Γιατί τα μέτρα κατά της τρομοκρατίας απειλούν τα ατομικά δικαιώματα; Γιατί δεν έχει ακόμη προσδιορίσει με ακρίβεια ο Ευρωπαίος -και όχι μόνον- νομοθέτης τον ορισμό της τρομοκρατίας;
Τι συνειρμούς δημιουργεί το γεγονός ότι είναι σχεδόν ατελείωτος ο αριθμός οργάνων και οργανισμών της ΕΕ (Europol, Eurojust, Frontex, ECTC, CEPOL, COSI, INTCen, Συντονιστής Αντιτρομοκρατικής Δράσης της Ενωσης κ.α.) που ενέχουν στην αποστολή τους την καταπολέμηση της τρομοκρατίας; Γιατί όλες οι κρίσιμες σχετικές νομικές πράξεις της ΕΕ εμφανίζονται με την έλευση του 21ου αι.; Είναι δυνατόν η έννοια της ασφάλειας να εμπεριέχεται στην έννοια της ελευθερίας και της δημοκρατίας; Κι αν ναι, τι λάθος κάνουμε σήμερα και προσδιορίζουμε την ασφάλεια με τρόπο που απειλεί την ελευθερία των πολιτών και τη δημοκρατία;
Το βιβλίο «Η Τρομοκρατία στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης» του Μάρκου Παπακωνσταντή δεν απαντά στα παραπάνω -και πολύ περισσότερα- ερωτήματα. Δεν είναι αυτή η πρόθεσή του. Παρέχει, όμως, στον ενδιαφερόμενο όλα τα επιστημονικά εργαλεία (πολιτικό, θεσμικό και νομικό πλαίσιο σε Ευρωπαϊκή Ένωση και συνεργαζόμενους διεθνείς οργανισμούς, ιστορικό πλαίσιο, κοινωνικές συνθήκες) προκειμένου να προβληματισθεί και να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα.
Την παρουσίασή του, χθες, στη Νομική Βιβλιοθήκη, τίμησαν ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας, ο αντιπρύτανης ΕΚΠΑ Ναπολέων Μαραβέγιας, ο καθηγητής στο τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου Δονάτος Παπαγιάννης, ο ομότιμος καθηγητής Εγκληματολογίας Ιωάννης Πανούσης και ο καθηγητής στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Γεράσιμος Καραμπελιάς. Ο συγγραφέας, διδάκτωρ Νομικής, διδάσκει στο τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και είναι επιστημονικός σύμβουλος στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.
Ο υπ. Μεταναστευτικής Πολιτικής Δ. Βίτσας αναφέρθηκε κυρίως στην έντονη προπαγάνδα ισλαμοφοβίας και απειλής από τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, και στη συσχέτισή τους με την τρομοκρατία. Μιλώντας για μύθους, σημείωσε ότι δεν μπορεί να γίνεται λόγος για «ισλαμοποίηση της Ευρώπης», αφού οι μουσουλμάνοι αποτελούν τον 4,2% του πληθυσμού στην ΕΕ. Αναφερόμενος στο μύθο άρνησης των μουσουλμάνων να ενταχθούν στην ΕΕ, σημείωσε ότι οι πολιτικοί φέρουν την κύρια ευθύνη για τις συνθήκες αγαστής ή μη συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων. Και πρόσθεσε ότι οι τρομοκράτες της Γαλλίας ήταν όλοι ριζοσπαστικοποιημένοι μουσουλμάνοι 2ης και 3ης γενιάς, που ζουν εγκλωβισμένοι στα γκέτο των μεγαλουπόλεων.
Ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Δ. Παπαγιάννης σημείωσε ότι η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να υιοθετήσει αρχές και μέτρα που να είναι σε θέση να ελέγξει, ώστε οι πολιτικές ηγεσίες να μην φθάνουν στο σημείο να κηρύσσουν κράτη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις. Διότι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης παραβλέπονται αρχές και αξίες. Και διερωτήθη: Ποιοι θα πρέπει να είναι οι περιορισμοί σε ακραίες απειλές; Πρέπει να διασφαλίζονται οι ατομικές ελευθερίες ή όχι; «Το ζητούμενο είναι η ανεύρεση του μέτρου» απάντησε και πρόσθεσε ότι ο συγγραφέας τόλμησε να ανιχνεύσει το θέμα αυτό.
Στο θεωρητικό, ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό, ακόμη και επιχειρησιακό ενδιαφέρον του βιβλίου, αναφέρθηκε ο ομότιμος καθηγητής Εγκληματολογίας Γ. Πανούσης. Και διατύπωσε την αντίθεσή του στη διαχείριση του τρομοκρατικού κινδύνου με αστυνομικό κράτος και Δικαιοσύνη έκτακτης ανάγκης.
Αναφέρθηκε στην έμμεση ενίσχυση ρατσιστικών τάσεων, την καλλιέργεια της κουλτούρας του φόβου, την κατάλυση της προστασίας και των ατομικών δικαιωμάτων, την «σεκιουρτικοποίηση» της κοινωνίας. Αναφερόμενος ειδικά στην Ελλάδα, σημείωσε ως σοβαρές παραλείψεις το γεγονός ότι μετά την σύλληψη της 17Ν δεν έγινε δημόσια συζήτηση για την πολιτική και κοινωνική πτυχή της τρομοκρατίας, και τόνισε ότι δεν έχουν ακόμη επανεξετασθεί τα άρθρα 187 και 187α του ποινικού κώδικα, που θεσπίσθηκαν μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ.
Ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Γ. Καραμπελιάς χαρακτήρισε την τρομοκρατία μια άλλη μορφή πολέμου. Όπως είπε, ο πόλεμος χωρίζεται σε δυο φάσεις: στη μορφή που είχε από την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου μέχρι και τον ΒΠΠ και στους πολέμους μετά τον ΒΠΠ, οπότε αρχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο η τεχνολογία. Σήμερα, «η άμυνα μετατράπηκε σταδιακά σε ασφάλεια και η ασφάλεια έχει γίνει παράγοντας κατανάλωσης ιδεών, αξιών και κέρδους» σημείωσε.
Ο συγγραφέας Μ. Παπακωνσταντής σημείωσε ότι μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι το 2015, στη Νίκαια και στις Βρυξέλλες το 2016, εντυπωσιάσθηκε από την ευκολία με την οποία τα κράτη-μέλη έκαναν παραχωρήσεις στο βωμό της ασφάλειας και στο πλαίσιο θέσπισης πανευρωπαϊκών κανόνων. Και πρόσθεσε ότι το προσφυγικό είναι το νέο πεδίο, στο οποίο δοκιμάζεται η συνοχή της ΕΕ, με κύριο χαρακτηριστικό τη μεγάλη παραγωγή κανόνων.
Όπως σημειώνει ο Μ. Παπακωνσταντής στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου του, η τρομοκρατία έρχεται να αμφισβητήσει τη λειτουργία του ενιαίου χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην ΕΕ, «θέτοντας περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία, αναδεικνύοντας τα κενά συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας και απαιτώντας μεγαλύτερη συνεργασία στα θέματα ποινικής δικαιοσύνης, ένα παραδοσιακό κάστρο εθνικής αρμοδιότητας».
Σε ό,τι αφορά το θεμελιώδες ζήτημα του ορισμού της τρομοκρατίας, η καθηγήτρια του Δικαίου της ΕΕ στη Νομική σχολή ΑΠΘ Ευγενία Σαχπεκίδου σημειώνει στην εισαγωγή του βιβλίου: «Ένας κοινά αποδεκτός, ακριβής και νομικά χρήσιμος ορισμός της τρομοκρατίας δεν μπορεί εύκολα να διατυπωθεί σε διεθνές πλαίσιο. Εμπόδια ορθώνονται π.χ. λόγω των διαφωνιών για τον χαρακτηρισμό τόσο των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων ως τρομοκρατικών οργανώσεων, όσο και της κρατικής καταστολής ως τρομοκρατικής δράσης. Τα ίδια τα κράτη ή τα όργανα των σημαντικότερων διεθνών οργανισμών, αντιμέτωπα σε διεθνές επίπεδο με προβλήματα χαρακτηρισμού και αποδοκιμασίας τρομοκρατικών ενεργειών, τηρούν συχνά στάση αμφίθυμη, ανάλογα με την προέλευση των ενεργειών και επηρεάζονται από μεγάλες ή μικρότερες πολιτικές σκοπιμότητες».
Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του θέματος από την ΕΕ, σημειώνει σχετικά η κ. Σαχπεκίδου: «Ο αναγνώστης εντυπωσιάζεται από το πλήθος των πρωτοβουλιών, στρατηγικών, σχεδίων, προγραμμάτων, συνεργασιών, που έχουν δρομολογηθεί από την Ένωση τα τελευταία 20 χρόνια και την υπομονετική συγκέντρωση και συστηματοποίησή τους από τον συγγραφέα, βάσει πολύ πλούσιας τεκμηρίωσης. Και μόνον η προσπάθεια σφαιρικής και κατανοητής παρουσίασης μιας τόσο περίπλοκης δομής, καθιστά το έργο πρωτότυπο. Προϊόν μόχθου, αλλά και ευρύτατων γνώσεων, το παρόν βιβλίο θα γίνει στην ελληνική βιβλιογραφία πολύτιμο βοήθημα κάθε ενδιαφερόμενου για το σύγχρονο σύστημα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε είναι νομικός, πολιτικός επιστήμονας, μέλος της ελληνικής διοίκησης, είτε σπουδαστής και ερευνητής».
(Πηγή ΑΠΕ – ΜΠΕ)
