Ενώ ο Βλαντίμιρ Πούτιν εντείνει την επιθετική του στάση στην Ανατολική Ευρώπη και η Μαύρη Θάλασσα αναδεικνύεται σε κομβικό πεδίο αντιπαράθεσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση περνά στην αντεπίθεση με ένα φιλόδοξο και πολυεπίπεδο στρατηγικό σχέδιο. Το σχέδιο αυτό δεν αφορά απλώς την περιφερειακή ασφάλεια: είναι μήνυμα αποτροπής προς το Κρεμλίνο και επίδειξη γεωπολιτικής ωριμότητας.
Η στρατηγική που παρουσιάστηκε σήμερα, Τετάρτη, μοιάζει με «ειρηνική απόβαση», καθώς περιλαμβάνει επενδύσεις σε λιμάνια, δίκτυα μεταφορών και ναυτικής επιτήρησης, παράλληλα με τη σύσφιξη δεσμών με κρίσιμες χώρες της ευρύτερης περιοχής.
Σύμφωνα με το Politico, στόχος είναι να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη μετακίνηση στρατιωτικών δυνάμεων, να ενισχυθεί η παρουσία της ΕΕ στον Εύξεινο Πόντο και να καταστεί σαφές ότι η Ευρώπη δεν προτίθεται να αφήσει κενό επιρροής σε μια περιοχή που απειλείται ευθέως από τη ρωσική επεκτατικότητα.
«Η ασφάλεια στη Μαύρη Θάλασσα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής ασφάλειας», δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη εγρήγορσης απέναντι στις ρωσικές στρατιωτικές και υβριδικές απειλές.
Όχι άλλη «σιωπηλή άμυνα» – Η ΕΕ μετατρέπει τον Εύξεινο Πόντο σε ζώνη αποτροπής
Η στρατηγική δεν περιορίζεται σε αμυντικά αντανακλαστικά. Αντιθέτως, αποτελεί εργαλείο εξωτερικής πολιτικής απέναντι στον ρωσικό αναθεωρητισμό. Όπως σημειώνει η Επίτροπος Διεύρυνσης Μάρτα Κος, «ο κόσμος μετασχηματίζεται σε πεδίο γεωπολιτικών εξαρτήσεων – και η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμένει αμέτοχη».
Η Μαύρη Θάλασσα είναι κρίσιμος δίαυλος για την ενέργεια, τις μεταφορές και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Ένωσης, ενώ ταυτόχρονα συνδέει την ΕΕ με τον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αποσταθεροποίησε την περιοχή, διακόπτοντας εμπορικές ροές, ναρκοθετώντας θαλάσσιες διαδρομές και προκαλώντας εύλογο φόβο για επέκταση της ρωσικής απειλής πέραν των ουκρανικών συνόρων.
Επενδύσεις σε υποδομές και Κέντρο Ναυτικής Ασφάλειας
Η καρδιά του σχεδίου χτυπά σε δύο χώρες-κλειδιά: τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Εκεί θα υλοποιηθούν έργα αναβάθμισης λιμανιών, αεροδρομίων και σιδηροδρομικών αξόνων, με στόχο την ταχεία μεταφορά στρατευμάτων και εξοπλισμού, εφόσον χρειαστεί.
Παράλληλα, ιδρύεται Κέντρο Ναυτικής Ασφάλειας για τη Μαύρη Θάλασσα, το οποίο θα λειτουργεί ως κεντρικός κόμβος επιτήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης για κινήσεις ή επιθέσεις που στοχεύουν κρίσιμες θαλάσσιες υποδομές.
Η Κάλας, αν και δεν αποκάλυψε ακόμη την τοποθεσία ή το μοντέλο λειτουργίας του Κέντρου, το χαρακτήρισε «πυλώνα της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής».
75 δισ. ευρώ για τη στρατηγική κινητικότητα
Ο Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας, προειδοποίησε ότι για την πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα των δικτύων υποδομών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο απαιτείται επένδυση ύψους 75 δισ. ευρώ. Στη ρητορική της Ένωσης είναι ξεκάθαρο ότι οι υποδομές δεν είναι πλέον μόνο θέμα εμπορίου και ανάπτυξης – είναι ζήτημα άμυνας και στρατηγικής κυριαρχίας.
Ενεργειακή και ψηφιακή ασπίδα
Η στρατηγική περιλαμβάνει και επενδύσεις σε ενεργειακούς διαδρόμους και ψηφιακές υποδομές, που θα θωρακίσουν τις χώρες της περιοχής από εκβιασμούς και απόπειρες επιρροής μέσω τεχνολογικής ή ενεργειακής εξάρτησης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στις ανθεκτικές τοπικές κοινωνίες: στις παράκτιες περιοχές που πλήττονται από τις περιβαλλοντικές συνέπειες του πολέμου, η ΕΕ σχεδιάζει στήριξη ώστε να ενισχυθεί η βιωσιμότητά τους.
Πολιτικές συμμαχίες με έξι χώρες-κλειδιά
Τέλος, η διπλωματική διάσταση του σχεδίου αφορά την ενίσχυση των σχέσεων της ΕΕ με έξι κρίσιμους εταίρους: Ουκρανία, Μολδαβία, Γεωργία, Τουρκία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Πρόκειται για χώρες που είτε βρίσκονται στο επίκεντρο της σύγκρουσης είτε κατέχουν κομβική γεωστρατηγική θέση.
Η ΕΕ επιδιώκει ένα δίκτυο αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας, που να λειτουργεί ως ανάχωμα στην αποσταθεροποίηση που επιχειρεί η Μόσχα. Η απάντηση στον αναθεωρητισμό του Πούτιν δεν είναι πλέον ούτε σιωπηλή ούτε αργή – είναι πολυδιάστατη, οργανωμένη και πολιτικά τολμηρή.
