Η ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2022 χαρακτηρίζεται από πολλές δεσμεύσεις και προτάσεις. Για να περιοριστούμε στον οικονομικό τομέα, αρκεί να θυμηθούμε το πρόσφατο σχέδιο της Επιτροπής για τον κατώτατο μισθό, τους φόρους στις πολυεθνικές, τους νέους χρηματοπιστωτικούς κανονισμούς και, κυρίως, την αναθεώρηση του συμφώνου ανάπτυξης και σταθερότητας.
του Στράτου Γεραγώτη
Για να μην αναφέρουμε τα μακρο-θέματα όπως η ψηφιοποίηση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η τεχνητή νοημοσύνη, η πράσινη Ευρώπη. Όλα αυτά με φόντο την ΕΕ της επόμενης γενιάς, η οποία θα υλοποιηθεί το 2022, όταν θα ξεκινήσουν ουσιαστικά τα εκατοντάδες έργα που έχουν εγκριθεί στα διάφορα κράτη μέλη και από την Επιτροπή των Βρυξελλών.
Ανάπτυξη και «φρένο έκτακτης ανάγκης»
Είναι καλό να θυμόμαστε ότι ήδη σε αυτήν την πρώτη φάση έγκρισης των κονδυλίων της ΕΕ, θα τεθεί σε εφαρμογή το λεγόμενο «φρένο έκτακτης ανάγκης», ένα μηχανισμό που μπορεί να επικαλεστεί ένα κράτος μέλος έναντι ενός άλλου, με την δικαιολογία ότι δεν ξοδεύουν σωστά τα κονδύλια της ΕΕ. Το αποτέλεσμα θα ήταν να παγώσει τις δόσεις που εκταμιεύθηκαν από την Επιτροπή για μια περίοδο τριών μηνών, μέχρι την ολοκλήρωση της έρευνας και την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να συνεχίσει ή όχι τη χρηματοδότηση της ΕΕ.
Μια προειδοποίηση για χώρες όπως η δική μας, η Ιταλια και άλλες που είναι γνωστό ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τα κονδύλια της ΕΕ. Καμπανάκι συναγερμού που πρέπει να λάβουν δεόντως υπόψη όλα τα πολιτικά κόμματα .
Εκτός από τα πολλά σημεία της ημερήσιας διάταξης των Βρυξελλών, δύο είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Το πρώτο, όπως προαναφέρθηκε, θα είναι η τροποποίηση του Συμφώνου Ανάπτυξης και Σταθερότητας που είχε κολλήσει την περίοδο της πανδημίας, αλλά που έχουμε δεσμευτεί να αποκαταστήσουμε στις αρχές του 2023. Ωστόσο, η πρόταση αναθεώρησης θα πρέπει να κατατεθεί από την Επιτροπή την άνοιξη του τρέχοντος έτους για να δοθεί χρόνος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου να συζητήσει τις δημοσιονομικές προοπτικές του επόμενου έτους.
Ο λεπτός άξονας Ρώμη-Παρίσι-Βερολίνο
Εδώ η καινοτομία, όπως είναι γνωστό, προέρχεται από την κοινή επιστολή του Εμανουέλ Μακρόν και του Μάριο Ντράγκι της 23ης Δεκεμβρίου, στην οποία η ανάγκη εστίασης κυρίως στην οικονομική ανάπτυξη, ως εργαλείο για τη διατήρηση του δημόσιου χρέους των επιμέρους κρατών υπό έλεγχο είναι σημαντική . Η καινοτομία δεν έγκειται τόσο στο περιεχόμενο, το οποίο αποτελεί ήδη μέρος της ευρωπαϊκής συζήτησης εδώ και πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τότε που ο Καρλο Αζελιο Τσιαμπι μετά την έναρξη του ευρώ επικαλέστηκε την ανάγκη για μια «κυβέρνηση» της ευρωπαϊκής οικονομίας ή όταν ο Ρομάνο Πρόντι, πρόεδρος της Επιτροπής όρισε τα άκαμπτα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ ως «ανόητα».
Το νέο γεγονός είναι αντίθετα η επίσημη, διμερής πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Ιταλίας με στόχο να καθοδηγήσει τη σκέψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών ενόψει των επόμενων προτάσεων. Αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι, όσο θαρραλέα και υψηλού επιπέδου είναι μια τέτοια κίνηση δεν μπορεί να έχει πιθανότητες επιτυχίας εάν πρώτα δεν υπαρξει γερμανική υποστήριξη. Μέχρι σήμερα, η θέση του Όλαφ Σολτς και του υπουργού Οικονομικών του, Κρίστιαν Λίντνερ, δεν έχει διευκρινιστεί: επιπλέον, η συμμαχία του Βερολίνου έχει ήδη αρχίσει να διαπληκτίζεται για τις προτάσεις πολιτικής της Επιτροπής για την ενέργεια (αέριο και πυρηνικά). Το να φέρουμε τη Γερμανία και τον περίπλοκο κυβερνητικό συνασπισμό της στις γαλλοϊταλικές θέσεις δεν θα είναι πραγματικά εύκολο, αλλά είναι προφανές ότι αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της μεταρρύθμισης των κριτηρίων σύγκλισης.
Οι μοχλοί της αλλαγής
Το δεύτερο βασικό σημείο για το 2022 αντιπροσωπεύεται από την πορεία της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, όχι τόσο στο επίπεδο της συμμετοχής των πολιτών, αλλά στα (λίγα) αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από αυτήν. Πράγματι, όσον αφορά τη δημοκρατική συμμετοχή, που τόσο πολύ δοξάστηκε στην αρχή, δεν υπάρχουν ελπίδες. Γινόμαστε μάρτυρες μιας ηχηρής σχεδόν αποτυχίας. Στη διάσκεψη ολομέλειας του Νοεμβρίου, η «δημοκρατική» σύνθεση αποτελούνταν από 165 εκπροσώπους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, 108 των εθνικών κοινοβουλίων, 80 εμπειρογνώμονες που εκπροσωπούσαν τις επιτροπές πολιτών και 27 «πολίτες», έναν για κάθε κράτος μέλος.
Επομένως, ο μόνος τρόπος για να σωθεί η Διάσκεψη θα είναι να συνδέσουμε το κύριο περιεχόμενό της με τις πολιτικές και τις διαδικασίες που υπάρχουν ήδη στην ΕΕ Επόμενης Γενιάς. Το σχέδιο δημοσιονομικών πολιτικών που ξεκίνησε σε αυτό, η δυνατότητα προσφυγής στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές για ευρωπαϊκά ομόλογα, η προοπτική κάποιου είδους κοινής φορολογίας θα πρέπει να γίνουν μόνιμες πολιτικές και μηχανισμοί ακόμη και μετά το 2026. Με τη συγχώνευση της Conference και της Next Generation Eu το μόνο θετικό που θα μπορούσε να προκύψει από μια τέτοια επίσημη δέσμευση, όπως αυτή που αναλήφθηκε πριν από δύο χρόνια, είναι να τεθεί ξανά σε εφαρμογή το μέλλον της Ένωσης με τη συνεργασία των πολιτών, ίσως τότε μπορεί να διασωθεί.
Έχοντας επίσης υπόψη ότι στο σημερινό ζοφερό πλαίσιο λανθανόντων διαιρέσεων και συγκρούσεων μεταξύ των χωρών-μελών της Ένωσης, καμία πολιτική δεν θα είναι επιτυχής εάν δεν στηριχθεί η συνολική αρχιτεκτονική της ΕΕ. Δεν θα αρκεί να προχωρήσουμε σε ενισχυμένη ή πολλαπλών ταχυτήτων συνεργασία, όπως προβλέπεται επίσης από τις τρέχουσες συνθήκες, αλλά κυρίως θα χρειαστεί να αποφασίσουμε να εγκαταλείψουμε την παραλυτική πρακτική της ομοφωνίας υπέρ της ειδικής πλειοψηφίας. Σε όλα τα θεσμικά όργανα, αρχής γενομένης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, και για όλες τις πολιτικές, όχι μόνο οικονομικές, αλλά και για την εξωτερική πολιτική και την προοπτική της κοινής άμυνας. Αυτή είναι η πραγματική πρόκληση για την ΕΕ , η ποια πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, το 2022.
-
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών
