Στο Αιγαίο και στις κατά καιρούς ελληνοτουρκικές κρίσεις, οι ΗΠΑ παγίως ένιπταν τας χείρας τους ως Πόντιος Πιλάτος. Η ουδετερότητα αυτή, η οποία υποτίθεται ότι επιβαλλόταν από το ΝΑΤΟ (δόγμα Λουνς, σύμφωνα με το οποίο το ΝΑΤΟ δεν εμπλέκεται στις διμερείς διαφορές μεταξύ Συμμάχων) εκλαμβανόταν από την ελληνική πλευρά και από την κοινή γνώμη ως εύνοια προς την Τουρκία και δικαίως, αφού το ισοζύγιο ισχύος με τη γειτονική χώρα ήταν και παραμένει ασύμμετρο.
Ειδικός συνεργάτης
Η άνεση με την οποία ο αμερικανικός παράγοντας εκφράζεται πλέον δημοσίως για τον φόβο θερμού επεισοδίου – με ευθύνη της Τουρκίας – δείχνει μια μετατόπιση. Η απρόβλεπτη Τουρκία, η αύξηση της συχνότητας και τη ποιοτική αναβάθμιση παραβάσεων και παραβιάσεων στο Αιγαίο, η κρίση με τις ΗΠΑ και οι συνεχείς αυστηρές προειδοποιήσεις προς τον Ταγίπ Ερντογάν να ξεχάσει τα F-35 και την αμερικανική εύνοια αν προχωρήσει με το σύστημα των S400 και να ετοιμάζεται για κυρώσεις, στέλνουν μηνύματα στην Άγκυρα που είναι ασυνήθιστα για την Ουάσιγκτον.
«Αυτό δεν είναι αποδεκτό για τους συμμάχους μας και δεν είναι συμβατό με το ΝΑΤΟ και τους συμμάχους μας οι οποίοι έχουν αγοράσει F35. Μια τέτοια κίνηση μας απομακρύνει από τη συναίνεση που επικρατεί στο ΝΑΤΟ. Κανέναν F-35 δεν θα πωληθεί στην Τουρκία, αν παραλάβει τα S400», είπε ο Μπομπ Μενέντεζ (euronews), προειδοποιώντας και για κυρώσεις, μεταξύ των οποίων η μεταφορά αμερικανικών βάσεων από την Τουρκία (ίσως και στην Ελλάδα). Η απάντηση ήρθε ήδη από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος έστειλε το μήνυμα ότι αν οι ΗΠΑ δεν προμηθεύσουν τα F35 στην Τουρκία, η Άγκυρα θα αναγκαστεί να στραφεί σε άλλη χώρα (τουρκικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για τα ρωσικά μαχητικά Su-57).
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής που επισκέφθηκε τη Λευκωσία και την Αθήνα στο πλαίσιο της προώθησης του νομοσχεδίου Μενέντεζ-Ρούμπιο, το οποίο επιδιώκεται να λειτουργήσει και ως μέσο πίεσης προς την Τουρκία, εξέφρασε και τον φόβο «ανάφλεξης» στο Αιγαίο εξαιτίας της τουρκικής παραβατικότητας. Κάτι που φοβούνται και στο Πεντάγωνο λόγω της επικίνδυνης φάσης στην οποία οδηγεί η επιθετικότητα των παραβατικών ενεργειών, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις. Ο Ευάγγελος Αποστολάκης προ ημερών υποστήριξε ότι δεν φοβάται, «εκτός αν κάνουμε κάποιο λάθος».
Είναι πιθανό ένα θερμό επεισόδιο με την Τουρκία; Η εμπειρία δείχνει ότι ο παρά τις λεκτικές και στρατιωτικές προκλήσεις, ο Ερντογάν έχει αποφύγει μέχρι σήμερα ενέργειες που θα μπορούσαν να μετεξελιχθούν σε γενικευμένη ανάφλεξη στο Αιγαίο.
Μπορεί το θερμόμετρο να ανεβαίνει με προκλητικές δηλώσεις και ενέργειες, αλλά τουλάχιστον μέχρι σήμερα δεν διέβη τον Ρουβίκωνα που θα καθιστούσε μονόδρομο για την ελληνική πλευρά τη στρατιωτική εμπλοκή. Η Τουρκία ρίχνει λάδι στη φωτιά και στο κλίμα έντασης στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά συντηρεί την ισορροπία τρόμου χωρίς να κορυφώνει. Οι αμερικανικές προειδοποιήσεις σε έναν σύμμαχο που έχει γίνει απρόβλεπτος και του οποίου οι κινήσεις με τους Ρώσους αυξάνουν τις φωνές για ριζική αναθεώρηση των σχέσεων, είναι η υπενθύμιση ότι η αναθεώρηση αυτή, σε μια εποχή γεωπολιτικών ανακατατάξεων, μπορεί και να υλοποιηθεί.
Η αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας και η χρήση της ως μέσου πίεσης στον διπλωματικό πόλεμο με τις ΗΠΑ προφανώς δεν είναι παράγοντας που δεν έχει υπόψιν ο Ερντογάν. Η Αθήνα, οφείλει να διατηρήσει ανοικτούς τους διαύλους με την Τουρκία, παρότι δεν αναμένεται να υπάρξει ουσιαστική προσπάθεια για βελτίωση των σχέσεων ενόψει εκλογών. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική για να μη βρεθεί ανάμεσα στο chicken game των μεγάλων “παικτών”.
