Η κρίση 2008-2009 μπορεί να ήταν σοβαρή, αλλά όχι τόσο σημαντική όσον αφορά τη μετατροπή των μακροπρόθεσμων περιγραμμάτων του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος. Αυτή τη φορά μπορεί να είναι διαφορετική, καθώς παρά τα άνευ προηγουμένου μέτρα κατά της κρίσης, η κλίμακα της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας φέτος πρόκειται να επισκιάσει την πτώση που παρατηρήθηκε περισσότερο από μια δεκαετία πριν.
του Έρολ Ούσερ*
Παρά τις σχετικά πρόσφατες περιόδους μεταβλητότητας και κυμάτων κρίσεων κατά την τελευταία δεκαετία, η παγκόσμια οικονομία αυτή τη φορά ήταν απρόσεκτη. Για τις αγορές, η τρέχουσα κρίση πιθανότατα συνεπάγεται επανεκτίμηση των παγκόσμιων κινδύνων, μεταξύ των οποίων και τα επεισόδια επανερχόμενων επιδημιών που συμπληρώνονται από άλλες παγκόσμιες ευπάθειες, όπως παραβιάσεις της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, υπερθέρμανση του πλανήτη ή τεχνολογικές καταστροφές στον ενεργειακό τομέα. Σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχουν ασφαλείς παγκόσμιοι μηχανισμοί συντονισμού μεταξύ χωρών που θα μετριάσουν σημαντικά αυτούς τους κινδύνους. Μπορεί να δικαιολογηθεί ένα μεγαλύτερο ασφάλιστρο κινδύνου που συνδέεται με τέτοιες ευπάθειες, πράγμα που σημαίνει ότι η πορεία ανάκαμψης για τις αγορές είναι πιθανό να είναι πιο εκτεταμένη και λιγότερο εμφατική από ό, τι ήταν στο επεισόδιο κρίσης 2008-2009.
Υπάρχει επίσης το ερώτημα σχετικά με τον δεύτερο και τον τρίτο γύρο των επιπτώσεων της τρέχουσας οικονομικής επιβράδυνσης και την επακόλουθη ώθηση. Η κλίμακα των πακέτων δημοσιονομικών κινήτρων θα αντικατοπτρίζεται στη διεύρυνση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε χώρες όπου η δημοσιονομική θέση πριν από την κρίση ήταν ήδη ευάλωτη είτε από άποψη επιπέδων χρέους (Ιταλία) είτε από το μέγεθος του δημοσιονομικού χάσματος. Μια άλλη ανησυχία θα είναι οι αδυναμίες σε εταιρικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του τομέα των ΜΜΕ, καθώς και τομέων όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές που επηρεάστηκαν δυσανάλογα από την κρίση. Αυτά τα σοκ που υπέστησαν οι εταιρικοί ισολογισμοί ενδέχεται τελικά να αντιμετωπιστούν μέσω χρηματοδοτικών εισφορών από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Ακόμα, μια άλλη διάσταση θα είναι η κατάσταση του τραπεζικού τομέα που υποστηρίζεται από την αύξηση των NPL στα εταιρικά και τα νοικοκυριά.
Η παγκόσμια οικονομία θα πρέπει να μετασχηματιστεί με τρόπους που αντιμετωπίζουν ορισμένα από τα κενά που αποκαλύφθηκαν από την τρέχουσα κρίση, κυρίως την ανεπαρκή παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και τις ελλείψεις νοσηλευτικής.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), όπως αντικατοπτρίζεται στη δήλωση του Δουβλίνου, το παγκόσμιο έλλειμμα επαγγελματιών στον τομέα της υγείας θα μπορούσε να φτάσει τα 18 εκατομμύρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Παρόμοια κενά παρατηρούνται στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο – σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των υπευθύνων λήψης αποφάσεων πληροφορικής από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, «το 82% των εργοδοτών δηλώνουν ότι έχουν έλλειψη δεξιοτήτων στον κυβερνοασφάλεια και το 71% δηλώνει ότι αυτό προκαλεί άμεση και μετρήσιμη ζημία στους οργανισμούς τους ».
Επιπλέον, τα πρότυπα των καταναλωτών είναι πιθανό να μετασχηματιστούν με τρόπους που συνεπάγονται μεγαλύτερο μερίδιο των διαδικτυακών υπηρεσιών, περισσότερη ζήτηση επικεντρωμένη στην επιγραμμική εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη καθώς και σε υπηρεσίες delivery. Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες πιθανότατα θα βαρύνουν ακόμη περισσότερο τις συναλλαγές χωρίς μετρητά. Οι ασφαλιστικές υπηρεσίες θα δώσουν επίσης μεγαλύτερη προτεραιότητα στην παρακολούθηση και την κάλυψη των κινδύνων για κινδύνους για την υγεία.
Όσον αφορά την οικονομική πολιτική και τον συντονισμό της μεταξύ των χωρών, μία από τις αλλαγές στο σύστημα μπορεί να είναι η δημιουργία ενός προκαθορισμένου μηχανισμού κατά της κρίσης που θα βασίζεται σε κανόνες που θα περιλαμβάνει συντονισμένα μέτρα στον χώρο της φορολογικής και νομισματικής πολιτικής. Η απουσία ενός τέτοιου μηχανισμού κατά την έναρξη της τρέχουσας κρίσης είχε ως αποτέλεσμα την αδύναμη συνολική ανταπόκριση της παγκόσμιας οικονομίας σε μια άνευ προηγουμένου επιβράδυνση, με ad hoc και τυχαία μέτρα που λαμβάνονται μεμονωμένα από χώρες χωρίς συντονισμό, ιδίως όσον αφορά τα μέτρα δημοσιονομικής τόνωσης. Προχωρώντας, θα είναι σημαντικό να ενισχυθεί ένας τέτοιος μηχανισμός κατά της κρίσης με συντονισμό μεταξύ εθνικών και περιφερειακών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών περιφερειακής ανάπτυξης και των περιφερειακών χρηματοδοτικών ρυθμίσεων (RFA), των οποίων οι πόροι έχουν ήδη ξεπεράσει αυτούς των παγκόσμιων οργανισμών όπως ο Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Μια άλλη σημαντική εξέλιξη είναι ο μετασχηματισμός της μακροοικονομικής πολιτικής ώστε να συμπεριλάβει μη ορθόδοξα μέτρα για την τόνωση της μειωμένης ζήτησης. Ειδικότερα, η χρήση μεταφορών ευρείας βάσης στον πληθυσμό στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια να αυξηθεί ο αντίκτυπος των δημοσιονομικών δαπανών στην αύξηση της ζήτησης εν μέσω άνευ προηγουμένου συνθηκών κρίσης που καθιστούν την αποτελεσματικότητα άλλων τύπων δαπανών σχετικά χαμηλή. Η σημαντική δημοσιονομική και νομισματική χαλάρωση στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου πιθανότατα θα έχει επίσης πληθωριστικές επιπτώσεις, ο λαϊκισμός είναι πιθανό να λάβει περαιτέρω ώθηση, ενώ οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα πισωγυρίσουν. Η τρέχουσα κρίση είναι πιθανό να τροποποιήσει τις προσεγγίσεις των χωρών στη χρήση των κανόνων οικονομικής πολιτικής, με τους φορολογικούς κανόνες να είναι πιθανό να τροποποιηθούν / να χαλαρώσουν για να επιτρέψουν την πιθανότητα οικονομικών σοκ και ξαφνικών διακοπών όπως παρατηρείται στο τρέχον επεισόδιο κρίσης.
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
