Στις 4 Φεβρουάριου οι χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου άρχισαν. Από τη μία πλευρά είναι μία γιορτή του αθλητισμού, για την οποία αθλητές από όλον τον κόσμο προετοιμάζονται πυρετωδώς, και οι οπαδοί περιμένουν με ανυπομονησία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πάντα ήταν το σημαντικότερο αθλητικό γεγονός του και σίγουρα η σπουδαιότητά τους δε μπορεί να υποτιμηθεί. Τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν γίνει ένα σημαντικό συστατικό των μέσων μαζικής ενημέρωσης παγκοσμίως και της πολιτικής marketing. Δικαιώματα τηλεοπτικής μετάδοσης, διαφημιστικά συμβόλαια κτλ – όλα αυτά συνθέτουν έναν ολόκληρο τομέα μετά βιομηχανικής οικονομίας, με τζίρο πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Για πολλές χώρες, το πολιτικό συστατικό των Ολυμπιακών νικών είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό.
Οι αγώνες χρησιμοποιούνται ενεργά σαν μηχανισμός ενοποίησης των εθνών, και σαν εργαλείο που διορθώνει τις σχετικές αξίες στην κοινή γνώμη. Οι νικητές των χρυσών Ολυμπιακών μεταλλίων φέρνουν εθνική υπερηφάνεια και η -κατανοητή- αντίδραση του κοινού γίνεται σημαντικός πολιτικός οδηγός.
Από την άλλη πλευρά, το παγκόσμιο κοινό και η αντίληψη των μέσων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Έχουν αναγνωριστεί προβλήματα. Ένα από αυτά, φυσικά, σχετίζεται με την πανδημία. Οι καλοκαιρινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκυο αρχικά αναβλήθηκαν για ένα χρόνο, και μετά έλαβαν χώρα χωρίς θεατές, σε μία φούσκα, σε μία σχεδόν εικονική μορφή. Είναι πολύ σημαντικό ότι σύμφωνα με δημοσκοπήσεις και στη Ρωσία και σε άλλες χώρες, το καλοκαίρι του 2021, καταγράφηκε σημαντική μείωση ενδιαφέροντος για τους αγώνες. Σε μεγάλη κλίμακα, αυτό προκλήθηκε λόγω των κατανοητών φόβων για την πανδημία ότι “τώρα δεν είναι ώρα”; Η παγκόσμια κοινότητα ήταν απορροφημένη με διαφορετικά προβλήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρνητική αντίληψη αυτών των Ολυμπιακών Αγώνων από ένα μεγάλο κομμάτι της Ιαπωνικής κοινωνίας έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους για την πολιτική κρίση που ακολούθησε σύντομα στην Ιαπωνία, όταν ο Πρωθυπουργός Yoshihide Suga αναγκάστηκε να παραιτηθεί.
Αυτή η έμφαση στην πανδημία συνδυάστηκε με το αίσθημα ότι δεν μπορούσαν όλοι οι αθλητές να προετοιμαστούν κατάλληλα, λόγω του ότι έχασαν μία ολόκληρη σεζόν προπονήσεων και διαγωνισμών εξαιτίας των lockdowns σε διαφορετικές χώρες. Και έτσι,κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι Ολυμπιακοί αντικειμενικά αναμένονταν να αποφέρουν λιγότερα αποτελέσματα κατάρριψης ρεκόρ, κάτι το οποίο-με τη σειρά του- είχε συνέπειες στο ενδιαφέρον του κοινού. Επιπλέον, οι ποικίλες στρατηγικές καραντίνας που υιοθετήθηκαν από τις χώρες οδήγησαν σε ανομοιότητες μεταξύ των αθλητών ,οι οποίοι βρέθηκαν να προπονούνται για τους Ολυμπιακούς υπό άνισες συνθήκες. Όπου οι περιορισμοί ήταν ηπιότεροι ή όπου, για πολιτικούς λόγους, οι επίσημοι κρατικοί έκαναν τα στραβά μάτια στους αθλητές που δεν συμμορφώνονταν με τα lockdowns, η ικανότητα των συναγωνιζόμενων ήταν αντικειμενικά καλύτερη. Αυτό οδήγησε σε επιδείνωση του προβλήματος της ανισότητας και αδικίας στην αξιολόγηση των Ολυμπιακών, από την οπτική του κοινού.
Ο κορωνοϊός από μόνος του, παρόλα αυτά, ήταν μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Οι δημοσκοπήσεις ακόμη και πριν από το Τόκυο, και τώρα, πριν από το Πεκίνο, κατέγραψαν επίσης μία γενική ψυχολογική κούραση, ότι “οι Ολυμπιακοί είναι κουρασμένοι”, ότι τέτοιοι αγώνες πλέον δε δημιουργούσαν θετική διάθεση στο γενικό πληθυσμό (σε αντίθεση με το στενό κύκλο των οπαδών),και αντί αυτού δημιουργούν εκνευρισμό ή απλά αδιαφορία. “Οι Ολυμπιακοί δεν έχουν πλέον ενδιαφέρον” – αυτό είναι το μήνυμα πολλών, το οποίο στο πλαίσιο του Τόκυο και του Πεκίνου δε μπορεί να αμφισβητηθεί πια. Συνεπώς, η γραμμή μεταξύ του “αθλητικού φεστιβάλ” και του “κόσμου της ματαιότητας” αποδείχτηκε εύθραυστη. Κατά τη γνώμη μας, διασταυρώθηκαν αυτές οι δύο έννοιες ακριβώς στη διάρκεια αυτών των δύο ετών.
Οι φόβοι για τον κόβιντ που αναφέρθηκαν παραπάνω σχετικά με τους Ολυμπιακούς του Τόκυο δεν έχουν ακόμη υποχωρήσει εν όψει των Αγώνων του Πεκίνου. Επιπλέον, έχουν τώρα αποκτήσει μία θεμελιωδώς διαφορετική διάσταση, η οποία δεν υπήρχε το καλοκαίρι. Τώρα η προσοχή όλων έχει στραφεί στο παγκόσμιο ξέσπασμα της μετάλλαξης όμικρον .Η υψηλότερη μολυσματικότητα αυτής της μετάλλαξης σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκδοχές του ιού έχει αυξήσει το ρίσκο μόλυνσης και την πιθανότητα οι αθλητές και οι προπονητές τους να βγουν θετικοί σε τεστ. Κάθε μέρα ο αριθμός των νοσούντων αθλητών στη Ρωσία και σε άλλες χώρες αυξάνεται. Αυτοί που βγαίνουν θετικοί πρέπει να εγκαταλείψουν το όνειρο των Ολυμπιακών. Ενώ κάποιοι από αυτούς βγήκαν θετικοί σε τεστ που διενήργησαν στο σπίτι, πριν την πτήση, κάποιοι άλλοι έμαθαν τα άσχημα νέα στο Πεκίνο, και αναγκάστηκαν να αυτοαπομονωθούν. Αυτοί οι άτυχοι αθλητές αυτοί που ήταν πιθανοί διαγωνιζόμενοι για μετάλλια.
Όλα αυτά έκαναν το πρόβλημα της αδικίας στις αξιολογήσεις του κοινού για τους Ολυμπιακούς ιδιαιτέρως έντονο, και στην πραγματικότητα ανέβασε τη σχετικότητά τους σε -θεμελιωδώς-νέο επίπεδο. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στα διαδικτυακά φόρα των οπαδών. Κυριολεκτικά ξεχειλίζουν από αγανάκτηση. “Οι Ολυμπιακοί δεν πρέπει να μετατραπούν σε λοταρία” – αυτό είναι το συμπέρασμα. Το γεγονός ότι η όμικρον είναι ασυμπτωματική και “σχεδόν όλοι οι μολυσμένοι αθλητές και προπονητές απλά κάθονται σε ένα δωμάτιο απομόνωσης” απλά κάνει τη διαφωνία πιο έντονη. Κάτι τέτοιο συμπληρώνεται από αρκετά συχνές- σχεδόν- συνομωσίες σε αθλητικά φόρα ότι “οι Κινέζοι το κάνουν επίτηδες” με σκοπό να ρίξουν το ηθικό των ξένων αθλητών, βγάζουν κάποιους από αυτούς εκτός παιχνιδιού και δίνουν πλεονέκτημα στους δικούς τους. Υπάρχουν παράπονα ότι τα Κινεζικά τεστ είναι πολύ ακριβή σκόπιμα, καταλήγοντας σε αύξηση του αριθμού των λανθασμένων θετικών τεστ, και του καθημερινού ελέγχου (όπου δεν ήταν αυτή η περίπτωση στο Τόκυο, δεν είναι απαραίτητος.)
Εκπρόσωποι της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (IOC) και της Οργανωτικής Επιτροπής της Kίνας (Chinese Organising Committee) χρειάστηκε να το διαψεύσουν σκόπιμα δημοσίως σε διάσκεψη Τύπου ,κάτι που εμμέσως αποκαλύπτει την κυριαρχία και επιρροή τους στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Σαν αποτέλεσμα, εκκλήσεις να αναπρογραμματιστούν οι Αγώνες του Πεκίνου και να πραγματοποιηθούν μόνο όταν το ξέσπασμα της όμικρον υποχωρήσει γίνονται όλο και πιο επίμονες μεταξύ των οπαδών και των δημοσιογράφων. Αυτό, σε συνδυασμό με την δυσαρέσκεια για τις κατασκευαστικές ελλείψεις (οι οποίες, αντικειμενικά, είναι παρούσες σε κάθε Ολυμπιακούς), οι χαμηλές θερμοκρασίες στο Ολυμπιακό χωριό στο βουνό, οι πολύωρες αναμονές για λεωφορεία, το ακριβό φαγητό στα ξενοδοχεία για τους δημοσιογράφους (είναι αδύνατο να πάνε στην πόλη), η έλλειψη προστασίας στους χώρους για σκι και άλλοι παράγοντες έχουν οδηγήσει σε ένα σχεδόν ομόφωνο ξέσπασμα αρνητισμού. Δεδομένου αυτού του γεγονότος, οι μεμονωμένες διθυραμβικές αναφορές θεωρούνται προϊόν πολιτικών “διαταγών” που έχουν σκοπό να υποστηρίξουν τους διαγωνιζόμενους της Κίνας.
Η πολιτική διάσταση των Ολυμπιακών του Πεκίνου είναι επίσης, όπως όλοι γνωρίζουν, εξαιρετικά έντονη. Το θέμα Uyghur έχει τύχει σκληρής κριτικής από τη Δύση. Παρόλα αυτά, υπάρχει πολύ λιγότερη κριτική ή παντελής απουσία τέτοιας κριτικής από τις περισσότερες χώρες του Ισλαμικού κόσμου. Οι σκεπτικιστές το εξηγούν παραθέτοντας είτε την οικονομική εξάρτηση αυτών των Ισλαμικών χωρών από την Κίνα ή την απροθυμία τους να διαταράξουν τις σχέσεις τους με αυτή, ακόμη και μεταξύ των πλούσιων χωρών του Κόλπου. Συνεπώς, ενώ το Κοράνι ευθέως καταδικάζει την υποκρισία,η ανάγκη για ανιδιοτελή προστασία των πιστών θυσιάζεται στο βωμό του οικονομικού συμφέροντος. Στη Ρωσία, στο πλαίσιο της υφιστάμενης γεωπολιτικής διένεξης με τη Δύση, σε επίσημο επίπεδο η Μόσχα έχει τονίσει την ισχυρή υποστήριξή της στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου και δήλωσε ότι ο αθλητισμός δεν εμπλέκεται με την πολιτική. Σε απάντηση ,κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο αθλητισμός δε μπορεί να υπάρχει σε έναν κόσμο χωρίς αξίες, και ως εκ τούτου, η Ρωσία στοχοποιείται από τη Δύση. Ισχυρίζονται εκεί ότι ήδη μοιράζεται την ευθύνη με την Κίνα για καταπάτηση και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, η κριτική της Δύσης για την Κίνα σχετικά με την ισχυριζόμενη από τη Δύση καταπάτηση και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που αφορούν το θέμα Uyghurs και γένι κότερα, έχει οδηγήσει σε εκκλήσεις για μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών του Πεκίνου. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (International Olympic Committee),επιθυμώντας να προστατευθεί από μία τέτοια έντονη αντίδραση, πήρε την απόφαση μετά το Τόκυο -η οποία φαινόταν μη σχετική-,όμως με τον απώτερο σκοπό να αποτρέψει τέτοιο μποϊκοτάζ. Από όλα τα μέλη της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (International Olympic Committee), μόνο μία χώρα έχει αρνηθεί να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς του Τόκυο – η Βόρεια Κορέα με το πρόσχημα του κόβιντ.
Αν και ο λόγος είναι κατανοητός και αποδεκτός σε μία πανδημία η Διεθνής Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων αντέδρασε ασυνήθιστα αυστηρά και ανέστειλε την Εθνική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων της Βόρειας Κορέας από τη συμμετοχή της στους Ολυμπιακούς για αρκετά χρόνια. Όπως σημείωσαν οι δημοσιογράφοι, ο πραγματικός σκοπός αυτής της απόφασης δεν ήταν να καταδικάσουν την ίδια την Κορέα , απλά να αποτρέψουν άλλες χώρες από ένα ολοκληρωτικό μποϊκοτάζ των Αγώνων του Πεκίνου υπό την απειλή της απομάκρυνσης από επόμενους Ολυμπιακούς. Και είχε επιτυχία αυτή η τακτική. Καμία χώρα δεν ανακοίνωσε ολοκληρωτικό μποϊκοτάζ στους Αγώνες ή την άρνησή της να στείλει αθλητές εκεί. Αρκετές χώρες εφάρμοσαν διπλωματικό μποϊκοτάζ, όταν μία αθλητική ομάδα εκπροσώπων ταξιδεύει για τους αγώνες, όμως δεν ταξιδεύουν οι επικεφαλής κρατών και κυβερνητικά στελέχη. Αρκετές Δυτικές χώρες έχουν ανακοινώσει την άρνησή τους να στείλουν αξιωματούχους στους αγώνες για ηπιότερους λόγους – “λόγω της πανδημίας”. Είναι σημαντικό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δε μπορούσε να βρει μία μόνο λύση, και πολλές χώρες εφάρμοσαν διπλωματικό μποϊκοτάζ, ενώ άλλες αρνήθηκαν να στείλουν τους αξιωματούχους τους στο Πεκίνο. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η εκστρατεία διπλωματικού μποϊκοτάζ οδήγησε σε σκληρή κριτική από τα μέσα όχι μόνο στην ίδια την Κίνα, αλλά επίσης στην IOC, η οποία συχνά κατηγορήθηκε ότι προάγει δικτατορικά καθεστώτα ή ότι είναι διεφθαρμένη.
Παρά όλον αυτόν τον αρνητισμό, την πολιτική, την ψυχολογική κούραση από τους Ολυμπιακούς Αγώνες τον κόσμο της ματαιότητας και τη “λοταρία του κορωνοϊού” στο πλαίσιο της έξαρσης της όμικρον, οι χειμερινοί Ολυμπιακοί του Πεκίνου ξεκίνησαν. Ευχόμαστε στους αθλητές να έχουν επιτυχία!
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
