Η εν εξάλλω εισβολή του βουλευτή της Νίκης, Νικολάου Παπαδόπουλου, στο κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης και η καταστροφή έργων τέχνης ως «βλάσφημα» άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, φέρνοντας στην επιφάνεια τα τέρατα και το έρεβος του σκοταδισμού… Οι μνήμες ζωντάνεψαν για να μπολιάσουν τους σπόρους του λαϊκισμού και να θρέψουν… σύγχρονους μεσαίωνες…
Ήταν Φεβρουάριος του 1497, όταν χίλιοι «άσπιλοι και αμόλυντοι» νέοι, ντυμένοι στα λευκά, υπό τον μοναχό, πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη, Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, καίνε στη Φλωρεντία έργα τέχνης, βιβλία, μουσικά όργανα… Ο,τι θεωρούσαν πως υπηρετούσε την ανθρώπινη ματαιοδοξία και οδηγούσε στην αμαρτία. Η μέρα εκείνη θα μείνει στην ιστορία ως η «Πυρά της ματαιοδοξίας» («Falò delle vanità»).
Στις 10 Μαΐου 1933 οι ναζί έριξαν δημοσίως στην πυρά βιβλία προοδευτικών συγγραφέων και το 1937 συγκέντρωσαν 730 εικαστικά έργα της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας για να τα εκθέσουν στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Μονάχου κάτω από το γενικό απαξιωτικό τίτλο «εκφυλισμένη τέχνη». Ανάμεσα στους καλλιτέχνες ήταν οι Μαξ Ερνστ, Γκέοργκ Γκρος, Βασίλι Καντίνσκι, Πάουλ Κλέε.
Στο πυρ το εξώτερον
Στην Ελλάδα, κατά τα τελευταία 150 χρόνια, έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις δίωξης βιβλίων και έργων τέχνης. Ενδεικτικό… τιμωρητικό παράδειγμα η αντιμετώπιση του Εμμανουήλ Ροΐδη το 1866 και του μυθιστορήματός του «Πάπισσα Ιωάννα».
Αντίστοιχη τύχη επιφύλαξαν οι σκοταδιστές και στα έργα του Νίκου Καζαντζάκη, όπως η «Ασκητική», ο «Καπετάν Μιχάλης», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και «Ο τελευταίος πειρασμός», με καθοριστικό τον ρόλο της Εκκλησίας σε κάθε περίπτωση.
Ο μητροπολίτης Φλωρίνης, Αυγουστίνος Καντιώτης, μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, έμεινε στην ιστορία για τις έντονες αντιδράσεις του απέναντι σε καλλιτεχνικές δημιουργίες που θεωρούσε ότι έθιγαν την ηθική ή την πίστη. Το 1990 αφορίζει τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο και τους συντελεστές της ταινίας «Το μετέωρο βήμα του πελαργού» γιατί η ταινία ήταν «ανθελληνική» και «αντιχριστιανική».
Το 2009 ένα video animation, που έφερε την υπογραφή του Κώστα Γαβρά και προβαλλόταν στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης με θέμα το χρονικό των καταστροφών του Παρθενώνα, ενόχλησε γιατί οι καταστροφείς απεικονίζονταν ως μαύρες φιγούρες, τις οποίες η Ιερά Σύνοδος εξέλαβε ως «ρασοφόρους ορθόδοξους ιερείς».
Εκδηλώσεις βίας, επεισόδια και προσαγωγές σημειώθηκαν στην πρεμιέρα της θεατρικής παράστασης «Corpus Christi». Η επίσημη Εκκλησία έκανε λόγο για ένα «βλάσφημο θεατρικό έργο που δυσφημεί το πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού».
Ο Phylax, το κόκκινο γλυπτό που δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη Κωστή Γεωργίου «πολεμήθηκε» μετά την τοποθέτησή του στην είσοδο του Παλαιού Φαλήρου το 2017. Το έργο, που συμβολίζει τον φύλακα άγγελο, χαρακτηρίστηκε από κάποιους ως «έκπτωτος άγγελος» ή ακόμα και ως «διάβολος».
Ο έξαλλος μητροπολίτης και τα μισόλογα της ΔΙΣ
Την Κυριακή της Ορθοδοξίας, ο μητροπολίτης Κέρκυρας Παξών και Διαποντίων Νήσων, Νεκτάριος, αντέδρασε δημόσια στην έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης, χαρακτηρίζοντας την αντιχριστιανική που γελοιοποιεί τα θεία.
Την παρέμβαση του μητροπολίτη ακολούθησε ανακοίνωση του βουλευτή της Νίκης, Νικόλαου Παπαδόπουλου, ο οποίος σε ανάρτηση στο Χ σημείωσε: «Ακούει κανείς; Σύγχρονοι εικονομάχοι βεβηλώνουν την εικόνα του Χριστού, της Παναγίας και των αγίων. Καλλιτέχνες δήθεν… της κακιάς ώρας καλλιτέχνες… Πρέπει να ντρεπόμαστε όλοι γι’ αυτό… Ντροπή και αίσχος».
Η Ιερά Σύνοδος, μετά τη συνεδρίασή της υπό τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, «εκφράζει τη λύπη της για το περιεχόμενο συγκεκριμένων έργων της εν λόγω εκθέσεως» και δηλώνει κατηγορηματικά πως «θα ενεργήσει τα δέοντα προς την ελληνική κυβέρνηση» για το περιεχόμενο της έκθεσης.
