Τον Σεπτέμβριο του 2020 αρκετές περιοχές της χώρας μας σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και νησιά του Ιονίου επλήγησαν από τον μεσογειακό κυκλώνα «Ιανό», που προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές σε υποδομές, κατοικίες και επιχειρήσεις. Οι ζημιές που προκλήθηκαν από αυτό το ακραίο φαινόμενο και φυσικά η θέληση για ταχεία και αποτελεσματική αποκατάσταση των περιοχών και αποζημίωση των πληγέντων, έθεσαν επιτακτικά την ανάγκη για επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου και των διαδικασιών αποζημίωσης και τελικά για τη θεμελίωση ενός σύγχρονου, συνεκτικού και ενιαίου πλαισίου κρατικής αρωγής, ακολουθώντας τις οδηγίες και κατευθύνσεις του Πρωθυπουργού.
Η μεταρρύθμιση του πλαισίου κρατικής αρωγής, η οποία θεσμοθετήθηκε με τον ν. 4797/2021 προέκυψε, λοιπόν, μέσα από την εμπειρία του συντονισμού και της στενής παρακολούθησης της υλοποίησης των μέτρων στήριξης και αποκατάστασης και με στόχο την επιτάχυνση, τον εκσυγχρονισμό και τον εξορθολογισμό των διαδικασιών. Βασικά στοιχεία της μεταρρύθμισης του πλαισίου κρατικής αρωγής για πληγείσες επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις είναι (α) η αντιμετώπιση του κατακερματισμού των αρμοδιοτήτων με τη μεταφορά τους στο Υπουργείο Οικονομικών, (β) η διεύρυνση του πεδίου των δικαιούχων αποζημίωσης με τη συμπερίληψη και των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, (γ) η δυνατότητα παροχής προκαταβολής έναντι επιχορήγησης και ενίσχυσης πρώτης αρωγής, ώστε οι πληγέντες να λαμβάνουν ενίσχυση κατά το πρώτο κρίσιμο διάστημα, (δ) η ψηφιοποίηση της διαδικασίας, με την πρόβλεψη ηλεκτρονικής πλατφόρμας κρατικής αρωγής, (ε) ο σαφής καθορισμός της διαδικασίας και του ρόλου των εμπλεκόμενων φορέων, όπως των Περιφερειών, (στ) η δημιουργία εθνικού μητρώου στελεχών επιτροπών κρατικής αρωγής, για την εκτίμηση και καταγραφή των ζημιών, (ζ) η σύσταση Ταμείου Κρατικής Αρωγής για τη συγκέντρωση εισφορών ιδιωτών για την αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές, με διαφανείς διαδικασίες, και (η) ο αποτελεσματικός συντονισμός σε κεντρικό επίπεδο μέσω της θέσπισης Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής.
Η περίπτωση των πληγεισών από τον «Ιανό» περιοχών αποτέλεσε την πρώτη κρίσιμη εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου για την κρατική αρωγή. Έτσι, για πρώτη φορά δόθηκε σε λίγες εβδομάδες μετά την καταστροφή προκαταβολή έναντι επιχορήγησης σε επιχειρήσεις και αγροτικές εκμεταλλεύσεις σε ποσοστό 20% επί της εκτιμηθείσας ζημίας, ενώ ως τελικό ποσοστό επιχορήγησης αποφασίστηκε το 55% της εκτιμηθείσας ζημίας, ποσοστό σαφώς υψηλότερο από το 30% που χορηγούνταν σε όλες τις περιπτώσεις μέχρι τότε. Ακόμη, για πρώτη φορά στο πλαίσιο της κρατικής αρωγής εντάχθηκαν και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις, γεγονός ιδιαίτερο σημαντικό για τις πληγείσες από τον «Ιανό» περιοχές. Τέλος, σε συνολικό επίπεδο, ολόκληρη η διαδικασία των αποζημιώσεων επιταχύνθηκε σημαντικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι στο παρελθόν οι επιχορηγήσεις καταβάλλονταν σε διάστημα τριών έως τεσσάρων ετών.
Η μεταρρύθμιση, λοιπόν, του πλαισίου της κρατικής αρωγής, η οποία είχε ως έναυσμα τα γεγονότα του «Ιανού», αποτελεί μία δυναμική διαδικασία, που συνεχίζεται, εξελίσσεται και βελτιώνεται σε κάθε βήμα της διαχείρισης μίας φυσικής καταστροφής, όπως φάνηκε και στην περίπτωση των μεγάλων πυρκαγιών του φετινού καλοκαιριού, με γνώμονα τις ανάγκες των περιοχών και των πολιτών, αλλά και την ανασυγκρότηση για το μέλλον.
- Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό, Αρμόδιος για Θέματα Κρατικής Αρωγής και Αποκατάστασης από Φυσικές Καταστροφές
