Εν μέσω της κορύφωσης στο γεωπολιτικό ρίσκο το οποίο βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, ίσως υπάρξει ανάγκη να εξερευνήσουμε κάποια από τα αποθέματα στη διεθνή διαμεσολάβηση και τη διπλωματία συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με το ρόλο διαμεσολάβησης των τοπικών οργανισμών και των μικρών προηγμένων οικονομιών. Το σημαντικό χαρακτηριστικό που ενώνει κάποιες από τις μικρές ανοικτές οικονομίες είναι ότι παρουσιάζουν σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση όχι μόνο στις αντίστοιχες περιοχές, αλλά επίσης και σε παγκόσμια κλίμακα.
Όλα τα άρθρα του Ερολ Ούσερ
Κάποιες από αυτές τις ανεπτυγμένες μικρές οικονομίες έχουν επίσης αναλάβει ουδέτερο ρόλο στις διεθνείς σχέσεις που τους έδωσε τη δυνατότητα να γίνουν αξιόπιστοι μεσολαβητές σε σημαντικές διεθνείς διαφωνίες. Πιο συγκεκριμένα, η Αυστρία και η Ελβετία έχουν την αρχή της ουδετερότητας κατοχυρωμένη στο Σύνταγμά τους. Στην περίπτωση της Αυστρίας η Διακήρυξη της Ουδετερότητας τέθηκε σε εφαρμογή ως Συνταγματική Πράξη νομικού δικαίου του Κοινοβουλίου το 1955. Στην Ελβετία, η ουδετερότητα ως εξωτερική πολιτική συμπεριλήφθηκε στα Συντάγματα του 1848, 1874 και 1999 και παρουσιάστηκε επίσης στην δήλωση ένταξης της χώρας στα Ηνωμένα Έθνη το 2002.
Στη Σιγκαπούρη η ουδετερότητα έχει χαρακτηριστεί σημαντικός πολιτικός προσανατολισμός, κυρίως αναφορικά με τις ανταγωνιστικές πιέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας στις περιοχές της Νοτιοανατολικής Ασίας. Λόγω αυτών των ισχυρών διαπιστευτηρίων ουδετερότητας η Σιγκαπούρη
μπόρεσε να λειτουργήσει ως έδρα για συζητήσεις και διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Βόρεια Κορέα το 2018 καθώς επίσης και μεταξύ του ηγέτη της Κίνας Χί Jinping και της Ταϊβάν Ma Ying-jeou το 2015. Σύμφωνα με τα όσα είπε η υπουργός εξωτερικών της Σιγκαπούρης Vivian Balakrishnan, όταν μιλάμε για την εξωτερική πολιτική της χώρας κι τις προσπάθειές της να είναι αξιόπιστη και συνεπής εταίρος, «το κλειδί σε αυτό είναι η ουδετερότητά μας… Δεν θα είμαστε κανενός υποχείριο, δεν θα ενεργήσουμε εκ μέρους καμίας άλλης δύναμης. Δε μπορούμε να αγοραστούμε ,ούτε μπορεί κάποιος να μας εκφοβίσει». Είναι αυτή η ουδετερότητα η οποία δίνει τη δυνατότητα στη Σιγκαπούρη να επεκτείνει το δίκτυο των συμμάχων της στην παγκόσμια οικονομία και να ενισχύσει το βάρος της στα διεθνή θέματα. Πίσω στο 2009 ο αρχιτέκτονας του εκσυγχρονισμού της Σιγκαπούρης Lee Kuan Yew παρατήρησε: “Οι μικρές χώρες έχουν μικρή δύναμη για να αλλάξουν την περιοχή, για να μην αναφέρουμε τον κόσμο. Μία μικρή χώρα πρέπει να επιδιώξει το μέγιστο αριθμό φίλων, ενώ ταυτόχρονα να διατηρεί την ελευθερία να είναι ο εαυτός της ως ηγεμονικό και ανεξάρτητο έθνος. Πρέπει να κάνουμε τις άλλες χώρες να ενδιαφέρονται για την συνεχιζόμενη επιβίωσή μας και την ευημερία μας ως ηγεμονικό και ανεξάρτητο έθνος.”
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επίσης έχουν αυξήσει σημαντικά τις προσπάθειές τους για ειρήνη τα τελευταία χρόνια, με τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Πακιστάν και την Ινδία οι οποίες κατέληξαν στη διακήρυξή τους ότι θα σέβονταν την συμφωνία παύσης πυρός του 2003. Νωρίτερα το 2018 τα ΗΑΕ μαζί με τη Σαουδική Αραβία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μεσολάβηση για την συμφωνία ειρήνης του 2018 ανάμεσα στην Ερυθραία και την Αιθιοπία. Το 2020 ο Πρίγκηπας του Άμπου Ντάμπι Mohammed bin Zayed έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην επίτευξη των συμφωνιών
Abraham accords ανάμεσα στο Ισραήλ και αρκετές Αραβικές χώρες. Τα ΗΑΕ αποζητούν επίσης διπλωματικές λύσεις στις πιέσεις γύρω από κράτη όπως η Συρία, η Λιβύη και η Υεμένη.
Οι μικρές χώρες όντως κατέχουν σημαντικά πλεονεκτήματα στη μεσολάβηση διενέξεων συγκριτικά με τις πολύ μεγάλες οικονομίες – όπως παρατηρήθηκε από τους D. Lanz και S. Mason, “τα μικρά κράτη έχουν μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα στον τομέα της μεσολάβησης, διότι γενικά είναι περισσότερο επιδέξια εν συγκρίσει με μεγαλύτερους διαμεσολαβητικούς φορείς. Ο Mason και λοιποί επίσης δηλώνουν ότι “τα μικρά κράτη ωφελούνται από το γεγονός ότι δεν απειλούν. Αντιμετωπίζονται σαν να έχουν λιγότερα γεωπολιτικά συμφέροντα και επιδιώκουν μία προσέγγιση μεσολάβησης που βασίζεται περισσότερο στις αξίες”.
Την ίδια στιγμή, τα μικρά κράτη χρειάζεται να συνεργαστούν και να χτίσουν δίκτυα με άλλους διαμεσολαβητές με σκοπό να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους και να ελαχιστοποιήσουν τον αρνητικό ανταγωνισμό [Op. cit, σελ. 78]. Στο ίδιο πλαίσιο όπως επισημάνθηκε από τον Mikael Wigell, “ο συντονισμός των δραστηριοτήτων διαφορετικών δρόμων μεσολάβησης είναι απαραίτητος για να αποφευχθεί αλληλοεπικάλυψη και συμφόρηση η οποία θα καταλήξει σε περιττούς πόρους και ανεπαρκείς επιχειρήσεις”.
Η προοπτική /δυναμική για τέτοια μικρά κράτη να μεσολαβήσουν επιτυχώς εν καιρώ διενέξεων γίνεται ακόμη πιο ισχυρή σε περίπτωση που μπορούν να φέρουν σε συνεννόηση τοπικούς οργανισμούς οι οποίοι αποτελούν σημαντικό μέρος αυτών. Στην πραγματικότητα, οι τοπικοί οργανισμοί έχει σημειωθεί ότι έχουν αυξήσει τη συνεισφορά τους στην επίλυση κρίσεων τις προηγούμενες δεκαετίες –
σύμφωνα με τους Touko Piiparinen και Ville Brummer, “οι τοπικοί και υπο-τοπικοί οργανισμοί πρόσφατα έγιναν περισσότερο ενεργοί στη διευθέτηση και επίλυση διενέξεων”
– “πριν από το 1975 οι τοπικοί οργανισμοί διενεργούσαν μόνο δύο μεσολαβήσεις το χρόνο μέσο όρο. Μεταξύ του 1985 και του 1995 ανέλαβαν 116 προσπάθειες μεσολάβησης, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου 20 προσπάθειες το χρόνο”. Αντί για τις τεράστιες -οικονομικά -χώρες οι οποίες οδηγούν αυτές τις τοπικές ομάδες σε φόρα διαπραγματεύσεων/λύσεων, πιθανότατα οι μικρές χώρες να μπορούσαν να παίξουν αυτό το ρόλο με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
