Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει τη δυνατότητα επιτάχυνσης της αξιοποίησης των διαθέσιμων κοινοτικών κονδυλίων από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την προϋπόθεση ότι θα συμμορφώνονται με το νέο στρατηγικό πλαίσιο ανταγωνιστικότητας της Ένωσης.
Η πρωτοβουλία αυτή, σύμφωνα με τον ΣΚΑΙ στοχεύει στην ενεργοποίηση ανεκμετάλλευτων περιφερειακών πόρων της ΕΕ, με σκοπό τη δημιουργία ισχυρών βιομηχανικών μονάδων και την αντιμετώπιση του αυξανόμενου οικονομικού χάσματος με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως αναφέρει το Politico.
Δυο στόχοι ταυτόχρονα
«Επιχειρούν να επιτύχουν δύο στόχους ταυτόχρονα», σχολίασε αξιωματούχος της ΕΕ, ο οποίος επέλεξε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Αντιμέτωπη με οικονομική ύφεση και την εντεινόμενη ανταγωνιστικότητα των ΗΠΑ, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επιδιώκει να αξιοποιήσει το κοινοτικό ταμείο των 1,2 τρισ. ευρώ, ώστε να ενισχύσει την οικονομική αυτονομία της ΕΕ και να επαναφέρει την Ευρώπη σε τροχιά ανάπτυξης.
Για την επίτευξη του οράματός της, προτείνει την ανακατεύθυνση δισεκατομμυρίων ευρώ από παραδοσιακά έργα, όπως η ανέγερση σχολείων και γεφυρών, προς νέους στρατηγικούς τομείς, όπως η τεχνολογική καινοτομία, οι αμυντικές δαπάνες και η στέγαση.
Ως επιπλέον κίνητρο, η Κομισιόν προτείνει μια ρύθμιση που θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να αιτηθούν τη διάθεση των κονδυλίων που τους αναλογούν από το Ταμείο Ανάκαμψης της πανδημίας και μετά την καταληκτική προθεσμία του Αυγούστου 2026.
Η Επιτροπή προτρέπει τις χώρες να διοχετεύσουν αυτά τα κονδύλια σε στρατηγικές επενδύσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας (ΕΤΕ), προσφέροντάς τους τη δυνατότητα αξιοποίησης των κεφαλαίων και μετά το 2026.
Νέες Προτεραιότητες και Προσαρμογές της Πολιτικής Χρηματοδότησης
Οι αλλαγές αυτές αποτελούν σημαντική μετατόπιση για τα δεδομένα της ΕΕ, υποδηλώνοντας ενδεχομένως ακόμα πιο ριζικές μεταρρυθμίσεις στο μέλλον. Η φον ντερ Λάιεν έχει ήδη εκφράσει την πρόθεσή της να χρησιμοποιήσει τα κονδύλια του επόμενου επταετούς προϋπολογισμού (2028-2034) ως μέσο πίεσης προς τις χώρες-μέλη, προκειμένου να υλοποιήσουν κρίσιμες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Την Παρασκευή, οι 27 Επίτροποι θα ξεκινήσουν τη συζήτηση για τη δομή του νέου κοινού ταμείου
Προς το παρόν, η Επιτροπή εισηγείται την απελευθέρωση δισεκατομμυρίων ευρώ από τον τρέχοντα επταετή προϋπολογισμό, ο οποίος λήγει το 2027, καθώς πολλά από τα διαθέσιμα κεφάλαια παραμένουν αδρανή λόγω γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, μόλις το 30,6% των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής έχουν δεσμευθεί, ενώ οι πραγματικές δαπάνες κινούνται σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα. Παρόλα αυτά, η Επιτροπή δεν θεωρεί αυτή την καθυστέρηση ανησυχητική, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση δράσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ενώ συνήθως η απορρόφηση κονδυλίων επιταχύνεται προς το τέλος κάθε προϋπολογιστικής περιόδου.
«Η καθυστέρηση οφείλεται στην πανδημία, στις χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης νέων ρυθμίσεων και στην ανάγκη των κρατών-μελών να διαχειριστούν τα επιπλέον κονδύλια του NextGeneration EU», εξήγησε εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Με τις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό 2028-2034 να βρίσκονται προ των πυλών, ο Επίτροπος Συνοχής, Ραφαέλε Φίτο, στοχεύει στην επιτάχυνση των δαπανών, ώστε να πείσει τις σκεπτικιστικές χώρες της Βόρειας Ευρώπης ότι τα περιφερειακά κονδύλια αποφέρουν ουσιαστικά αποτελέσματα.
«Πρέπει να ενισχύσουμε την εφαρμογή των υφιστάμενων προγραμμάτων», δήλωσε ο Φίτο σε ομιλία του στην Κρακοβία. Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο, έχει ξεκινήσει περιοδεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ώστε να διαμορφώσει τις ενδιάμεσες αναθεωρήσεις των προγραμμάτων συνοχής, οι οποίες πρέπει να ολοκληρωθούν έως τις 31 Μαρτίου.
Ευελιξία και Δεσμεύσεις – Το Νέο Πλαίσιο Χρηματοδότησης
Η μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των κοινοτικών πόρων συνοδεύεται και από δεσμεύσεις. Σύμφωνα με την πρόσφατα δημοσιευμένη «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας» της ΕΕ, οι χώρες έχουν πλέον τη δυνατότητα να ανακατευθύνουν περισσότερους περιφερειακούς πόρους σε τομείς στρατηγικής σημασίας.
Στην πράξη, η αλλαγή αυτή ευνοεί τις μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς τους επιτρέπει να απορροφούν περισσότερους πόρους συνοχής για τη χρηματοδότηση έργων – μια δυνατότητα που προηγουμένως περιοριζόταν στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Παράλληλα, η προσαρμογή αυτή αποτελεί ανάσα για κυβερνήσεις με περιορισμένες δημοσιονομικές δυνατότητες, που επιδιώκουν να ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες τους τα επόμενα χρόνια.
Αν και οι πόροι συνοχής δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού, μπορούν να χρηματοδοτήσουν την απόκτηση αγαθών διττής χρήσης, όπως drones και συνοριακές υποδομές, τα οποία εξυπηρετούν τόσο στρατιωτικές όσο και πολιτικές ανάγκες.
«Η ασφάλεια είναι μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της Ευρώπης», δήλωσε η Σελίν Γκάουερ, επικεφαλής της ειδικής ομάδας της Επιτροπής για τη διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης. «Μπορεί η Πολιτική Συνοχής να συμβάλει στη λύση; Πιστεύω ακράδαντα πως ναι», πρόσθεσε.
