Το ρεπορτάζ έκανε το διάβημα ή το διάβημα έκανε το ρεπορτάζ; Το αντίστοιχο ερώτημα που αφορούσε την κότα και το αυγό απαντήθηκε πριν από μια δεκαετία από τους επιστήμονες. Αποφάνθηκαν ότι τελικά η κότα έκανε το αυγό και όχι το αυγό την κότα. Πολύ απλά χωρίς την κότα δεν θα υπήρχε αυγό.
Του Χάρη Παυλίδη
Στα ελληνοτουρκικά επί του προκειμένου είναι προφανές ότι το ρεπορτάζ έκανε το διάβημα. Δεν ξέρω αν αυτό εξυπηρετεί το εθνικό συμφέρον. Αυτό θα κριθεί εκ του αποτελέσματος. Εκείνο που κρίνεται τώρα είναι ότι είναι άλλο πράγμα τα… τρια αυγά τουρκίας της γνωστής έκφρασης και άλλο η εξωτερική πολιτική.
Κατ’ αρχάς η μισή τέχνη της διπλωματίας, ειδικά όταν μιλάς, είναι να μη λες τίποτα. Αυτή η αρχή δεν τηρείται. Λέμε πολλά και λησμονούμε ότι οι υψιπετείς ηθικές αρχές δεν μπορεί να είναι γνώμονες για την εξωτερική πολιτική. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποτελεί παράδειγμα. Δυστυχώς όλοι τον επικαλούνται κανείς όμως δεν τον μιμείται.
Προσωπικά θα προτιμούσα από εκείνους που ασκούν εξωτερική πολιτική να χρησιμοποιούν σκληρά επιχειρήματα παρά σκληρά λόγια. Επίσης θα προτιμούσα αντί να ασχολούμαστε εμείς με την Τουρκία να ασχολείται η Τουρκία μαζί μας. Κάτι ήξερε ο Μέτερνιχ όταν είπε ότι «η σταθερότητα δεν είναι ακινησία».
Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται αντί να υπαγορεύουν την εξωτερική πολιτική τα ρεπορτάζ και οι σχολιαστές, αντί να αντιδρούμε επί προθέσεων και σεναρίων, να σκεφθούμε πατριωτικά και να αντιδράσουμε πατριωτικά. Κι αυτό σημαίνει σύνεση, σοβαρότητα και επαφή με την πραγματικότητα.
Αν ζούσε σήμερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος- που επαναλαμβάνω όλοι υμνούν για την προσφορά του στην πατρίδα- και άκουγε όσα λέγονται και γίνονται θα έλεγε στους Έλληνες πολιτικούς να σταματήσουν να επικαλούνται το «διεθνές δίκαιο» εξηγώντας τη μέθοδό του:
«Μην ομιλείτε περί ιστορικών δικαίων. Δεν κάμνουν εντύπωσιν εις τους Ευρωπαίους. Εγώ, κατά την διάρκειαν των Συνδιασκέψεων έθεσα ως βάσιν των αξιώσεων της Ελλάδος τον εθνολογικόν, ουχί τον ιστορικόν χαρακτήρα των εδαφών τα οποία εζήτησα. Άλλα έθνη, προβάλλοντα ιστορικάς αξιώσεις απέτυχον. Τα περισσοτέρας ιστορικάς απαιτήσεις θα ημπορούσε να έχη η Ελλάς. Αλλά η Ευρώπη δεν λαμβάνει υπόψιν τοιαύτας αξιώσεις. Ουδέποτε έκαμα χρήσιν των ιστορικών δικαιωμάτων μας.
Εζήτησα την Θράκην διότι πλειονοψηγεί εκεί το ελληνικόν στοιχείον. Εζήτησα την Ιωνίαν διότι πλειοψηφούν οι Έλληνες εκεί. Η αξίωσίς μας δια την Κωνσταντινούπολιν, ήταν άλλοτε πρωτεύουσα του Βυζαντινού Κράτους. Αλλά, κυρίως, η αξίωσίς μας βασίζεται επί του σημερινού πληθυσμού της Κωνσταντινουπόλεως.
Εάν η Κωνσταντιντινούπολις δεν είχε τον ελληνικόν πληθυσμόν της, εάν οι ‘Ελληνες δεν επλειονοψηφούσαν εν Θράκη και Ιωνία, ως δημοκρατικός άνθρωπος δεν ηδυνάμνην και δεν εδικαιούμην να εγείρω επ΄ αυτών αξιώσεις. Αλλά και κάτι άλλο. Εις τα υπομνήματά μου και τα προφορικά μου διαβήματα, ουδέποτε έκαμα χρήσιν του όρου «ελληνικά δίκαια».
Ο όρος αυτός είναι συναισθηματολογικός. Οι δε Ευρωπαίοι δεν τον εννοούν. Ο όρος μου ήταν «ελληνικά συμφέροντα». Δίκαια ελληνικά συμφέροντα. Αλλά και συμφέροντα της Ανθρωπότητας. Όχι αποκλειστικώς της Ελλάδος».
Συνεπώς και επειδή τα θέματα που αφορούν την εξωτερική πολιτική δεν εξαρτώνται από τον τηλεοπτικό χρόνο, επειδή το εθνικό συμφέρον δεν αποτελεί προσωπική υπόθεση ακόμα και για ηγέτες του διαμετρήματος ενός Βενιζέλου, επειδή η χώρα δεν αντέχει νέους «Καμμένους» και επειδή έχει παρέλθει η εποχή της ρητορικής του «βυθίσατε το Χόρα» και της ελληνοτουρκικής κρίσης του 1976, μήπως είναι η ώρα να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό; Κάτι που όχι απλά θα αποκλιμακώσει την ένταση, αλλά θα γράψει ιστορία. Κάτι που θα ξαφνιάσει και θα αλλάξει τα πράγματα. Κάτι σαν κι αυτό που έκανε ο Ντικ Φόσμπερι, που περνώντας με την πλάτη τον πήχυ στο άλμα εις ύψος άλλαξε την ιστορία του αθλήματος. Κάτι τέτοιο χρειαζόμαστε στις ελληνοτουρκικιές σχέσεις. Ένα «Φόσμπερι φλοπ»!
