Ο τουρισμός αποτελεί τη «βαριά βιομηχανία» της χώρας μας και καλό θα είναι να αποφευχθούν λάθη και παραλείψεις που θα οδηγήσουν σε άστοχες ενέργειες. Οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις να αξιοποιηθούν σωστά και οι επιχειρηματίες του κλάδου να δημιουργήσουν «νέα περιβάλλοντα» που θα είναι ανταγωνιστικά και πράσινα.
Η ΕΕ αποτελεί την περιοχή με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στον κόσμο: το 2019, συγκέντρωσε περίπου το 37 % όλων των διεθνών τουριστικών αφίξεων. Ωστόσο, η στήριξη της ΕΕ στον τουρισμό απαιτεί νέο στρατηγικό προσανατολισμό, σύμφωνα με ειδική έκθεση που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Από την ανάλυση των χρηματοδοτούμενων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) έργων στον τομέα του τουρισμού, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ανομοιογενή αποτελέσματα: ορισμένα έργα ήταν βιώσιμα και είχαν συμβάλει στην προώθηση της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή, ενώ άλλα είχαν περιορισμένο μόνον αντίκτυπο. Σε αρκετές περιπτώσεις, ο ανεπαρκής σχεδιασμός και οι διαδικασίες επιλογής των έργων είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του εύρους τους, υπερβάσεις κόστους και καθυστερήσεις.
Ο τουρισμός αποτελεί βασικό οικονομικό κλάδο της ΕΕ: το 2019, αντιπροσώπευε το 9,9 % του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ και το 11,6 % όλων των θέσεων εργασίας. Από το 2015 και έως την έναρξη της πανδημίας COVID-19, η Επιτροπή αναθεώρησε τις προτεραιότητες για τον τουρισμό στο πλαίσιο ευρύτερων στρατηγικών πολιτικής, χωρίς όμως να μετουσιώσει αυτές τις προτεραιότητες σε ουσιαστικό σχέδιο δράσης για την υποστήριξη της υλοποίησής τους. Ως αντίδραση στον δραματικό αντίκτυπο της πανδημίας στον τουριστικό κλάδο της ΕΕ, η Επιτροπή παρουσίασε μέτρα και προτάσεις για τον περιορισμό του αντίκτυπου της κρίσης στην τουριστική βιομηχανία της ΕΕ και δρομολόγησε δράσεις για τον ορισμό τουριστικού θεματολογίου για το 2030.
«Η πανδημία COVID-19 είχε δραματικό αντίκτυπο στον τουριστικό κλάδο της ΕΕ: οι τουριστικές ροές και τα σχετικά έσοδα μειώθηκαν κατακόρυφα» δήλωσε ο Pietro Russo, μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση. «Ωστόσο, ο άμεσος αυτός κλυδωνισμός δεν αποτελεί τη μόνη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει ο τουριστικό κλάδος της ΕΕ, ο οποίος βρίσκεται ενώπιον άλλων, περισσότερο μακροπρόθεσμων προκλήσεων που σχετίζονται με τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό του, την ανταγωνιστικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητά του.»
Στις περιπτώσεις που οι ελεγκτές εντόπισαν παραδείγματα χρηματοδότησης της ΕΕ για τον τουρισμό με λιγότερο θετικό αντίκτυπο απ’ ότι αναμενόταν, αυτό οφειλόταν κυρίως σε κάποιον από τους ακόλουθους τρεις λόγους: είτε τα χρηματοδοτηθέντα έργα απομονώθηκαν από άλλες τουριστικές υποδομές, είτε δεν έγινε αρκετή προσπάθεια για την αποτελεσματική προώθηση των έργων, είτε οι υποστηριζόμενες υποδομές χρησιμοποιούνταν κυρίως από την τοπική κοινότητα και όχι από επισκέπτες.
Χρησιμοποιώντας δείκτες για τη μέτρηση της επιτυχίας των τουριστικών έργων που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΤΠΑ, οι ελεγκτές εντόπισαν τα ακόλουθα ζητήματα: η νομοθεσία του ΕΤΠΑ για την περίοδο 2014‑2020 περιλάμβανε κοινό δείκτη εκροής για τις τουριστικές επενδύσεις, ωστόσο αυτός δεν χρησιμοποιήθηκε από όλα τα κράτη -μέλη· κατά την περίοδο αυτή, δεν χρησιμοποιήθηκαν κοινοί δείκτες αποτελέσματος· οι δείκτες εκροής δεν μπορούν να μετρήσουν όλα τα επιδιωκόμενα επιτεύγματα των έργων.
Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που διαπίστωσαν, οι ελεγκτές συνιστούν στην Επιτροπή να καθορίσει επικαιροποιημένη στρατηγική για τον τουρισμό της ΕΕ. Εισηγούνται επίσης να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να εφαρμόζουν διαδικασίες επιλογής για τις τουριστικές επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ, για την υποστήριξη του νέου αυτού στρατηγικού προσανατολισμού.
Η ΕΕ διαδραματίζει συμπληρωματικό ρόλο στην πολιτική τουρισμού, μέσω της στήριξης και του συντονισμού των δράσεων που αναλαμβάνουν τα κράτη-μέλη. Κατά την περίοδο 2014‑2020, δεν υπήρξε ειδικός προϋπολογισμός για τον τουρισμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε την τρέχουσα στρατηγική τουρισμού της ΕΕ το 2010 και μπορεί να παράσχει χρηματοοικονομική στήριξη στον τουρισμό μέσω διαφόρων ενωσιακών προγραμμάτων. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει και για την περίοδο 2021‑2027.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα καταρρίπτει στόχους και δημιουργεί αναπτυξιακή προοπτική. Είναι η ευκαιρία να στηριχθεί και να δοθεί μια άλλη διάσταση, που θα ενισχύει τους ανθρώπους του κλάδου του.
