Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ακόμη παραδομένος στη βαυκαλιστική επίδραση του προσωπικού του «success-story», που τον ανέδειξε από πρόεδρο 15μελούς σε πρόεδρο κόμματος του 3%, σε πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σε πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης
Γράφει ο ΧΡΙΣΤΟΣ Χ. ΛΙΑΠΗΣ*
Ήταν Ιανουάριος του μακρινού πλέον 2014, όταν ο τότε αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Επιτροπής που διερευνούσε τη λειτουργία της περιβόητης τρόικας στην Ελλάδα, Οτμαρ Κάρας, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Βουλή των Ελλήνων ανέφερε πως όταν είχε, προσφάτως, συναντήσει τον Αλέξη Τσίπρα, ενώ συνομίλησε μαζί του για μία ώρα, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ δεν του παρουσίασε καμία εναλλακτική πρόταση για την έξοδο από την κρίση και δεν έκανε καμία κριτική στην τρόικα.
Οι παριστάμενοι, τότε, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν αντέδρασαν, καθώς η μεταφράστρια της ελληνικής Βουλής απέδωσε λανθασμένα το επίθετο του κ. Τσίπρα ως κ. «Σάιπρους» (Cyprus, όπως είναι αγγλιστί το όνομα της επίσης πληγείσης, το 2013, από την κρίση –και μάλιστα μετά συνοδού κουρέματος των καταθέσεων– Κύπρου).
Αυτό το περιστατικό ήρθε ξανά στον νου μου όταν, προσφάτως, είδα τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως να χάνεται –για πολλοστή φορά– κι εκείνος στη μετάφραση, επικαλούμενος ένα άρθρο του γαλλικού «Le point», αδυνατώντας να κατανοήσει πως το γαλλικό κείμενο τον τοποθετεί ανάμεσα στους τσαρλατάνους Ευρωπαίους πολιτικούς (μαζί με τον Ιγκλέσιας, τον Μελανσόν και τη Λεπέν), ενώ ο ίδιος, ακόμη μία φορά νοηματικά παραπλανημένος, νομίζει πως το γαλλικό έντυπο τον κατατάσσει ανάμεσα στους μεγάλους μεταρρυθμιστές και πως, μετά τη λαμπρή «μεταρρύθμιση» της Ελλάδος, τον αποζητούν για να μεταρρυθμίσει και τη Γαλλία.
Εκτός, λοιπόν, από ανδρεοπαπανδρεϊκό κακέκτυπο, βλέπουμε τον κ. Τσίπρα να εξελίσσεται και σε φτωχό αντιγραφέα του «Εξω πάμε καλά» του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Βέβαια, τα νεότερα ερευνητικά δεδομένα της επιστήμης της μάθησης υποστηρίζουν πως μια «σφαλματο-βρίθουσα» μαθησιακή διαδικασία που ακολουθείται από διορθωτική ανάδραση μπορεί να αποδειχθεί επωφελής για τη διαδικασία της μάθησης, με τα οφέλη αυτά να είναι σημαντικότερα όταν τα άτομα που σφάλλουν είναι ισχυρώς πεπεισμένα ότι τα λάθη τους είναι «σωστά».
Κρίμα, γιατί ενώ η σύγχρονη επιστήμη συμπεραίνει πως τα λάθη που διαπράττονται υπό καθεστώς υψηλής αυτοπεποίθησης διορθώνονται πιο πρόθυμα σε σχέση με τα λεγόμενα «χαμηλής αυτοπεποίθησης λάθη», ο πρώην πρωθυπουργός φαίνεται απλώς να εξακολουθεί να διαπράττει παρόμοια λάθη, υπό καθεστώς αμετροεπούς και αυτοθαυμαζόμενης αυτοπεποίθησης.
Εγκλωβισμένος σε ένα μοτίβο διαρκούς ανάγκης για θαυμασμό και επιβεβαίωση, αδυνατεί να αναγνωρίσει και να παραδεχθεί τα λάθη του, ούτε τις συνέπειες που αυτά έχουν για τους πολίτες και για τη διεθνή εικόνα της χώρας, στο τιμόνι της οποίας βρέθηκε για πλέον των τεσσάρων ετών, ούτε φυσικά τα συναισθήματα που προκάλεσαν και προκαλούν ο ίδιος και τα σφάλματά του στην πλειοψηφία του κόσμου.
Η διορθωτική ανάδραση που περιλαμβάνει την αιτιολόγηση του κάθε λάθους είναι πολύ σημαντική για να σταματήσει η επανάληψη των ίδιων λαθών στη συμπεριφορά μας, αλλά εν προκειμένω απουσιάζει.
Προφανώς, ο πρώην πρωθυπουργός είναι ακόμη παραδομένος στη βαυκαλιστική επίδραση του προσωπικού του «success-story», που τον ανέδειξε από πρόεδρο 15μελούς σε πρόεδρο κόμματος του 3%, σε πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σε πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης.
Πράγματι, αν και αμφιλεγόμενα, τα επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν περισσότερο στο ότι ο εγκέφαλός μας έχει την τάση να ενεργοποιείται πιο πολύ από τις επιτυχίες μας, σε σχέση με τις αποτυχίες μας. Εάν ο στόχος μιας διαδικασίας μάθησης είναι η εξασφάλιση της βέλτιστης απόδοσης υπό συνθήκες υψηλού ρίσκου, έχει υποστηριχθεί επιστημονικώς πως αξίζει να επιτρέπουμε, ακόμη και να ενθαρρύνουμε τους μαθητές στη διάπραξη και στη διόρθωση λαθών, όταν εκείνοι βρίσκονται, αρχικώς, σε μαθησιακές καταστάσεις «χαμηλού ρίσκου», αντί να προσπαθούν επιμελώς ή ασύδοτα να αποφεύγουν τα λάθη με κάθε κόστος.
Ως προς το νευροφυσιολογικό ισοδύναμο της διαδικασίας της μαθήσεως εκ των λαθών, οι ενεργείς νευρικές συνάψεις, αρχικώς, «επισημαίνονται» και εν συνεχεία καταστέλλονται εάν το τελικό αποτέλεσμα αποδειχθεί ανεπιτυχές. Η μάθηση, λοιπόν, λαμβάνει χώρα –κυρίως– μέσω των λαθών.
Μοτίβα τα οποία έχουν προηγουμένως αποθηκευτεί στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου μπορεί να ανακαλούνται ταχύτατα όταν το περιβάλλον και οι απαιτήσεις που αυτό έχει από τον εγκέφαλο αλλάζουν. Η επιτυχία, όμως, θεωρείται από πολλές ερευνητικές μελέτες ισχυρότερος των λαθών παράγοντας ενεργοποίησης των εγκεφαλικών κυκλωμάτων που ενέχονται στη διαδικασία της μάθησης.
Η συνδυαστική διαδικασία της επιλογής της ενεργοποίησης από εξωτερικά δυναμικά του τύπου «όλα στον νικητή» («winner-take-all») και το συνακόλουθο ξεδιάλεγμα των νευρικών συνάψεων που θα παραμείνουν ενεργές μπορεί να εκληφθούν ως «συναπτικός δαρβινισμός».
Φαίνεται, όμως, πως από όλα τα διδάγματα της παιδαγωγικής αλλά και της νευροφυσιολογίας του «λάθους» ο κ. Τσίπρας έχει κρατήσει μόνον τα μοτίβα τού «όλα στον νικητή» και του πολιτικού δαρβινισμού, λες και είμαστε ακόμη στο 2014-2015, όπου θα έσκιζε τα μνημόνια και θα τα καταργούσε με «1 άρθρο και 1 νόμο». Για αυτό και εξακολουθεί να επαναλαμβάνει παρόμοια λάθη, χωρίς να παραδειγματίζεται από αυτά.
Ισως, τελικά, να μην είχε γίνει και τόσο λάθος από τη μεταφράστρια του ελληνικού Κοινοβουλίου στην τότε απόδοση των λεγομένων του Αυστριακού ευρωβουλευτή Οτμαρ Κάρας. Γιατί, τελικά, η αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ στα μνημόνια και τα χαράτσια που απομύζησαν και τις τελευταίες σταγόνες οικονομικής και αγοραστικής ζωτικότητας του παραγωγικού ιστού μας ήταν η μετεξέλιξή μας σε κάτι μεταξύ Κύπρου (με κλειστές τις τράπεζες, αντί για κουρεμένες τις καταθέσεις), Αργεντινής και Βενεζουέλας.
Και ήταν, τελικώς, διεθνώς και εγχωρίως επικίνδυνο το γεγονός πως κατά την ομιλία του κ. Κάρας στην ελληνική Βουλή δεν υπήρχε ούτε ένας εκ των παριστάμενων βουλευτών της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως που να μη χρειαζόταν ακουστικά μετάφρασης, ώστε να έχει αντιληφθεί τη μεταφραστική παραδρομή και την αιχμή κατά του αρχηγού του.
Ώστε να έχει καταλάβει έγκαιρα, δηλαδή, πως αυτό που έλεγε ο –τότε– αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και θεσμικός ελέγχων της τρόικας ήτανε ότι, έχοντας συναντηθεί επί μία ολόκληρη ώρα με τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, εκείνος δεν είχε κάτι ουσιαστικό να του πει σχετικά με τις μέχρι τότε άστοχες παρεμβάσεις των τροϊκανών, τη διευκόλυνση της άσκησης του θεσμικού ελέγχου επ’ αυτών και την αναδιατύπωση εναλλακτικών προτάσεων για την έξοδο από την κρίση.
Ίσως, τελικά, κάπου εκεί στον ασυνείδητο μηχανισμό που υποκίνησε το μεταφραστικό λάθος της υπαλλήλου της ελληνικής Βουλής να υπελάνθανε το πραγματικό ερώτημα που τόσο ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου όσο και όλοι οι Ελληνες πολίτες θα ήθελαν να υποβάλουν, τότε, με αγωνία στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης: «Mr Τσάιπρους, μήπως θα το κάνετε όπως στη Cyprus;». Τελικώς έτσι το έκανε. Και δεν δείχνει να έχει μάθει από τα λάθη του. You are not learning from your mistakes, Mr Τσάιπρους!
*Ο Χρίστος Χ. Λιάπης είναι MD, MSc, PhD, ψυχίατρος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ, μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
