Μία πολύ αρνητική εξέλιξη για τον τομέα της υγείας αλλά και τα γυναικεία δικαιώματα έρχεται στο Αφγανιστάν, με τις αρχές των Ταλιμπάν να ετοιμάζουν καθολική απαγόρευση των γυναικών από τις σχολές ιατρικής και μαιευτικής. Πρόκειται για μία απόφαση η οποία θα έχει καταστροφικό αντίκτυπο και αύξηση στη θνησιμότητα κατά τη γέννα, χωρίς ωστόσο να γίνεται άμεσα ορατός.
Σύμφωνα με την γιατρό Ναζμουσαμά Σεφαζό, η οποία διαθέτει ιδιωτική κλινική στην Καμπούλ, υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το πως θα μπορέσει να συνεχίσει τη λειτουργία της κλινικής της όταν δεν θα υπάρχει πια καμία γυναίκα να ασκεί το επάγγελμα. Η ίδια υποδέχεται και συντονίζει αρκετές νέες οι οποίες σπουδάζουν νοσηλευτική και μαιευτική, αφού τους απαγορεύτηκε η πρόσβαση στα πανεπιστήμια πριν από δύο χρόνια.
Όπως αναφέρε, «μπορεί να μη δούμε τον αντίκτυπο αμέσως, αλλά σε τρία ως τέσσερα χρόνια η μητρική θνησιμότητα θα αρχίσει να ανεβαίνει», προβλέπει, ενώ ήδη στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, καταγράφονται 638 θάνατοι ανά 100.000 γεννήσεις παιδιών. Πρόκειται για έναν από τους υψηλότερους δείκτες στον πλανήτη, που αποδίδεται ιδίως από το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδική Ηλικία στην «οξεία έλλειψη εκπαιδευμένου υγειονομικού προσωπικού, ιδίως γυναικών».
Η Σεφαζό αναφέρει πως περισσότερα παιδιά θα γεννιούνται στα σπίτια, ωστόσο θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τις περιπτώσεις που υπάρχουν επιπλοκές. Σύμφωνα με πηγή στο υπουργείο, σήμερα 35.000 νέες σπουδάζουν σε πάνω από 150 ιδιωτικά ινστιτούτα και κάπου δέκα δημόσια σχολεία για να πάρουν πτυχία νοσηλευτριών, μαιών, υπαλλήλων εργαστηρίων, βοηθών οδοντιάτρων και ούτως καθεξής.
Κλείνουν ήδη τα πρώτα ινστιτούτα
Οι αρχές δεν το έχουν ανακοινώσει επίσημα ακόμη, αλλά πολλοί αξιωματούχοι του τομέα λένε στο Γαλλικό Πρακτορείο πως ενημερώθηκαν προφορικά από το υπουργείο Υγείας πως προσεχώς καμιά γυναίκα δεν θα είναι σε θέση να σπουδάσει ιατρική.
Αφότου κυκλοφόρησαν οι πληροφορίες αυτές την περασμένη εβδομάδα, ορισμένα ινστιτούτα επέλεξαν να κλείσουν αμέσως. Άλλα οργάνωσαν εξετάσεις όπως-όπως, ενώ κάποια ευελπιστούν ότι θα μπορέσουν να ανοίξουν ξανά μετά τις χειμερινές διακοπές, εκτός αν λάβουν γραπτώς διάταγμα ή εντολή να διακόψουν τη λειτουργία τους.
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον χωρίς γυναίκες που θα παρέχουν υπηρεσίες υγείας διαγράφεται δυσοίωνο, σύμφωνα με τη Δρ. Σεφαζό. «Οι μαίες και οι νοσοκόμες είναι σαν τα φτερά του πουλιού», εξηγεί. «Αν το πουλί δεν έχει φτερά, δεν μπορεί να πετάξει».
Η επικεφαλής της αποστολής του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν (MANUA), η Ρόζα Οτουνμπάγεβα, τόνιζε στο Συμβούλιο Ασφαλείας μόλις προχθές Πέμπτη ότι η απαγόρευση θα είχε «φονικές συνέπειες», πάνω απ’ όλα «για τις γυναίκες και τα κορίτσια, αλλά και για τους άνδρες και τα αγόρια», αφού θα «στερήσει από τους Αφγανούς λειτουργικό και ανοικτό σε όλους σύστημα υγείας».
Η χώρα, με ιδιαίτερα υψηλή γεννητικότητα, έπασχε ήδη από έλλειψη γυναικολόγων-μαιευτήρων, επισημαίνει ο Μικαέλ Λε Πε, διευθυντής του παραρτήματος τη μη κυβερνητικής οργάνωσης Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) στο Αφγανιστάν. Η ζήτηση το δίχως άλλο θα είναι υψηλότερη στο μέλλον. Το 2022, οι αρχές υπολόγισαν πως σχεδόν ο ένας στους δύο Αφγανούς είναι κάτω των 15 ετών.
Στην Καμπούλ, η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου (ΔΕΕΣ) φοβάται πως θα είναι «αδύνατον να εξασφαλιστεί επαρκές προσωπικό» ώστε να μπορεί να «προσφέρεται φροντίδα στις γυναίκες». Για τον Τάριε Μάγκνουσον Ουάτερνταλ, διευθυντή της Νορβηγικής Επιτροπής για το Αφγανιστάν (NAC), αυτές που θα υποστούν τα χειρότερα θα είναι οι αγροτικές περιοχές, όπου το 70% του πληθυσμού δεν έχει παρά ελάχιστη πρόσβαση σε υπηρεσίας υγείας.
Η ΜΚΟ για την οποία εργάζεται μαζί με το υπουργείο Υγείας εκπαιδεύει φοιτήτριες. Αν κι ελπίζει πως οι σχολές θα ανοίξουν ξανά σύντομα, σκέφτεται να στείλει καθηγήτριες σε κλινικές για να εκπαιδεύουν κόσμο.
Η Δρ. Σεφαζό και άλλοι γιατροί εξετάζουν το ενδεχόμενο να παραδίδονται μαθήματα ψηφιακά. Αλλά πώς μπορεί να γίνει κάτι χωρίς πρακτική άσκηση, διερωτάται. Κι ακόμη κι αν τα κατάφερνε, τα πιστοποιητικά σπουδών ή τα πτυχία δεν θα επικυρώνονταν από τις αρχές των Ταλιμπάν.
Η Χαντιγιά, 22 ετών, δεν έχει καμιά ελπίδα πλέον. Τέλειωσε την πρώτη της χρονιά σε σχολή μαιευτικής στην Καμπούλ αφού είχε ήδη εγκαταλείψει σπουδές πληροφορικής, κατόπιν σπουδές αγγλικών — πεδία που το ένα μετά το άλλο έπαψαν να είναι διαθέσιμα για τις νέες Αφγανές.
«Μπορεί να έχουμε ακόμα μαίες σήμερα, όμως η ιατρική αλλάζει καθημερινά και πολύ σύντομα (τα γνωσιακά τους εφόδια) θα έχουν πια ξεπεραστεί», προειδοποιεί η νεαρή Αφγανή. «Είναι σαν να ζούμε σε κλουβί», συνεχίζει, «όλα τα κορίτσια σκέφτονται πώς θα μπορέσουν να πάνε αλλού να σπουδάσουν για να επιτύχουν τους στόχους τους».
Και η νέα καταλήγει: «Όταν βλέπω την κατάσταση, λέω πως δεν πρέπει να γεννηθεί ποτέ κανένα παιδί εδώ».
