Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξαν σε συμφωνία με την οποία η ΕΕ θα αντιμετωπίσει δασμούς 15% στις περισσότερες εξαγωγές της, μεταξύ των οποίων και τα αυτοκίνητα, αποτρέποντας έτσι έναν επικείμενο εμπορικό πόλεμο που θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά την παγκόσμια οικονομία.
Η συμφωνία επιτεύχθηκε λίγο πριν την προθεσμία της 1ης Αυγούστου για την εφαρμογή των αυξημένων δασμών από τις ΗΠΑ και χαιρετίστηκε από ευρωπαϊκούς ηγέτες ως βιώσιμη λύση.
Η ανακοίνωση έγινε από τον Πρόεδρο Τραμπ και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χωρίς να δοθούν όλες οι λεπτομέρειες, αν και συμφωνήθηκε ότι οι δασμοί 15% θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Αυγούστου. Η συμφωνία προβλέπει υψηλότερους δασμούς για τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ σε σχέση με το αντίστροφο, με στόχο την εξισορρόπηση του εμπορικού πλεονεκτήματος.
Ορισμένα σημεία της συμφωνίας προκάλεσαν αντιδράσεις σε ευρωπαϊκούς βιομηχανικούς κύκλους, ενώ υπήρξαν και διαφωνίες μεταξύ Τραμπ και φον ντερ Λάιεν σχετικά με το ποια προϊόντα καλύπτονται ακριβώς από τους δασμούς, με την πρόεδρο της Επιτροπής να επιμένει ότι το 15% ισχύει συνολικά και για φάρμακα, τσιπ και αυτοκίνητα, ενώ οι δασμοί στα μέταλλα θα μειωθούν και θα θεσπιστεί σύστημα ποσοστώσεων.
Παράλληλα, η ΕΕ συμφώνησε σε μεγάλες αγορές αμερικανικής ενέργειας και στρατιωτικού εξοπλισμού, καθώς και σε σημαντικές επενδύσεις και άνοιγμα αγορών με μηδενικούς δασμούς. Το θέμα των ευρωπαϊκών κρασιών και οινοπνευματωδών παραμένει ανοικτό και θα διευθετηθεί σύντομα. Η συμφωνία προκάλεσε θετικές αντιδράσεις στις χρηματαγορές, με άνοδο μετοχών και ενίσχυση του ευρώ.
Κλειδί για την εφαρμογή του συντελεστή 15% στα φαρμακευτικά προϊόντα και τους ημιαγωγούς ήταν η υπόσχεση της ΕΕ να πραγματοποιήσει επενδύσεις στις ΗΠΑ, σύμφωνα με πηγές του Bloomberg.
Πριν από τη συνάντηση, η ΕΕ ανέμενε να επιβληθεί φόρος 15% στις εισαγωγές της, ο οποίος θα εφαρμοζόταν και στα περισσότερα φαρμακευτικά προϊόντα. Τα προϊόντα αυτά ήταν ένα από τα κύρια σημεία διαφωνίας στις διαπραγματεύσεις.
Χωρίς συμφωνία, το Bloomberg Economics εκτιμούσε ότι ο συνολικός μέσος πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ θα ανέλθει σε σχεδόν 18% την 1η Αυγούστου από 13,5% σύμφωνα με τις ισχύουσες πολιτικές. Η νέα συμφωνία μειώνει τον αριθμό αυτό στο 16%.
Η συμφωνία δεν καλύπτει τις εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου της ΕΕ, οι οποίες θα εξακολουθήσουν να υπόκεινται σε δασμούς 50%, σύμφωνα με ανώτερους αξιωματούχους των ΗΠΑ. Οι δασμοί στον τομέα της αεροδιαστημικής θα παραμείνουν στο 0% εν αναμονή των αποτελεσμάτων της έρευνας βάσει του άρθρου 232, προσέθεσαν οι αξιωματούχοι.
Οι αξιωματούχοι είχαν συζητήσει τους όρους ενός συστήματος ποσοστώσεων για τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, το οποίο θα επιβάλλει χαμηλότερο εισαγωγικό φόρο κάτω από ένα ορισμένο όριο και θα επιβάλλει τον κανονικό συντελεστή 50% πάνω από αυτό. Η ΕΕ είχε επίσης ζητήσει ποσοστώσεις και ανώτατο όριο για τους μελλοντικούς δασμούς σε συγκεκριμένους κλάδους.
Εδώ και μήνες, ο Τραμπ απειλεί το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου με υψηλούς δασμούς, με στόχο τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Ωστόσο, η προοπτική αυτών των δασμών - και η απρόβλεπτη φύση του Τραμπ - έθεσαν τις υπόλοιπες χώρες σε κατάσταση συναγερμού. Τον Μάιο, απείλησε να επιβάλει δασμό 50% σε σχεδόν όλα τα προϊόντα της ΕΕ, ασκώντας πίεση που επιτάχυνε τις διαπραγματεύσεις, πριν τον μειώσει στο 30%.
Η διατλαντική συμφωνία εξαλείφει ένα σημαντικό κίνδυνο για τις αγορές και την παγκόσμια οικονομία - έναν εμπορικό πόλεμο που αφορά διασυνοριακές συναλλαγές αξίας 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων - παρόλο που αυτό σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές αποστολές προς τις ΗΠΑ θα επιβαρύνονται με υψηλότερο φόρο στα σύνορα.
Οι στόχοι, σύμφωνα με τον Τραμπ, ήταν η αύξηση της παραγωγής στις ΗΠΑ και η ευρύτερη πρόσβαση των αμερικανικών εξαγωγέων στην ευρωπαϊκή αγορά. Η φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε ότι μέρος της ώθησης πίσω από τις συνομιλίες ήταν η αναδιάταξη του εμπορίου, αλλά την χαρακτήρισε επωφελή για τις δύο πλευρές.
«Το σημείο εκκίνησης ήταν ανισόρροπο», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. «Θέλαμε να εξισορροπήσουμε το εμπόριο που πραγματοποιούσαμε και θέλαμε να το κάνουμε με τρόπο ώστε το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών να συνεχίσει να υπάρχει, επειδή οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες πρέπει να έχουν καλές εμπορικές ροές».
Η ανακοίνωση ολοκλήρωσε μήνες συχνά τεταμένης διπλωματίας μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον. Οι δύο πλευρές φαινόταν να πλησιάζουν σε συμφωνία νωρίτερα αυτό το μήνα, όταν ο Τραμπ απείλησε με την επιβολή δασμών 30%.
Η ΕΕ είχε προετοιμαστεί να επιβάλει δασμούς ύψους περίπου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ (117 δισεκατομμύρια δολάρια) - περίπου το ένα τρίτο των αμερικανικών εξαγωγών προς την Ένωση - εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία και ο Τραμπ υλοποιήσει την απειλή του.
Η ΕΕ έδειξε για εβδομάδες την προθυμία της να αποδεχθεί μια ανισόρροπη συμφωνία που θα περιελάμβανε μειωμένο συντελεστή περίπου 15%, ζητώντας παράλληλα την απαλλαγή από τους δασμούς σε βιομηχανίες ζωτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επίσης επιβάλει δασμούς 25% στα αυτοκίνητα και διπλάσιους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο, καθώς και στον χαλκό.
Δεν ήταν όλα τα μέλη της ΕΕ ικανοποιημένα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στη Σκωτία. Ο υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, Μπενιαμίν Χαντάντ, χαρακτήρισε τη συμφωνία «ετεροβαρή» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δήλωσε ότι η ΕΕ πρέπει να ενεργοποιήσει το μέσο έναντι του οικονομικού καταναγκασμού, το οποίο θα της επιτρέψει να λάβει αντίποινα μέτρα κατά των αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας.
Η ολλανδή υπουργός Εξωτερικού Εμπορίου, Χάνεκε Μπόερμα, δήλωσε ότι η συμφωνία «δεν είναι ιδανική» και κάλεσε την Επιτροπή να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τους αναλυτές του Bloomberg Economics, «τα λεπτομερή στοιχεία εξακολουθούν να είναι ασαφή, αλλά η πρώτη μας εκτίμηση είναι ότι προσφέρει περιορισμένη οικονομική ανακούφιση στην Ευρώπη. Αποφεύχθηκαν οι απειλές για υψηλότερους αμοιβαίους δασμούς, αλλά ο συνολικός πραγματικός δασμολογικός συντελεστής στις εισαγωγές από την ΕΕ παραμένει σε γενικές γραμμές αμετάβλητος σε σχέση με την τρέχουσα πολιτική. Εν τω μεταξύ, η συμφωνία δε συμβάλλει ουσιαστικά στην άρση των ανησυχιών ότι ο φαρμακευτικός τομέας θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο πρόσθετων δασμών».
Αρκετοί εξαγωγείς στην Ασία, μεταξύ των οποίων η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και η Ιαπωνία, έχουν διαπραγματευτεί αμοιβαίους δασμούς μεταξύ 15% και 20%. Οι συνομιλίες της Ουάσιγκτον συνεχίζονται επίσης με την Ελβετία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι «εξετάζει συμφωνίες με τρεις ή τέσσερις άλλες χώρες», αλλά «ως επί το πλείστον» οι άλλες χώρες με μικρότερες οικονομίες ή λιγότερο σημαντικές εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ θα λάβουν απλώς επιστολές με τον καθορισμό των δασμολογικών συντελεστών.
Ο Τραμπ ανακοίνωσε μια σειρά δασμών σε σχεδόν όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ τον Απρίλιο, δηλώνοντας την πρόθεσή του να αναζωογονήσει την εγχώρια παραγωγή, να συμβάλει στη χρηματοδότηση μιας μαζικής μείωσης των φόρων και να αντιμετωπίσει τις οικονομικές ανισορροπίες που, όπως έχει δηλώσει, είναι επιζήμιες για τους εργαζομένους των ΗΠΑ. Μια εβδομάδα αργότερα, οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν και ο Τραμπ ανέβαλε την εφαρμογή των δασμών.
Οι καταγγελίες του Τραμπ για το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα είχαν στραφεί με ιδιαίτερη οξύτητα κατά της ΕΕ, την οποία κατηγορεί ότι δημιουργήθηκε για να «βλάψει» τις ΗΠΑ. Ο πρόεδρος έχει επιτεθεί στα μη δασμολογικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αμερικανικές εταιρείες για να δραστηριοποιηθούν στην 27μελή ένωση. Αυτά περιλαμβάνουν τον φόρο προστιθέμενης αξίας της ΕΕ, τους φόρους επί των ψηφιακών υπηρεσιών και τους κανονισμούς για την ασφάλεια και το περιβάλλον.
