Στο πελατειακό σύστημα βασίζουν οι Financial Times μία ενδεχόμενη νίκη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο δεύτερο εκλογικό γύρο που διεξάγεται σήμερα στην Τουρκία για την προεδρία της χώρας.
Ειδικότερα, οι FT επισημαίνουν ότι εάν σήμερα αναδειχθείο Ερντογάν θριαμβευτής, τότε θα οφείλει τη νίκη του εν μέρει στα ισχυρά δίκτυα πατρωνίας που έχει οικοδομήσει στις δύο δεκαετίες διακυβέρνησής του.
Επίσης αναφέρουν ότι από το κόμμα του Ερντογάν, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), που ιδρύθηκε το 2001, προέκυψε ένα εκτεταμένο σύστημα επιρροής, υποστήριξης και κρατικών παροχών, στο οποίο πολλοί στη χώρα βασίστηκαν για να ζήσουν - και φοβούνται ότι μπορεί να τελειώσει χωρίς τον Ερντογάν στην προεδρία.
«Είναι εξαρτημένοι από το AKP»
«Ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων … αισθάνεται ότι εξαρτάται από την παραμονή του ΑΚΡ στην εξουσία για να συνεχίσει να λαμβάνει οφέλη από το κράτος», δήλωσε ο Μουράτ Σομέρ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Koç της Κωνσταντινούπολης.
Συνεχίζει, λέγοντας: «Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε επισφαλή κατάσταση πιστεύουν ότι η σχέση τους με το κράτος εξαρτάται από τις καλές σχέσεις με το ΑΚΡ. Είναι εξαρτημένοι από το ΑΚΡ».
Οι κρατικοί πόροι και η προεκλογική εκστρατεία
Ο Ερντογάν στηρίχθηκε στο τεράστιο δίκτυο «βάσης» του για να εξασφαλίσει προβάδισμα στον πρώτο γύρο στις 14 Μαΐου και πηγαίνει στο β' γύρο σήμερα, εναντίον του αντιπάλου του της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ως το ισχυρό φαβορί.
Ωστόσο, οι επικριτές επιμένουν ότι η αναμέτρηση είναι άνιση εξαρχής, με τον 69χρονο πρόεδρο να χρησιμοποιεί μια σειρά από κρατικούς πόρους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ενώ τα μέσα ενημέρωσης που συνδέονται με την κυβέρνηση ακολούθησαν στενά την αφήγηση του ιδίου και του ΑΚΡ.
Ευφήμερο φάρμακο οι παροχές
Η κυβέρνηση του Ερντογάν περιέλουσε τη χώρα με προεκλογικές παροχές, όπως δωρεάν φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα με έκπτωση και 10 GB δωρεάν internet για τους φοιτητές. Οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό και στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων κατά την προεκλογική εκστρατεία επίσης να έπαιξαν ρόλο υπέρ του προέδρου.
Οι παροχές αυτές σχεδιάστηκαν για να αντισταθμίσουν μια ζοφερή οικονομική εικόνα για τη χώρα των 85 εκατ. κατοίκων. Η άνοδος των τιμών και η λίρα που έπεσε σε νέο χαμηλό επίπεδο την Παρασκευή, διαβρώνουν την αγοραστική δύναμη των απλών ψηφοφόρων, επισημαίνει το έγκριτο οικονομικό μέσο.
Οι σχέσεις Ερντογάν-επιχειρήσεων
Τα ισχυρά δίκτυα που έχει δημιουργήσει ο ίδιος και το κόμμα του επεκτείνονται και στις επιχειρήσεις. Ο διευθυντής ενός τουρκικού βιομηχανικού ομίλου που εδρεύει σε ένα προπύργιο του ΑΚΡ δήλωσε ότι δεν θα αναλάμβανε εργασίες από εταιρείες που συνδέονται με την κυβέρνηση του Ερντογάν λόγω των όρων που συνδέονται με τη σύμβαση.
«Δεν σκέφτονται μόνο τη δουλειά, σκέφτονται κάτι διαφορετικό», δήλωσε το στέλεχος, το οποίο ζήτησε να μην κατονομαστεί. Περιέγραψε ένα κυκλικό σύστημα όπου οι άνθρωποι πληρώνουν για το προνόμιο να εργάζονται με μια εταιρεία που πρόσκειται στο κράτος και αναμένεται να δώσουν μίζες σε αντάλλαγμα.
Ο Αρντά Καν Κουμπαρασίμπασι, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Bahçeşehir, ο οποίος έχει μελετήσει την άνοδο του ΑΚΡ, πρόσθεσε ότι «η κυβέρνηση παρέχει προσφορές και ευκαιρίες μόνο για ομάδες που βρίσκονται κοντά της».
Ένα κόμμα δικτυωμένο παντού
Ο Ερντογάν έχει καταφέρει σταθερά να διατηρεί την υποστήριξη της κυρίως συντηρητικής και ευσεβούς βάσης του εν μέρει επειδή πολλοί βλέπουν τη μοίρα τους συνδεδεμένη με τη δική του, αλλά και μέσω του μεγέθους του ισλαμιστικά ριζωμένου ΑΚΡ, το οποίο έχει γραφεία σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα.
Το ΑΚΡ, το οποίο μαζί με τον υπερεθνικιστή εταίρο του διατήρησε την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο στις εκλογές της 14ης Μαΐου, έχει περισσότερα από 11 εκατομμύρια μέλη, σύμφωνα με στοιχεία του Ανώτατου Δικαστηρίου της Τουρκίας.
Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Kιλιτσντάρογλου από την άλλη, το οποίο ηγείται του εξακομματικού συνασπισμού της αντιπολίτευσης της χώρας, συγκεντρώνει μόνο 1,4 εκατ. μέλη.
«Το ΑΚΡ είχε χτίσει με επιτυχία πάνω στα εκλογικά προπύργια και την οργάνωση της βάσης του κόμματος που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970», δήλωσε ο Κουμπαρασίμπασι.
«Έτσι, τα δίκτυα πατρωνίας ήταν σίγουρα χρήσιμα για το ΑΚΡ ώστε να διατηρήσει τη βάση των υποστηρικτών του».
Πρόσθεσε ότι «πολλοί από τους συγγενείς των μελών του ΑΚΡ απολάμβαναν επίσης υψηλόβαθμες θέσεις σε διοικήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πανεπιστήμια και δήμους».
«Είμαστε ένα κίνημα της βάσης»
Ο Χαρούν Αρμαγκάν, μέλος του κεντρικού συμβουλίου αποφάσεων του ΑΚΡ, χαρακτήρισε τον υπαινιγμό ότι τα μέλη του κόμματος αποκόμισαν χρηματικά ή άλλα οφέλη υποστηρίζοντας το κόμμα, ως «προπαγάνδα της αντιπολίτευσης».
Ωστόσο, συμφώνησε ότι το εκτεταμένο εύρος του κόμματος αποτελεί πυλώνα της επιτυχίας του. «Είμαστε ένα κίνημα της βάσης. Σε αυτό είμαστε πολύ καλοί και αυτό μας κάνει ισχυρούς».
Ο Αρμαγκάν είπε ότ το ΑΚΡ είναι ένας ισχυρός εκλογικός μηχανισμός, που χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη μη κυβερνητική οργάνωση της Τουρκίας, χρησιμποιώντας το μεγάλο του δίκτυο για να παραμένει σε συνεχή επαφή με τους υποστηρικτές και με όσους θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το κόμμα.
Βλέπουν τον Ερντογάν ως μόνη εναλλακτική
Ο Σομέρ από το Πανεπιστήμιο Koç πρόσθεσε ότι η σχέση πατρωνίας μεταξύ του Ερντογάν και των Τούρκων ψηφοφόρων είχε μόνο ενισχυθεί με την πάροδο των ετών, προσθέτοντας ότι τα πραγματικά και αντιληπτά οφέλη από την υποστήριξη του ΑΚΡ επεκτείνονται σε κυβερνητικές θέσεις εργασίας, κοινωνική βοήθεια για τους ηλικιωμένους και τους φτωχούς, ανακούφιση από καταστροφές και άδειες λειτουργίας επιχειρήσεων.
Αυτό το πολυπλόκαμο δίκτυο παροχών και πελατειακών σχέσεων εξηγεί σε κάποιο βαθμό γιατί ο Ερντογάν έχει ισχυρό δημοσκοπικό προβάδισμα στην αναμέτρησή του με τον Κιλιτσντάρογλου, μεταξύ άλλων.
Οι Τούρκοι ψηφοφόροι,«οδηγούνται στο να αισθάνονται ότι δεν έχουν εναλλακτική λύση», υπογράμμισε ο Σομέρ.
