Στις ευκαιρίες αλλά και τους κινδύνους από την εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) αναφέρεται μιλώντας στο «Μανιφέστο» ο ειδικός γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην προεδρία της κυβέρνησης, Γιάννης Μαστρογεωργίου. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την παρουσίαση στον πρωθυπουργό της μελέτης GenerativeAIGreece 2030, εστιάζει στα όσα θα πρέπει να προσέξουμε και εκφράζει μια ευχή: «Mην προλάβουν οι κακές χρήσεις της Tεχνητής Nοημοσύνης να γίνουν πιο γρήγορα αντιληπτές στους πολίτες από τις συγκλονιστικά θετικές».
Την ώρα που η κυβέρνηση ασχολείται με υποθέσεις τού χθες, όπως ο γάμος των ομοφύλων, εσείς αναζητάτε το μέλλον της Ελλάδας μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης. Πρόκειται για μια διαδρομή στο άγνωστο ή για μια πορεία στο αύριο;
Είναι μία ήδη δρομολογημένη πορεία προς το μέλλον, που είναι, όμως, ήδη παρόν. Είναι, θα έλεγα, μονόδρομος. Η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης συνιστά τον πυρήνα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και ως εκ τούτου αποτελεί την εθνική προτεραιότητα σχεδόν όλων των χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Υπάρχουν στροφές σε αυτήν την πορεία, όπως την αποκαλείτε, που είναι επικίνδυνες και ίσως άγνωστες, αλλά αυτό δεν πρέπει ούτε να μας ανησυχεί ούτε να μας καθηλώνει στο χθες. Η κυβέρνηση αποκτά σταδιακά εμπειρία στο χώρο της ενσωμάτωσης της υψηλής τεχνολογίας στο Δημόσιο. Επίσης, σταδιακά έρχεται πιο κοντά σε συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα και τον ακαδημαϊκό χώρο. Αυτή η τριμερής συνεργασία είμαι βέβαιος ότι θα διευκολύνει την πορεία προς το αύριο.
Την Τρίτη παρουσιάσατε τη μελέτη GenerativeAIGreece 2030 στον πρωθυπουργό. Τι περιλαμβάνει αυτή επιγραμματικά;
Είναι η πρώτη μελέτη που έγινε στην Ελλάδα με τη μεθοδολογία του foresight, δηλαδή με την παρουσίαση τεσσάρων εναλλακτικών σεναρίων για την εξέλιξη της ΑΙ στην Ελλάδα και όχι μόνομία απλή πρόβλεψη/πρόγνωση ή εικασία. Αυτό, όμως, που κρίνω ως πιο σημαντικό είναι ότι η μελέτη αυτή είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας της Πολιτείας μέσω της Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού και δύο εξαιρετικών ερευνητικών κέντρων, του ΕΚΚΕ και του Δημόκριτου, που όμως εκκινούν από διαφορετικές ερευνητικές αφετηρίες. Το ΕΚΚΕ εστιάζει στις κοινωνιολογικές μελέτες και ο Δημόκριτος στην τεχνολογία. Αυτό ακριβώς είναι που επιδιώξαμε. Το πάντρεμα διαφορετικών επιστημών, γιατί το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν ανήκει πλέον αποκλειστικά στον κλάδο της Πληροφορικής, αλλά συνεξελίσσεται μαζί με τις ανθρωπιστικές σπουδές. Αυτό θέλαμε να δείξουμε με αυτή τη συνεργασία, την ανάγκη διεπιστημονικότητας στην εξέλιξη της ΑΙ. Ως προς το περιεχόμενο της μελέτης, όπως σας είπα, παρουσιάσαμε τέσσερα σενάρια για το μέλλον της ΑΙ στην Ελλάδα με ορίζοντα το 2030. Και από αυτά αναδείξαμε το βέλτιστο σενάριο για τη χώρα μας, αυτότης τεχνοκοινωνικής επιτάχυνσης, δηλαδή της παράλληλης προόδου και της τεχνολογίας, αλλά και της ενσωμάτωσης της και αφομοίωσή της από την κοινωνία και τους θεσμούς.
Υπάρχει μια έντονη ανησυχία για κάθε τι νέο. Εσείς έχετε κάνει πολλές φορές αναφορά στην ανάγκη πλαισίου, «αχίλλειο πτέρνα» της Ελλάδας,καθώς μονίμως αναζητούνται τρόποι για να ξεπεραστούν τα πλαίσια. Υπάρχει κάτι που να σας προβληματίζει;
Το μέλλον έχει και προκλήσεις και κινδύνους και ευκαιρίες. Εγώ δεν φτιασιδώνω την εικόνα. Θέλω να είμαι ειλικρινής. Δεν θα είναι όλα ρόδινα και εύκολα, θα είναι, όμως, συναρπαστικά. Η ελληνική κοινωνία σε πολλές περιπτώσεις έχει δείξει ότι είναι έτοιμη να υποδεχθεί το νέο και το καινοτόμο, αρκεί να της εξηγηθεί σωστά και να κατανοήσει πώς θα αλλάξουν επί τα βελτίω η ζωή της και η ζωή των παιδιών της.Τι χρειάζεται; Οργανωμένος δημόσιος διάλογος, συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μερών και διαρκής εποπτεία για πιθανά λάθη και παγίδες. Με προβληματίζει μόνο μην προλάβουν οι κακές χρήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης να γίνουν πιο γρήγορα αντιληπτές στους πολίτες από τις συγκλονιστικά θετικές.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχει αναφερθεί στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τις αλλαγές που θα φέρει στον τομέα της εργασίας. Καταλαβαίνετε ότι και στον δικό μου χώρο η ανησυχία είναι έντονη,καθώς ήδη αξιοποιείται μειώνοντας τις θέσεις εργασίας. Τι θα πρέπει να προσέχουν οι νέοι που σχεδιάζουν τώρα τα επόμενα βήματά τους;
Εδώ και 250 χρόνιαοι βιομηχανικές επαναστάσεις και οι τεχνολογικές ανακαλύψεις διαταράσσουν το χώρο της απασχόλησης. Επαγγέλματα χάθηκαν και πολλά άλλα δημιουργούνται. Η τεχνολογία αλλάζει διαρκώς τα επαγγέλματα και τη φύση τους, αλλά ποτέ δεν θα καταργήσει την απασχόληση ως έννοια και ως βαθύτερη ανθρώπινη ανάγκη. Οφείλουμε να είμαστε διαρκώς μέσα στο παιχνίδι της εξέλιξης και της ανανέωσης των προσόντων μας. Η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ. Οφείλουμε κάθε φορά να βελτιώνουμε τα προσόντα μας, να πηγαίνουμε ένα βήμα παραπέρα για να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία προς όφελός μας χωρίς φόβο. Μία από τις βασικές εθνικές προτεραιότητές μας είναι η Διά Βίου Μάθηση. Σε κάθε περίπτωση, ένας/μία νέος/α που ξεκινά τώρα τα ακαδημαϊκά βήματά του καλό είναι να επιλέξει σπουδές που παντρεύουν διάφορους κλάδους μεταξύ τους. Η διεπιστημονικότητα είναι η λέξη κλειδί.
Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο μιας νέας κοινωνίας πολλαπλών ταχυτήτων συνέπεια της Τεχνητής Νοημοσύνης;
Υπάρχει πράγματι ο κίνδυνος χώρες, κοινωνικές ομάδες, επαγγελματικές τάξεις να βρεθούν σε αργοπορία. Σήμερα είμαστε σε μία γκρίζα φάση που δεν είναι απολύτως σαφές πώς θα εξελιχθεί ακριβώς η πορεία της Τεχνητής Νοημοσύνης ως προς τις κοινωνικές προεκτάσεις της. Η διάχυση της τεχνολογίας λειτουργεί ως δημοκρατικός μοχλός ενίσχυσης, αλλά την ίδια στιγμή δημιουργούνται αβεβαιότητες. Πρέπει να προετοιμαστούμε για κάθε σενάριο. Νομίζω όμως ότι με το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και με τη διαρκή εξοικείωση με τη χρήση της ΑΙ οι ανισότητες θα αμβλυνθούν και τα χειρότερα θα αποφευχθούν. Το μέλλον ανήκει στους αισιόδοξους. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε στα χέρια μας μία συγκλονιστική τεχνολογία και πρέπει να δούμε πώς θα τη βάλουμε να δουλεύει προς όφελός μας.
