Γίνεται ολοένα και περισσότερο προφανές για έναν απλό άνθρωπο ,που δεν ανήκει στον ιατρικό κλάδο ,ότι το πιο σημαντικό καθήκον της ιατρικής και φαρμακευτικής κοινότητας σε ολόκληρο τον κόσμο θα πρέπει τώρα να είναι η ανάπτυξη νέας μορφής εμβολίων -τα οποία μπορούν να προστατεύσουν έναντι των καινούργιων μεταλλάξεων που απορρέουν από τον Covid-19 και που έχουν κάνει την εμφάνισή τους τους τελευταίους μήνες -με όσο το δυνατόν ταχύτατη αντικατάσταση των υπαρχόντων εμβολίων με αυτά τα νέα εμβόλια.
Από την πολύ αρχή του ξεσπάσματος της πανδημίας, υπήρχε πληθώρα προβλέψεων για το πότε θα τελειώσει. Οι περισσότερες από αυτές ήταν φύσει αισιόδοξες και είχαν έντονο σκοπό να καθησυχάσουν την κοινωνία .Συνεπώς ,η κοινωνικό-ψυχολογική και πολιτικά καθορισμένη φύση τους κυριάρχησε έναντι των αυστηρά ιατρικών ,ακόμη και αν αυτές οι προβλέψεις γίνονταν από ειδικούς επιδημιολόγους. Οι γιατροί, επίσης, απέτυχαν να κρατήσουν αποστάσεις από την πολιτική ατζέντα. Το χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης του 2020, μόλις ο ιός άρχισε να εξαπλώνεται από την Κίνα σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως όλοι θυμόμαστε, ο όγκος των δηλώσεων συνοψιζόταν στο γεγονός ότι η επιδημία θα είχε τελειώσει μέχρι το καλοκαίρι, και ότι ο ιός-όπως είπαν-δεν θα μπορούσε να επιβιώσει σε υψηλές θερμοκρασίες. Στους θρησκευτικούς κύκλους, το κυρίαρχο θέμα ήταν ότι η επιδημία θα τελείωνε μέχρι το Πάσχα.
Τίποτα από όλα αυτά δεν επιβεβαιώθηκε .Το Πάσχα του 2020 πέρασε, και η επιδημία απλά εξαπλώθηκε ακόμη περισσότερο(εν μέρει λόγω της συνάθροισης ανθρώπων στις θρησκευτικές τελετές).Το καλοκαίρι του 2020 οδήγησε σε εκτόξευση των ασθενειών στις τροπικές και στις ζώνες του Ισημερινού : τη Βραζιλία και την Κεντρική Αμερική. Ως εκ τούτου, εμφανίστηκαν νέες προβλέψεις. Από τη μία πλευρά, επικεντρώθηκαν στις αναλογίες συγκριτικά με επιδημίες του παρελθόντος — πρώτα από όλα, με την ισπανική πανδημία στις αρχές του 20ου αιώνα: όπως η ισπανική γρίπη, έτσι και ο κορωνοϊός θα μπορούσε να διαρκέσει δύο χρόνια. Με την αύξηση του δεύτερου κύματος των ασθενειών στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική το φθινόπωρο του 2020,αυτό συμπληρώθηκε με προβλέψεις ότι στη διάρκεια αυτών των δύο ετών (αλλά όχι περισσότερων!)η επιδημία θα είναι στο μέλλον εποχική. Από την άλλη, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να κάνουν λόγο για ανοσία της αγέλης η οποία ορίστηκε στο 60%- 70% του πληθυσμού.
Από τη στιγμή που τα πρώτα εμβόλια κατά του κορωνοϊού είχαν ξεκινήσει να καταχωρούνται το φθινόπωρο του 2020,και δεν υπήρχε μαζική χρήση τους ακόμα, υπήρχε μόνο ένας απλός και κυνικός τρόπος να επιτευχθεί αυτή η «μαγική» ανοσία της αγέλης: όλοι, τελικά, θα αρρώσταιναν.
Μέχρι ένα σημείο, αυτή η αρχή λειτούργησε :ένα φρικτό τέλος είναι καλύτερο από έναν ατέλειωτο τρόμο.
Φυσικά, δεν υπάρχει λόγος να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι κάποιες χώρες επέλεξαν να εφαρμόσουν αυτήν την ιδιαίτερη τακτική, τουλάχιστον δεν υπάρχουν στοιχεία για κάτι τέτοιο στην επίσημη κρατική συζήτηση. Ομως, το γεγονός παραμένει-κατά τη διάρκεια του κύματος της πανδημίας το φθινόπωρο και το χειμώνα του 2020- παρατηρείται μία αρκετά ξεκάθαρη απόκλιση στον τρόπο προσέγγισης της πανδημίας από τα κράτη . Αν, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, σχεδόν όλες οι χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο που επηρεάστηκαν από τον ιό (εκτός από τη Σουηδία, τη Λευκορωσία και την Τανζανία) υιοθετούσαν κατά κάποιον τρόπο την πολιτική των περιορισμών ή παρόμοια μέτρα, η κατάσταση θα ήταν διαφορετική. Κάποιες χώρες διατήρησαν την στρατηγική των περιοριστικών μέτρων, κάτι το οποίο οδήγησε σε αύξηση των διαμαρτυριών και σε δυσαρέσκεια των πολιτών, ενώ άλλες-αυτή τη φορά-εγκατέλειψαν αυτά τα αυστηρά μέτρα καραντίνας, παρά το γεγονός ότι οι ενδείξεις του δεύτερου κύματος ήταν πολύ συχνά χειρότερες από αυτές του πρώτου.
Εξαιτίας αυτού ,η συζήτηση προβλέψεων επίσης άλλαξε. Νωρίτερα ,στο πρώτο κύμα, προέκυψε ένα δίλλημα: αυτή η κατάσταση θα ευνοούσε την οικονομία ή την υγεία και τη ζωή του πληθυσμού; Υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, κατά κανόνα, αποφάσισαν το δεύτερο, και ειπώθηκε ότι δεν υπήρχε εναλλακτική στα περιοριστικά μέτρα. Όμως με την έναρξη του δεύτερου κύματος, εμφανίστηκε ικανοποιητικός αριθμός προβλέψεων που παρουσίαζαν ότι η οικονομία δεν θα άντεχε δεύτερο κύμα μέτρων περιορισμών , και, συνεπώς, ήταν προτιμότερη η αποφυγή εφαρμογής τους. Συνοδεύτηκαν από ιατρικές δηλώσεις ότι οι γιατροί είχαν ήδη μάθει πώς να ανταποκρίνονται στην πανδημία αποτελεσματικά, ότι τα φάρμακα και οι μέθοδοι θεραπείας είχαν ήδη δοκιμαστεί ,και-ως εκ τούτου-δεν υπήρχε ανάγκη να κλείσει η οικονομία. Για πολλές χώρες το θέμα των περιορισμών στις κινήσεις των πολιτών έγινε αντικείμενο έντονων εσωτερικών πολιτικών αντιπαραθέσεων. Όπου εφαρμόστηκαν τα περιοριστικά μέτρα, η αντιπολίτευση έκανε λόγο για την αναποτελεσματική χρήση τους ,και όπου δεν εφαρμόστηκαν, η αντιπολίτευση-εν αντιθέσει-απαίτησε την εφαρμογή τους ,παρά την εμφανή απροθυμία της κοινωνίας να τεθεί πάλι σε καθεστώς καραντίνας.
Η αποθέωση αυτής της στάσης έναντι της συλλογικής ανοσίας, αναφορικά τουλάχιστον με τις ασθένειες ,ήταν η κατάσταση στην πόλη της Βραζιλίας Μανάους. Το φθινόπωρο του 2020,δημοσιεύτηκαν επιστημονικά άρθρα στα οποία αναφερόταν ότι, σύμφωνα με μία ανάλυση των αντισωμάτων, η αναλογία αυτών που είχαν αναρρώσει στην πόλη είχε φτάσει το 60-70% το όριο δηλαδή των ποσοστών της ανοσίας της αγέλης ,και για αυτό ήταν απίθανη περαιτέρω εξάπλωση της επιδημίας .Και για κάποιους, αλίμονο, για όχι πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, η πόλη του Μανάους έγινε πρότυπο πόλης που έχει ανακάμψει από τον ιό, μια πόλη που η απειλή της πανδημίας δεν αποτελούσε πλέον τρομακτική πραγματικότητα. Όμως, η κατάσταση άλλαξε γρήγορα. Ο ιός μεταλλάχθηκε. Μέχρι το τέλος του 2020-αρχές του 2021 ,εμφανίστηκε νέα πίεση στη Βραζιλία, και τα υπάρχοντα αντισώματα στους οργανισμούς αυτών που είχαν αναρρώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή ή είχαν εξαφανιστεί ή δεν παρείχαν επαρκή προστασία από την πανδημία. Σε ολόκληρη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης και της πόλης του Μανάους, η επιδημία ξεδιπλώθηκε με περισσότερη ένταση Αυτή η κατάρρευση του μοντέλου της πόλης του Μανάους , αντικειμενικά, πολύ ξεκάθαρα έδειξε ότι σε συνθήκες όπου ο ιός μεταλλάσσεται γρήγορα, το να στοιχηματίζουμε στην επίτευξη της ανοσίας της αγέλης δε δικαιολογείται.
Αλλά το χειμώνα του 2020-21 το θέμα της ανοσίας της αγέλης έτυχε έντονου κινήτρου για προβλέψεις. Αυτή τη φορά ήταν το εμβόλιο. Η άμεση εμφάνιση διαφόρων εμβολίων τα οποία, σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, παρείχαν υψηλό βαθμό προστασίας έναντι των αρχικών στελεχών, οδήγησε σε μία εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού ,πρώτα στις χώρες που παράγουν το εμβόλιο, και μετά σε παγκόσμια κλίμακα, περίπου σε κάθε χώρα στον ένα βαθμό ή τον άλλο. Συνοδεύτηκε από πιο αισιόδοξες προβλέψεις(και πολιτικές και ιατρικές)ότι τώρα πλησιάζει η νίκη κατά του κορωνοϊού ,ότι η ανθρώπινη ευφυΐα και οι δυνατότητες των φαρμακευτικής βιομηχανίας είναι πολύ μεγάλες ,και ότι η ανοσία της αγέλης είναι ρεαλιστικά εφικτή .Η μόνη πρόκληση ήταν ο ρυθμός εμβολιασμού.
Αρχικά, έτσι φαινόταν ότι είναι τα πράγματα .Σε πολλές μεγάλες και μικρότερες πληθυσμιακά χώρες ,ο αριθμός των νέων κρουσμάτων καθημερινά μειώθηκε από τα εξαιρετικά υψηλά αριθμητικά του τέλους του 2020 σε περίπου μονοψήφιους αριθμούς. Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα εδώ είναι η Βρετανία και το Ισραήλ. Αλλά ,ο ιός ,όπως αποδείχτηκε ,δεν έμεινε ακίνητος. Εμφανίστηκε άλλο νέο στέλεχος ,το οποίο πρώτα έκανε την εμφάνισή του στην Ινδία τον Μάρτιο-Μάιο του 2021. Συμπτωματικά, εκείνη η περίοδος είναι η πιο ζεστή εποχή στην Ινδία, κάτι το οποίο ήταν απάντηση στις αρχικές ιατρικές προβλέψεις ότι ο ιός θα ήταν λιγότερο επικίνδυνος με την άνοδο της θερμοκρασίας. Σαν αποτέλεσμα, η κατάσταση στην Ινδία πλησίασε την καταστροφή. Περισσότερες από 300000 μολύνσεις ημερησίως, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, περισσότεροι από 1000 θάνατους ημερησίως, έλλειψη οξυγόνου για τους ασθενείς, εκκλήσεις για βοήθεια από την παγκόσμια κοινότητα και πολλά άλλα. Δεν προέκυψε ένας «ηπιότερος», «πιο ευγενικός» ιός, παρά τις προβλέψεις.
Η κατάσταση στην Ινδία συνοδεύτηκε επίσης από αντιπαράθεση σχετικά με την πολιτική ορθότητα στην ορολογία που χρησιμοποιήθηκε για να μιλήσουμε για τον κορωνοιό. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως ονόμασαν τα στελέχη/μεταλλάξεις σύμφωνα με τον τόπο προέλευσης: “Βραζιλιάνικη”, “ Βρετανική ” , “Νοτιοαφρικανική” και, κατά κανόνα αυτό δεν εισέπραξε αντιδράσεις. Όταν μία καινούργια μετάλλαξη προέκυψε στην Ινδία, και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε ολόκληρο τον κόσμο άρχισαν να την αποκαλούν «Ινδική» κατά αναλογία με τις άλλες, ακούστηκαν φωνές αντίδρασης στην Ινδία ότι κάτι τέτοιο ήταν ρατσιστικό. Είναι δύσκολο να πούμε αν ήταν εμπνευσμένο πολιτικά ή κυβερνητική εκστρατεία, ή μόνο απόψεις μεμονωμένων ακραίων πεποιθήσεων ατόμων, όμως με τον ένα τρόπο ή τον άλλο, λόγω της πολιτικής ορθότητας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ,άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου για να περιγραφούν οι μεταλλάξεις. Το αν υπάρχει ρατσισμός προς το ελληνικό αλφάβητο είναι άλλο ερώτημα.
Το γεγονός όμως παραμένει: η Ινδία δεν έκλεισε τα σύνορά της για τους πολίτες της την άνοιξη του 2021 ,σε αντίθεση με την Κίνα, η οποία το έπραξε τον Ιανουάριο του 2020.Και η καινούργια μετάλλαξη από την Ινδία εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αυτό οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της ασθένειας σε πολλές χώρες το καλοκαίρι του 2021(και έτσι καταρρίφθηκαν οι προβλέψεις ότι ο ιός ήταν μία τυπική γρίπη του φθινοπώρου και της άνοιξης). Και η αναλογία σχετικά με την πανδημία της ισπανικής γρίπης, πυροδότησε συζητήσεις όλο και πιο συχνά ότι η ισπανική γρίπη διήρκησε όχι δύο, αλλά στην πραγματικότητα τρία χρόνια. Και πέρα από τις προβλέψεις, έγινε γρήγορα ξεκάθαρο ότι σχεδόν όλα τα εμβόλια πρόσφεραν πολύ λιγότερη προστασία από την καινούργια μετάλλαξη. Η καμπύλη της μόλυνσης είχε πάλι ανοδική πορεία, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών οι οποίες-χάρη στο υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων-μπόρεσαν να σταματήσουν την πανδημία νωρίτερα(συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ και του Ηνωμένου Βασιλείου). Υπό αυτή την έννοια ,έχει ενδιαφέρον να ακολουθήσουμε την τροποποίηση των ιατρικών προβλέψεων τους τελευταίους μήνες. Από τη μία πλευρά ,αν προηγουμένως είχε συζητηθεί ότι τα εμβόλια παρέχουν προστασία για δύο χρόνια, ή τουλάχιστον για ένα χρόνο, τώρα ολοένα και περισσότερα μιλάνε για μία περίοδο έξι μηνών, και πολλοί κατασκευαστές εμβολίων και πολλά κράτη προτείνουν είτε μία τρίτη αναμνηστική δόση είτε πλήρη επανεμβολιασμό. Από την άλλη πλευρά, η κύρια έμφαση των ιατρικών προβλέψεων δίνεται στο γεγονός ότι το εμβόλιο, παρά το ότι δεν προστατεύει έναντι της νέας μετάλλαξης, μειώνει τη σοβαρότητα της ασθένειας. Αρχικά, φαινόταν να είναι ακριβώς έτσι. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ και την ηπειρωτική Ευρώπη, η αναλογία κρουσμάτων-θανάτων ήταν σημαντικά χαμηλότερη από τα προηγούμενα κύματα. Ταυτόχρονα, τα στατιστικά στοιχεία ήταν διαφορετικά σε άλλες χώρες με υψηλά ποσοστά εμβολιασμού. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου, με φόντο άλλες μεγάλες χώρες από πληθυσμιακή άποψη , υπάρχει ένα σχετικά υψηλό επίπεδο εμβολιασμού(περισσότερο από 50%), το ποσοστό των θανάτων σε σχέση με τα κρούσματα είναι ακόμη υψηλό και, σε καμία περίπτωση, χαμηλότερο από ότι ήταν κατά τη διάρκεια των προηγούμενων κυμάτων. Στις 20 Αυγούστου του 2021,εμφανίστηκε μία στατιστική μελέτη του Public Health England, μία αρκετά επίσημη δομή, η οποία δείχνει ότι 799 από τους 73,372 ασθενείς -πλήρως εμβολιασμένοι-έχασαν τη μάχη με τον ιό, ενώ ανάμεσα στους ανεμβολίαστους υπήρχαν 133,390 θάνατοι. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνολικός αριθμός των θανάτων είναι τώρα πραγματικά χαμηλός. το ποσοστό θανάτων ανάμεσα στους εμβολιασμένους είναι υψηλότερο από αυτό ανάμεσα στους ανεμβολίαστους. Κανείς, ιδιαίτερα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε ολόκληρο τον κόσμο, δεν δημοσιοποίησε αυτά τα στοιχεία, που όμως είναι επίσης κάτι πολύ χαρακτηριστικό.
Συνεπώς, γίνεται ολοένα και πιο προφανές για κάποιον που δεν ανήκει στον ιατρικό κλάδο ότι το πιο σημαντικό καθήκον της ιατρικής και φαρμακευτικής κοινότητας σε ολόκληρο τον κόσμο θα πρέπει τώρα να είναι η ανάπτυξη νέας εκδοχής εμβολίου το οποίο μπορεί να προστατεύσει από τις νέες μεταλλάξεις του ιού οι οποίες έχουν κάνει την εμφάνισή τους τους τελευταίους μήνες, με την όσο το δυνατόν γρηγορότερη αντικατάσταση των παλιών εμβολίων με καινούργια πιο αποτελεσματικά.
Η κατάσταση γίνεται παρόμοια με αυτή που είχε προκύψει με τα εμβόλια κατά της γρίπης :ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται γρήγορα, και συνεπώς πρέπει να κατασκευάζονται καινούργια εμβόλια κάθε χρόνο .Είναι ξεκάθαρο ότι για τη φαρμακευτική βιομηχανία, η οποία παράγει δισεκατομμύρια δόσεις τέτοιων εμβολίων και κερδίζει πολλά χρήματα από αυτό, η ανάγκη να ξεκινήσει καινούργια παραγωγή θα επιφέρει οικονομικές απώλειες. Είναι κατανοητό ότι η εμπιστοσύνη του κόσμου στα εμβόλια κατά του ιού θα μπορούσε να κλονιστεί αν ο κόσμος συνειδητοποιήσει ότι είναι αποτελεσματικά μόνο πριν εμφανιστεί μία νέα μετάλλαξη. Όμως μία τίμια πολιτική, η οποία δεν καταλήγει σε υπερβολική αισιοδοξία, θα μπορέσει να την αποκαταστήσει. Και πάλι, χρησιμοποιώντας ξεκάθαρη αναλογία με τα εμβόλια για τη γρίπη.
Σαν αποτέλεσμα, με φόντο όλες αυτές τις ανεκπλήρωτες αισιόδοξες ιατρικές προβλέψεις(ως πολιτικός επιστήμονας, παρόλα αυτά ,κατανοώ τη χρήση τους ως στρατηγική καθησυχασμού της κοινωνίας)ένας απλός άνθρωπος μπαίνει στον πειρασμό να κάνει τις δικές του προβλέψεις .Αν δούμε μία αναλογία ανάμεσα στις μεταλλάξεις του ιού και τις μεταλλάξεις της γρίπης ,τότε κοιτώντας το θέμα από μία καθαρά λογική σκοπιά είναι απαραίτητο να πούμε ότι ο κόσμος περιμένει μία χρόνια πανδημία του Οονίά-19,ότι αυτή η πανδημία θα είναι πάντα παρούσα. Θα υπάρχει έξαρση θα υπάρχει εξασθένηση, όπως ακριβώς οι επιδημίες της γρίπης, αλλά πάντα θα υπάρχει .Τουλάχιστον, μέχρι τη στιγμή που κάποιος νέος ιός θα αντικαταστήσει τον Covid-19,καθώς από μόνος του έχει σπρώξει πρακτικά τη γρίπη έξω από τον παγκόσμιο πληθυσμό. Και αν υπάρχει πάντα επιδημία, τότε είναι ξεκάθαρο ότι η υιοθέτηση μέτρων περιορισμού κινήσεων των πολιτών για πάντα, με την έναρξη νέου ξεσπάσματος 2-3 φορές το χρόνο, δεν είναι -σε καμία περίπτωση επιλογή. Συνεπώς ,η ανθρωπότητα θα πρέπει να μάθει να ζει με αυτήν την πανδημία .Και συνεχώς (ίσως 2-3 φορές το χρόνο) να πρέπει να αναπτύσσονται καινούργια εμβόλια και να παράγονται μαζικά.
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
