Καταρχήν όταν αναφερόμαστε στον «Ιανό» θα πρέπει όλοι να κατανοήσουν πως πρόκειται για ένα σαρωτικό φαινόμενο που μόνο όσοι το βίωσαν το βράδυ της 18ης Σεπτεμβρίου 2020 και τα ξημερώματα της επόμενης μέρας μπορούν να αντιληφθούν το μέγεθός του. Φαινόμενο που σύμφωνα με τους επιστήμονες συμβαίνει μια φορά κάθε 50 χρόνια. Εκατομμύρια κ.μ νερού έπεσαν στην περιοχή της ΠΕ Καρδίτσας μέσα σε λίγες ώρες με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν μεγάλες εκτάσεις, ακόμη και αστικού ιστού. Η συχνότητα όμως εμφάνισης ακραίων φαινομένων που εκδηλώθηκαν και στην περιοχή μας τους επόμενους μήνες, όχι βέβαια της ίδιας σφοδρότητας, μας υπενθυμίζουν ότι ο όρος «κλιματική αλλαγή» έχει ξεπεραστεί καθώς πλέον μιλάμε για «κλιματική κρίση». Παράλληλα οποιαδήποτε προσπάθεια να «δαμάσεις» τη φύση είναι ουτοπική. Οπότε η μόνη επιλογή είναι η «προσαρμογή» στην κλιματική κρίση, προκειμένου να μετριαστεί το μέγεθος μιας ενδεχόμενης καταστροφής αν δεν μπορεί να αποφευχθεί όπως για παράδειγμα στον Ιανό.
Πλήρης κινητοποίηση
Σε ότι αφορά το Δήμο Σοφάδων, από την πρώτη στιγμή σήμανε συναγερμός, υπήρξε πλήρης κινητοποίηση και επαγρύπνηση καθώς φάνηκε ότι το βράδυ της 18ης Σεπτεμβρίου θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο. Απόλυτη προτεραιότητα ήταν η διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής και ακολούθως η προστασία των περιουσιών. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες, όπως για παράδειγμα η διακοπή των τηλεπικοινωνιών, ο μηχανισμός του Δήμου βρέθηκε σε απόλυτη ετοιμότητα. Χάρη στην άμεση και έγκαιρη κινητοποίηση και συντονισμό των ενεργειών όλων των εμπλεκόμενων, τη λήψη δύσκολων αποφάσεων όπου απαιτήθηκε, είναι γεγονός ότι ο Δήμος Σοφάδων ανταποκρίθηκε στο μέγιστο βαθμό, βάσει των πρωτοφανών καιρικών συνθηκών που σάρωσαν την περιοχή, περιορίζοντας τις πλημμύρες στη συντριπτική πλειοψηφία σε αγροτικές εκτάσεις. Αυτό ουδείς μπορεί να το αμφισβητήσει.
Φυσικά οι ζημιές που προκλήθηκαν σε υποδομές και πρωτογενή τομέα ήταν τεράστιες και η ποσότητα νερού πρωτοφανής. Ο Δήμος κινητοποίησε άμεσα το μηχανισμό του και έδωσε ακατάπαυστα τη μάχη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν.
Πλέον έπρεπε να κερδηθεί το στοίχημα της «επόμενης μέρας» η οποία ήταν ιδιαιτέρως δύσκολη και πολύπλοκη. Σε επίπεδο ΠΕ Καρδίτσας υπήρχαν τεράστιες ζημιές σε σπίτια, επιχειρήσεις, αγροτοκτηνοτροφικό τομέα και φυσικά υποδομές.
Η επόμενη μέρα
Και μόνο η αναφορά του ίδιου του Πρωθυπουργού για αντιμετώπιση καταστροφών με «μοντέλο Ιανού» αποδεικνύει πως τα περισσότερα πράγματα πήγαν καλά. Ο ίδιος μάλιστα, με οξυδέρκεια, διέκρινε τάχιστα ότι η αντιμετώπιση των ζημιών θα ενέπλεκε αρκετά συναρμόδια υπουργεία και ουσιαστικά ανέθεσε το συντονισμό σε μια Γενική Γραμματεία. Κίνηση που διευκόλυνε τα μέγιστα και ήταν καθοριστική στο να συντμηθούν οι χρόνοι.
Για πρώτη φορά δόθηκαν τόσο άμεσα χρήματα από κυβέρνηση και ιδιαίτερα, υπήρξε μέριμνα για την άμεση ανακούφιση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που υπέστησαν ζημιές από την πρωτοφανή κακοκαιρία.
Είναι γεγονός όμως, όπως ανέφερα στην ομιλία μου στην ανοιχτή εκδήλωση που διοργάνωσε το Υπουργείο Οικονομικών στη ΔΕΘ, με θέμα «Κρατική Αρωγή: Εμπειρία- Μεταρρύθμιση -Εξέλιξη», ότι η ορθή επιλογή της άμεσης ανακούφισης σε συνδυασμό με το να ελαχιστοποιηθούν τυχόν αδικίες στους πλημμυρόπληκτους , οδήγησε αναπόφευκτα στο να υπάρχουν και «ευνοημένοι.» Αν υπήρχαν κυρίως τα χρονικά περιθώρια για πιο «στοχευμένες» αποζημιώσεις πιθανόν και το ποσοστό των αποζημιώσεων σε επιχειρήσεις που υπέστησαν μεγάλες καταστροφές να ήταν μεγαλύτερο και ο χρόνος της εκκαθάρισης συντομότερος.
Υποδομές
Σε ότι αφορά τις υποδομές ο Δήμος Σοφάδων εξασφάλισε περίπου 4.000.000 ευρώ ποσό που φυσικά δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες που προέκυψαν αλλά και τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν καθώς επωμίστηκε αυξημένες «υπερτοπικές» αρμοδιότητες προκειμένου να δοθούν άμεσες λύσεις έστω και προσωρινές.
Σε αυτό το σημείο θέλω να εξάρω τον καίριο και καθοριστικό ρόλο της Περιφέρειας Θεσσαλίας και να ευχαριστήσω τον Περιφερειάρχη Κώστα Αγοραστό ο οποίος «έβαλε πλάτη» και βίωσε μαζί μας όλες εκείνες τις κρίσιμες στιγμές. Ο ίδιος, υπερβαίνοντας δυσκολίες , από την πρώτη στιγμή συνέδραμε στο μέγιστο βαθμό στην προσπάθεια αποκατάστασης των ζημιών και την θωράκιση της περιοχής από πλημμυρικά φαινόμενα.
Με δεδομένο όμως ότι η Περιφέρεια Θεσσαλίας σε ότι αφορά τις αποκαταστάσεις του Ιανού έχει υπό την σκέπη της τους Δήμους Σοφάδων, Παλαμά και Λίμνης Πλαστήρα, η χρηματοδότηση τεχνικών παρεμβάσεων ύψους 10 εκατ. ευρώ και για τους τρεις Δήμους είναι ελάχιστη, όταν την ίδια στιγμή για τους άλλους τρεις Δήμους (αρμοδιότητα του Υποδομών) η χρηματοδότηση σωστά αγγίζει τα 150 εκατ. ευρώ. Οι αποτυπωμένες ανάγκες από την Περιφέρεια ξεπερνούν τα 30 εκατ. ευρώ και οφείλουμε όλοι να διεκδικήσουμε «με οποιοδήποτε τρόπο» την άρση της άνισης χρηματοδότησης μέσω μιας ρεαλιστικής αύξησης της κατανομής που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες όπως αυτές έχουν αποτυπωθεί από την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Πρωτογενής Τομέας
Σε ότι αφορά τις πληγείσες καλλιέργειες με τη συνδρομή και του συντοπίτη μας αντιπροέδρου του ΕΛΓΑ κ. Νίκου Δούκα, για πρώτη φορά στα χρονικά ακολουθήθηκαν από τον Οργανισμό τάχιστες διαδικασίες που έδωσαν βαθιά ανάσα στην αγροτική οικονομία του Δήμου Σοφάδων αλλά και ολόκληρου του Νομού μας. Επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι σωστά η κυβέρνηση αντιμετώπισε με «μεγαλοψυχία» το θέμα των αγροτικών αποζημιώσεων καθώς θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Χιλιάδες άνθρωποι έχασαν το βιός τους, τη σοδειά τους, το σπίτι τους, είδαν το έγγειο κεφάλαιο να καταστρέφεται.
Η ταχύτητα όμως που επιδιώχθηκε, σε συνδυασμό με τις διαδικασίες που επιλέχθηκαν ήταν αδύνατο να μην επιφέρουν και λάθη ιδίως στο κομμάτι των εκτιμήσεων τα οποία θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Δυστυχώς, εκατοντάδες παραγωγοί αναγκάστηκαν να επανέλθουν με ενστάσεις, καθώς οι αρχικές εκτιμήσεις υπολείπονταν αισθητά των πραγματικών ζημιών. Παρότι όμως πέρασε ένας χρόνος από τις ζημιές του Ιανού, μεσολάβησαν και άλλα ακραία φαινόμενα και οι βαμβακοπαραγωγοί ετοιμάζονται για τη νέα συγκομιδή, ακόμη οι ενστάσεις δεν έχουν εξεταστεί. Μια εξέλιξη που κινείται στην άκρως αντίθετη κατεύθυνση με τα αρχικά αντανακλαστικά που επέδειξε ο ΕΛΓΑ. Αυτό το ζήτημα έπρεπε να έχει διεκπεραιωθεί εδώ και μήνες. Καλούμε τον ΕΛΓΑ να προχωρήσει άμεσα στην εξέταση των ενστάσεων με πνεύμα ευαισθησίας και δικαιοσύνης.
Προσαρμογή στα νέα δεδομένα
Εάν πρέπει να αντλήσουμε ένα μάθημα από το φαινόμενο του Ιανού αυτό είναι πως η κλιματική κρίση είναι εδώ. Επιφέρει ακραίες επιπτώσεις και πρέπει να δράσουμε τώρα αμέσως, καθώς δεν αποκλείεται αντίστοιχης σφοδρότητας φαινόμενα να μην είναι τόσο σπάνια στο άμεσο μέλλον. Η στρατηγική μας οφείλει να στοχεύει στην ενίσχυση της κλιματικής μας ανθεκτικότητας, ενισχύοντας ουσιαστικά τα χρηματοδοτικά εργαλεία για τοπικά έργα προσαρμογής στα νέα δεδομένα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε.
- Δήμαρχος Σοφάδων
