Πρέπει να συνεργαστούμε για μία πολυμέρεια η οποία θα μας επιτρέπει να κινηθούμε από την έννοια του συναγωνισμού της μεγάλης δύναμης- σε μία ευρύτερη συνεργασία μεγάλης δύναμης, προωθώντας τη συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων, και όταν αφορά την κλιματική αλλαγή, πανδημίες και μαζική μετανάστευση που οφείλεται σε διαμάχες.
Ζούμε μία από αυτές τις χρονικές στιγμές, kairos,κατά τις οποίες συστημικά θέματα είναι υπό συζήτηση αντιμετωπίζουμε μία κρίση διακυβέρνησης. Το παγκόσμιο σύστημά μας είναι διαμορφωμένο σε ένα μεγάλο βαθμό σαν απάντηση στο 1945: ένα διεθνές σύστημα όπου υπάρχουν 51 πολιτείες, όπου η κυριαρχία ήταν πολύ πιο ισχυρή, όπου οι διαμάχες ήταν διεθνείς και όχι εθνικές, και όπου τα προβλήματα ήταν αποτέλεσμα σκληρής εξουσίας και όχι το αντίθετο.
Το μεγάλο μάθημα του 2020 – η αρχή του εικοστού πρώτου αιώνα-που συμπίπτει με τον εορτασμό της 75ης επετείου της δημιουργίας του ΟΗΕ- είναι η εμφάνιση του Εμείς οι Άνθρωποι, οι εναρκτήριες λέξεις του καταστατικού των Ηνωμένων Εθνών, ως πιο εμφανούς και κεντρικού παράγοντα της παγκόσμιας πολιτικής.
Παρόλα αυτά, κάτι τέτοιο δεν σημαίνει, με κανέναν τρόπο, το τέλος της πολιτείας ή των εθνικών κυβερνήσεων.
Παρομοίως, η πανδημία έδειξε ότι τα προβλήματα ασφάλειας είναι επίσης φύσης επιεικούς εξουσίας, και ότι ολοένα και περισσότερο απεδαφοποιούνται. Ως εκ τούτου, το μοντέλο Wesphalian , που επικεντρώνεται στην πρωτοκαθεδρία του εθνικού κράτους και σε μία αυστηρά εδαφική άγκυρα, έχει αρχίσει να αμφισβητείται.
Επιπλέον, η ένταση ανάμεσα στο όραμα του συναγωνισμού μεγάλης δύναμης και της ανάγκης να χτιστεί -καθώς αποτελεί σύμβαση -μία πολυμερής διάσωση, ευθυγραμμισμένης με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, συνεχίζεται.
Αυτή η ένταση, κοιτώντας την από τη δική μου ρεαλιστική οπτική, είναι κατανοητή καθώς υπάρχει ιστορική μνήμη ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις η οποία καθορίζει τις εξωτερικές πολιτικές τους και αντανακλά την έννοια της διεθνούς ασφάλειας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον λειτουργικό, ακόμη και όταν πρόκειται για τα δικά τους εθνικά συμφέροντα. Στον εικοστό πρώτο αιώνα ,ολοένα και περισσότερα περιστατικά λαμβάνουν χώρα εκτός των εθνικών μας συνόρων, και αυτό νομιμοποιεί την ενίσχυση του πολυμερούς ικριώματος.
Λόγω αυτού, είναι απαραίτητο όχι μόνο να ορίσουμε την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια – που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της λειτουργίας και του ρόλου του Συμβουλίου Ασφαλείας και της δύναμης του βέτο των Ρ5 – με κλασσικούς όρους στρατιωτικής ισχυρής δύναμης, αλλά επίσης να στραφούμε προς το πρότυπο το οποίο ενσωματώνει την έννοια της ανθρώπινης ασφάλειας -που χρησιμοποιήθηκε στην αναφορά της Ανθρώπινης Ανάπτυξης του UNDP (Human Development Report) το 1994-, Νέες Διαστάσεις της Ανθρώπινης Ασφάλειας(New dimensions of human security).
Η αρχή του συναγωνισμού μεγάλης δύναμης-με το επακόλουθο της στρατηγικής του σταθερότητας -δε μπορεί πλέον να αποτελεί οργανωτικό στοιχείο του διεθνούς συστήματος, όπως αποτέλεσε κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Αντιμετωπίζουμε ένα συστημικό πρόβλημα: πώς θα κατευθυνθεί η παγκοσμιοποίηση και τι πορεία θα διαγράψει, εν όψει των μεγαλύτερων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σαν σύνολο: οικολογική υποβάθμιση και συνεχή ενδόρρηξη επιστημών και τεχνολογίας.
Αυτές οι δύο τάσεις απαιτούν από εμάς, ανυποχώρητα, να ταχθούμε υπέρ της συνεργασίας έναντι της αντιπαράθεσης.
Αυτή η επιλογή είναι αποδεκτή με περισσότερη προθυμία από τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών οι οποίες τάσσονται υπέρ των πολυμερών αντιδράσεων στα παγκόσμια προβλήματα που προκύπτουν λόγω επιεικούς πολιτικής. Από την άλλη πλευρά ,για εκείνους οι οποίοι δεν προσεγγίζουν τη διακυβέρνηση με αυτόν τον τρόπο, υπάρχει πρόβλημα, το οποίο θα ονόμαζα ψυχολογικό: το να ξεπεραστεί η ύβρις του συναγωνισμού μεγάλης δύναμης, και να αποδεχτούν τους περιορισμούς της εθνικής σκληρής εξουσίας.
Έτσι, πρέπει να συνεργαστούμε για μία πολυμέρεια η οποία θα μας επιτρέπει να κινηθούμε από την έννοια του συναγωνισμού της μεγάλης δύναμης- σε μία ευρύτερη συνεργασία μεγάλης δύναμης, προωθώντας τη συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων, και όταν αφορά την κλιματική αλλαγή, πανδημίες και μαζική μετανάστευση που οφείλεται σε διαμάχες.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί, αν δεν υπάρξει εντονότερος ακτιβισμός από αυτόν που θα αποκαλούσα συνασπισμό των οπαδών αυτής της πολυμέρειας, κρατικούς και μη κρατικούς παράγοντες αφοσιωμένους και πεπεισμένους για αυτήν την επιλογή.
Έπειτα, η πολυμέρεια πρέπει επίσης να οριστεί με ποιοτικούς όρους, και υπό αυτήν την έννοια ,η κανονιστική διάσταση – κοινές νόρμες και αρχές συμπεριφοράς – γίνεται η πιο σχετική. Συνεπώς, στοχεύει θεμελιωδώς στο σχεδιασμό ενός παγκοσμίου πλαισίου το οποίο διευκολύνει την αρμονική συνύπαρξη του μεγαλύτερου αριθμού των χωρών.
Αυτός είναι και ο λόγος που η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το πώς θα διασφαλιστεί ότι θα δοθεί προσοχή στα συμφέροντα και τις ευαισθησίες των χωρών που έχουν παραβλεφθεί-ιστορικά-,εξαιτίας του σχεδίου της πολιτικής της μεγάλης δύναμης, και/ή επειδή στερούνται συστημικής σύνδεσης και σχέσης, παρά το γεγονός ότι έχουν φωνή και άποψη και ψηφίζουν στους διεθνείς μηχανισμούς.
Δεν θα ήταν πολύ συνετό να υιοθετηθεί, στον εικοστό πρώτο αιώνα, η επιλογή της μικρότερης κλίμακας συνεργασίας. Αυτές οι προσεγγίσεις προσφέρουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως για παράδειγμα ταχύτητα, προσαρμοστικότητα, αρθρωτή μορφή και πιθανότητες για πειραματισμούς. Την ίδια στιγμή όμως, παρουσιάζουν κινδύνους, όπως η ενθάρρυνση της αχαλίνωτης αναζήτησης forum, υποβαθμίζοντας τους υπάρχοντες διεθνείς οργανισμούς, και μειώνοντας την ανάληψη ευθυνών τους στην παγκόσμια διακυβέρνηση.
Η πολυμέρεια δεν περιορίζεται μόνο στους θεσμούς, έχει επίσης μία ισχυρή πολιτιστική βάση. Μία βιώσιμη πολυμέρεια δεν είναι εφικτή εκτός και αν έχει ισχυρά και γερά θεμέλια και μπει στην συνείδηση των ανθρώπων σαν αποτελεσματικός τρόπος από το κύριο σώμα της Εμείς οι Άνθρωποι. Συνεπώς, το σχέδιο και η δομή μίας νέας πολυμέρειας απαιτεί, ως ενίσχυση της θεμελίωσής της, έναν πολυμερή πολιτισμό. Μία νέα κουλτούρα η οποία περιλαμβάνει και διαχειρίζεται τα ζητήματα τα οποία αφορούν Εμάς τους Ανθρώπους, και όχι μόνο εκείνα των κρατών.
Ατενίζοντας το μέλλον, χρειάζεται να κινηθούμε προς τη νέα γεωπολιτική: εδαφική και μη, κρατική και μη.
Χρειάζεται να ξανασκεφτούμε τον όρο κυριαρχία εικονική και εδαφική.
Πάνω από όλα, όμως, πρέπει να διεξάγουμε μία ηθική συζήτηση σχετικά με τις συνέπειες της χρήσης των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων αυτής της εκθετικής εποχής.
Μακάρι τα σημαντικά επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας να συνεχίσουν να μάχονται για το κοινό καλό, και όχι για μία τελική στέρηση ανθρωπίνων ιδιοτήτων.
Ίσως αυτό να αποτελούσε ενδιαφέρον θέμα συζήτησης για την επόμενη Διάσκεψη Κορυφής των G20 ή για την επόμενη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών( UN General Assembly).
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
