Με στόχο την εκπαίδευση της νέας γενιάς μηχανικών στις κβαντικές τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών και την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ολοκληρώθηκε με επιτυχία το εκπαιδευτικό σεμινάριο με θέμα: «Quantum Key Distribution (QKD) and Cyber Security» και δύο θεματικούς άξονες Ανάπτυξη και υλοποίηση του EuroQCI και συνέργειες και Συστήματα Διανομής Κβαντικών Κλειδιών και μετα-κβαντική κρυπτογραφία για την κυβερνοασφάλεια, στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2024, στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), στην Κρήτη.
Το σεμινάριο αυτό τελεί σε άμεση συνέχεια των δύο προηγούμενων θεματικών Συστήματα Διανομής Κβαντικών Κλειδιών και Κυβερνοασφάλεια με χρήση Συστημάτων και PQC που αναπτύχθηκαν στο τετραήμερο εκπαιδευτικό σεμινάριο της Αθήνας που έλαβε χώρα πριν από ένα χρόνο στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ).
Η διοργάνωση του σεμιναρίου έγινε από την κοινοπραξία του Ευρωπαϊκού συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος HellasQCI, ενώ συμμετείχαν σαράντα (40) ομιλητές από δεκατέσσερις (14) χώρες που μοιράστηκαν με το κοινό τις εξειδικευμένες γνώσεις τους σε θέματα σύγχρονων και ταχύτατα αναπτυσσόμενων κβαντικών τεχνολογιών. Πάνω από τετρακόσιοι (400) επαγγελματίες της κυβερνοασφάλειας, επιστήμονες και μηχανικοί πληροφορικής, καθώς και φοιτητές, ερευνητές και ακαδημαϊκοί που εξειδικεύονται στους τομείς των οπτικών και κβαντικών τεχνολογιών, και εκπρόσωποι της αντίστοιχης βιομηχανίας, παρακολούθησαν το υβριδικό εκπαιδευτικό σεμινάριο και έθεσαν τις ερωτήσεις τους στους ομιλητές.
Κατά τη διάρκεια της επίδειξης (demo) του δικτύου διανομής κβαντικών κλειδιών (QKD) του HellasQCI, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να δουν μια προεπισκόπηση του μέλλοντος των ασφαλών επικοινωνιών, παρακολουθώντας την πρόοδο του πεδίου δοκιμών του HellasQCI στο μητροπολιτικό δίκτυο της Αθήνας. Η επίδειξη πραγματοποιήθηκε σε ένα σύνθετο δίκτυο τριών κόμβων, που συνδέει το ΕΔΥΤΕ με το ΕΚΠΑ σε απόσταση έως και 45 χιλιομέτρων. Κάθε κόμβος ήταν εξοπλισμένος με τρία επίπεδα: το Κβαντικό Επίπεδο, το Επίπεδο Διαχείρισης Κλειδιών και το Επίπεδο Εφαρμογών, προσφέροντας ολοκληρωμένες λύσεις κρυπτογράφησης. Μία από τις καινοτομίες της επίδειξης ήταν η υβριδική λειτουργία του συστήματος διαχείρισης κλειδιών, το οποίο είχε τη δυνατότητα να διαχειρίζεται τόσο κβαντικά κλειδιά όσο και κλασικά, εξασφαλίζοντας αδιάλειπτη ασφάλεια. Παράλληλα, το σύστημα επιτρέπει τη βελτιστοποίηση των πόρων QKD, απαιτώντας λιγότερα ζεύγη συσκευών για την υποστήριξη περισσότερων κόμβων. Τέλος, η επίδειξη περιλάμβανε συσκευές QKD από διαφορετικούς κατασκευαστές, αποδεικνύοντας τη διαλειτουργικότητα και την πρακτική εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών.
Την τελευταία ημέρα του σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα που αποτελεί στρατηγικό εταίρο του έργου HellasQCI. Το αστεροσκοπείο του Σκίνακα μαζί με τα αστεροσκοπεία του Χελμού (Πελοπόννησος) και του Χολομώντα (Θεσσαλονίκη) μετατρέπονται σε οπτικούς επίγειους σταθμούς (OGS) για το διαστημικό τμήμα του EuroQCI και το HellasQCI παρέχει επίγεια συνδεσιμότητα με τις τοποθεσίες των μητροπολιτικών δικτύων - MAN (Ηράκλειο-Κρήτης, Αθήνα και Θεσσαλονίκη αντίστοιχα) μέσω οπτικών ινών και συσκευών διανομής κβαντικών κλειδιών (QKD).
Η αποτίμηση του σεμιναρίου έρχεται με τη συνειδητοποίηση ότι η ανάπτυξη της πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας EuroQCI, και η παράλληλη ανάπτυξη της ελληνικής Υποδομής Κβαντικών Επικοινωνιών HellasQCI θα συμβάλει στην οικοδόμηση ασφαλών τηλεπικοινωνιών, προστατεύοντας τα ευαίσθητα δεδομένα και τις κρίσιμες υποδομές με στόχο τη διασφάλιση της επιτυχούς και ασφαλούς μετάβασης στην ψηφιακή τεχνολογία του αύριο για τους πολίτες και τις δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Το σεμινάριο προλόγισαν οι κ.κ. Αθανάσιος Παλιάτσος, εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Κωνσταντίνου Καράντζαλου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Νεκτάριος Ταβερναράκης, Πρόεδρος ΔΣ του ΙΤΕ και Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτριος Κατσιάνης, Αν. Πρόεδρος ΔΣ της ΕΔΥΤΕ και Eπ. Καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρης Πλεξουσάκης, Αντιπρόεδρος ΔΣ ΙΤΕ, Καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής ΙΤΕ, και η κα Fabiana Da Pieve από τη Γενική Διεύθυνση Επικοινωνιακών Δικτύων, Περιεχομένου και Τεχνολογιών (DG CONNECT) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η εναρκτήρια συνεδρίαση συντονίστηκε από τον Δρ. Ηλία Παπασταματίου Senior Project Manager της ΕΔΥΤΕ και Συντονιστή του έργου HellasQCI. Κατά την έναρξη του σεμιναρίου, μεταξύ άλλων, ειπώθηκαν τα ακόλουθα:
Ο κ. Αθανάσιος Παλιάτσος, εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Κ. Καράντζαλου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης δήλωσε: «Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και η Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων ενισχύουν και υποστηρίζουν τις δραστηριότητες του EuroQCI στην Ελλάδα από την πρώτη στιγμή. Από το 2019 το Υπουργείο μας υπέγραψε τη διακήρυξη EuroQCI μαζί με τα άλλα 26 Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρωταρχικός μας στόχος είναι η ενίσχυση της ασφάλειας των ευαίσθητων δεδομένων και των κρίσιμων υποδομών στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη χώρα μας, στην Ελλάδα».
Στη συνέχεια, ο Δημήτριος Κατσιάνης, Eπίκουρος Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Αν. Πρόεδρος της ΕΔΥΤΕ, δήλωσε: «Το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET) δεσμεύεται να συνεχίσει τις προσπάθειές του για την ανάπτυξη της Εθνικής Κβαντικής Επικοινωνιακής Υποδομής - HellasQCI, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας EuroQCI, υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Επιπλέον, ανυπομονούμε να καλωσορίσουμε την κοινότητα του EuroQCI στην εμβληματική εκδήλωση «QCI Days 2025 in Athens» που θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Απριλίου 2025 στην Αθήνα, και συνδιοργανώνεται από το HellasQCI μαζί με άλλα δύο Εθνικά Δίκτυα Κβαντικών Επικοινωνιών και συγκεκριμένα το QCI-Cat (Αυστρία) και το EuroQCI Spain (Ισπανία), υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης».
Τέλος, ο Συντονιστής του έργου HellasQCI, Δρ. Ηλίας Παπασταματίου, Senior Project Manager της ΕΔΥΤΕ, δήλωσε: «Εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τους εταίρους του HellasQCI για την διοργάνωση αυτού του σεμιναρίου, καθώς και στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) για τη θερμή φιλοξενία. Το HellasQCI προχωρά στην ανάπτυξη 650 χιλιομέτρων οπτικών ινών, συνδέοντας τρία αστεροσκοπεία με μητροπολιτικά δίκτυα διανομής κβαντικών κλειδιών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο Κρήτης, υλοποιώντας την πρώτη φάση της πιλοτικής εθνικής υποδομής κβαντικών επικοινωνιών της Ελλάδας. Η παρουσία στο εκπαιδευτικό σεμινάριο στην Κρήτη δέκα (10) Εθνικών Κβαντικών Υποδομών Επικοινωνίας (NatQCIs), που ενώνουν τις δυνάμεις τους με το HellasQCI, αποδεικνύει την ισχυρή και αξιόπιστη συνεργασία που χτίζεται για την από κοινού οικοδόμηση της ευρωπαϊκής υποδομής EuroQCI».
Το πρόγραμμα «HellasQCI - Deploying advanced national QCI systems and networks in Greece», συντονίζεται από το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ), φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το πρόγραμμα αποτελείται από μια κοινοπραξία 13 εταίρων και σε αυτή τη φάση διανύει το δεύτερο μισό της διάρκειας του. Το HellasQCI αναπτύσσει, στο πλαίσιο της ευρύτερης πρωτοβουλίας EuroQCI (European Quantum Communication Infrastructure), την Εθνική Υποδομή Δικτύου Κβαντικής Επικοινωνίας ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των κρίσιμων υποδομών στην Ελλάδα κατά των κυβερνο-απειλών.
