unsplash
Στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης και του μετασχηματισμού της παγκόσμιας τάξης και δεδομένης της ευφυίας των λαών τους, η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν την ευκαιρία να διεκδικήσουν ενεργότερο ρόλο στο νέο «μετα-κορωνοϊό κόσμο», ενισχύοντας σημαντικά τη θέση τους τόσο στην παγκόσμια οικονομία όσο και στην πολιτική.
του Έρολ Ούσερ*
Η τρέχουσα παγκόσμια υγειονομική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού έχει ήδη επιφέρει οικονομικές αναταραχές και αποδεικνύεται πρόκληση όχι μόνο για τις μεμονωμένες εθνικές οικονομίες, αλλά και για ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία.
Προς το παρόν, το ερώτημα του πώς θα είναι ο μετα-κορωνοϊός κόσμος καθίσταται ολοένα και πιο επιτακτικό. Η διαδικασία μετασχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας ξεκίνησε πριν λίγο καιρό και η πανδημία του κορωνοϊού ενεργεί τελικά ως καταλύτης για αλλαγές. Η διαδικασία μετασχηματισμού του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος ξεκίνησε πριν λίγο καιρό, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεινε αδιόρατη για την πλειονότητα των απλών πολιτών του πλανήτη μας. Η πανδημία, εν τω μεταξύ, έχει επιδεινώσει τα υπάρχοντα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα στις ανεπτυγμένες χώρες.
Το 2013, κυκλοφόρησε το βιβλίο του Thomas Piketty, Capital in the Twenty-First Century, στο οποίο ο συγγραφέας υποστήριξε ότι το κράτος πρόνοιας που είχε αναδυθεί σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες αποτελεί πλέον παρελθόν. Μία από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης υπήρξε η διεύρυνση των ανισοτήτων σε επίπεδο εισοδήματος του πληθυσμού και, κατά συνέπεια, η αύξηση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, η οποία είναι πλέον εμφανώς διαιρεμένη σε δύο ομάδες: στη «νέα μεσαία τάξη», η οποία εξακολουθεί να λαμβάνει αξιοπρεπούς μισθούς και έχει επωφεληθεί από τις διαδικασίες των διαδικασιών της παγκοσμιοποίησης, και σε μια ολοένα και πιο φτωχή και κοινωνικά μειονεκτούσα ομάδα, την «εργατική τάξη», η οποία έχει πέσει θύμα μιας ευέλικτης, παγκοσμιοποιημένης αγοράς εργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να μιλήσουμε για διαχωρισμό της σύγχρονης κοινωνίας σε ευεργετημένους και θύματα της παγκοσμιοποίησης.
Η επιτάχυνση της διαδικασίας μετασχηματισμού του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος συνιστά ένα ακόμη επακόλουθο της πανδημίας. Η Δύση συλλογικά επιχειρεί να διατηρήσει την ηγετική της θέση στην παγκόσμια οικονομία χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που ήταν ο εμπνευστής και υποστηρικτής της φιλελεύθερης διευθέτησης του κόσμου, άρχισαν να καταφεύγουν, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, σε ολοένα και περισσότερες επιθετικές μεθόδους προστατευτισμού και οικονομικού εκβιασμού για να διατηρήσουν την κυριαρχία τους και να προωθήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα.
Η στρατηγική των χωρών της Δυτικής Ευρώπης είναι πιο επιφυλακτική, ωστόσο εντείνουν και οι ίδιοι τις προσπάθειες τους για να ενισχύσουν τις θέσεις τους. Εάν οι προσπάθειες της Γαλλίας μειωθούν για να αποκατασταθεί η εξουσία της, η πολιτική και οικονομική της επιρροή στον γαλλόφωνο κόσμο της Αφρικής, τότε οι ενέργειες της Γερμανίας είναι πιο ρεαλιστικές. Η Γερμανία προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση της και να ηγηθεί σε μια ενωμένη Ευρώπη, όπως αποδεικνύεται από την ανάπτυξη χρηματοοικονομικών προγραμμάτων για την παροχή οικονομικής και χρηματοδοτικής βοήθειας υπό την ηγεσία της Γερμανίας εντός της ΕΕ.
Μπορούμε με σιγουριά να υποστηρίξουμε ότι η αρωγή της ΕΕ κατά τη διάρκεια της πανδημίας συνίσταται, καταρχάς, στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων των διεθνικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Γερμανίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των αλυσίδων αξίας των γερμανικών πολυεθνικών εταιρειών. Συνεπώς, η Γερμανία δεν μπορεί να παραμελήσει αυτήν την αλυσίδα αξίας, ενώ αντιλαμβάνεται τη διάσωση των ευρωπαϊκών οικονομιών που επλήγησαν από την πανδημία του κορωνοϊού ως ζήτημα δικής της οικονομικής ασφάλειας.
Πολλοί ειδικοί αναρωτιούνται εάν ο κορωνοϊός προαναγγέλλει το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Αναμφίβολα, είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημα αυτό. Oι περισσότεροι συμφωνούν ότι το πιο πιθανό είναι να συνεχιστεί, αλλά με νέες μορφές. Οι παλαιοί, αναποτελεσματικοί οικονομικοί θεσμοί και μηχανισμοί θα παραγκωνιστούν, δημιουργώντας χώρο σε νέες πρακτικές. Συγκεκριμένα, ο μαρασμός των παλαιών τομέων της οικονομίας θα επιταχύνει τη δημιουργία νέων, οι οποίοι έχουν προκύψει χάρη στη διαδικασία ψηφιοποίησης. Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων και εξελίξεων στην οικονομία, κατά κανόνα, είχε πάντοτε τεράστιο αντίκτυπο στις κοινωνικές σχέσεις, τις περισσότερες φορές αρνητική. Η αναδιαμόρφωση του τομέα των υπηρεσιών έχει ήδη ξεκινήσει την απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων με απροκάλυπτο τρόπο. Εάν παλαιότερα, αυτή η διαδικασία κατέληγε σε κοινωνική διαμαρτυρία (μπορεί να θυμηθεί κανείς «τα κίτρινα γιλέκα» στη Γαλλία το 2018-2019), τότε στις νέες, «μετα-κορωνοϊό» συνθήκες, η διαδικασία αυτή απλά θα επιταχυνθεί. Επομένως, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προσαρμογή της κοινωνίας στις νέες οικονομικές πραγματικότητες.
Η διαδικασία αναδιαμόρφωσης του κόσμου έχει ήδη ξεκινήσει και όλες οι χώρες, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες τους, εισέρχονται σε αυτήν τη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Τουρκίας. Το 2020, λόγω της πανδημίας, τα κοινωνικο-οικονομικά μοντέλα Ελλάδας και Τουρκίας υποβλήθηκαν σε δοκιμασία αντοχής, και κυρίως σταθερότητας και ασφάλειας. Τα δύο κράτη έχουν πολλά κοινά. Τα τελευταία 30 χρόνια, και οι δύο χώρες αναζητούν ένα μοντέλο αειφόρου ανάπτυξης που θα μπορούσε να τους προσφέρει σταθερότητα και ασφάλεια με την πραγματική σημασία της λέξης. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα, παρουσιάζουν σημαντικό δυναμικό και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που τους επιτρέπουν να κοιτάξουν το μέλλον με αισιοδοξία. Αναφερόμαστε στο αναπτυγμένο ανθρώπινο δυναμικό αυτών των χωρών. Ο ΟΗΕ κατατάσσει και τα δύο κράτη στις χώρες με πολύ υψηλό δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης (ΔΑΑ), το οποίο, το 2019, για την Ελλάδα ήταν 0,872 (32η θέση στον κόσμο) και για την Τουρκία 0,806 (59η).
Στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης και του μετασχηματισμού της παγκόσμιας τάξης, αφού ο ρόλος του ανθρώπινου δυναμικού και της γνώσης διαδραματίζει όλο και πιο σημαντικό ρόλο, και δεδομένης της ευφυίας των λαών των προαναφερόμενων χωρών, η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν την ευκαιρία να διεκδικήσουν ενεργότερο ρόλο στο νέο «μετα-κορωνοϊό κόσμο», ενισχύοντας σημαντικά τη θέση τους τόσο στην παγκόσμια οικονομία όσο και στην πολιτική
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
