταστροφή. Η λύση δεν είναι μονόπλευρη με την αύξηση των πόρων για την καταστολή, αλλά θα πρέπει να περιλάβει και την επένδυση στην πρόληψη και την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών ώστε να γίνουν ενεργά μέλη του μηχανισμού πρόληψης».
Θέμα τρίτο και σημαντικότερο: Με τα δεδομένα που έχουν διαφοροποιηθεί παγκοσμίως, τι θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους οι κυβερνήσεις ώστε να θωρακίσουν στον βέλτιστο βαθμό τις τοπικές κοινωνίες;
Τα πράγματα εδώ περιπλέκονται και η απάντηση δεν είναι απλή· ο Γιώργος Μπούστρας κάνει λόγο για την «ερώτηση του ενός εκατομμυρίου». «Θα ξεκινήσω από αυτό που προκύπτει από την Καλιφόρνια. Θα πρέπει να ξαναδούμε τους οικοδομικούς κώδικες ώστε σε περιοχές που προσομοιάζουν την εν λόγω, να γίνεται σωστή ρυμοτομία, πολεοδομία και να προτείνονται δομικές λύσεις που θα αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του φαινομένου» απαντά και επαναφέρει τη συζήτηση στην ορθή της βάση.
«Ίσως θα πρέπει να μιλήσουμε για fire breaks ακόμη και στον αστικό ιστό (σε περιοχές αντίστοιχες αυτής που καταστρέφεται), όπως επίσης και να υπάρχουν εφεδρικές λύσεις στο υδροδοτικό δίκτυο ειδικά σε περιοχές που η πόλη ανέρχεται κλιμακωτά. Κατά τα άλλα, θα πρέπει να μιλήσουμε ακόμα πιο επιτακτικά για την πρόληψη, για τη συμμετοχή των πολιτών σε αυτήν, για ένα ‘‘εθνικό σχέδιο παιδείας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής’’ και να αναδείξουμε επιτυχημένα success stories προς την κοινωνία» συνεχίζει και αναφέρεται στην ελληνική εμπειρία που αποδείχθηκε επιτυχημένη, όπως για παράδειγμα «το 112 σώζει ζωές, η πυροσβεστική διάταξη που εισήχθη πέρυσι για τον καθαρισμό των οικοπέδων, αποδεδειγμένα έφερε θετικά αποτελέσματα. Φέτος, η προετοιμασία ξεκίνησε από τον Νοέμβριο του ’24 και ελπίζω ότι θα έχουν στα χέρια τους οι υπηρεσίες νέα εργαλεία που θα συνδυαστούν με τη μεγαλύτερη επένδυση που έχει γίνει ποτέ, το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ».
