Πριν από πέντε χρόνια, σε ένα συγκρότημα γραφείων με ένα γιγαντιαίο γλυπτό ενός κουνουπιού ακριβώς βορειοδυτικά της Πνομ Πενχ της Καμπότζης, η ερευνήτρια Τζέσικα Μάνινγκ έκανε μία απίστευτη ανακάλυψη. Αντί να ξοδεύει  χρόνια στην μάταιη αναζήτηση ενός εμβολίου κατά της ελονοσίας, θα έπαιρνε ταυτόχρονα όλα τα παθογόνα που βρίσκονται στα κουνούπια.

Η ιδέα της περιστράφηκε γύρω από το σάλιο των κουνουπιών.

Η Manning, κλινική ερευνήτρια του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ, πίστευε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κομμάτια πρωτεΐνης από σάλιο κουνουπιών για να δημιουργήσει ένα καθολικό εμβόλιο.

Το εμβόλιο, αν αποδώσει, θα προστατεύσει από όλα τα παθογόνα που τα έντομα μεταδίδουν με το τσίμπημα τους στον άνθρωπο – ελονοσία, δάγκειος πυρετός, chikungunya, Zika, κίτρινος πυρετός, ιοί του Δυτικού Νείλου, Mayaro και οτιδήποτε άλλο μπορεί να προκύψει.

«Χρειαζόμαστε πιο καινοτόμα εργαλεία», δήλωσε η Manning. Ένα εμβόλιο σαν αυτό θα ήταν το «Άγιο Δισκοπότηρο».

Την Πέμπτη 11/6, το The Lancet δημοσίευσε τα αρχικά αποτελέσματα αυτής της εργασίας : την πρώτη κλινική δοκιμή ενός εμβολίου σάλιου κουνουπιών σε ανθρώπους.

Η δοκιμή έδειξε ότι ένα εμβόλιο με κουνούπια Anopheles ήταν ασφαλές και ότι δημιούργησε αντισώματα και κυτταρικές αποκρίσεις.

Ο Michael McCracken, ερευνητής που δεν συμμετείχε στη μελέτη, χαρακτήρισε τα αρχικά αποτελέσματα «θεμελιώδη».

«Αυτό είναι μεγάλο, σημαντικό έργο», δήλωσε ο McCracken, ο οποίος μελετά ανοσολογικές αντιδράσεις σε ιούς που μεταδίδονται από κουνούπια στο Walter Reed Army Institute of Research στο Μέριλαντ. «Τα κουνούπια είναι αναμφισβήτητα το πιο θανατηφόρο ζώο στη Γη.»

Μόνο η ελονοσία σκοτώνει περισσότερα από 400.000 άτομα κάθε χρόνο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Αυτοί οι θάνατοι συμβαίνουν κυρίως σε φτωχές χώρες που δεν λαμβάνουν τόση έρευνα και χρηματοδότηση εμβολίων. Λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ωστόσο, αυτά τα κουνούπια που ευδοκιμούν στις τροπικές περιοχές μετακινούνται σε περισσότερες χώρες κάθε χρόνο.

Η παγκόσμια διαταραχή της πανδημίας COVID-19 έχει εστιάσει έντονα στις μολυσματικές ασθένειες και στην έρευνα εμβολίων. Ένας από τους βασικούς τομείς ανησυχίας είναι τα παθογόνα που μεταδίδονται από τα κουνούπια.

Η έρευνα και η εφαρμογή σε νυχτερίδες

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού, που πιστεύεται ότι προήλθε από νυχτερίδες, μέχρι στιγμής έχει μολύνει περισσότερα από 7,4 εκατομμύρια ανθρώπους και σκότωσε σχεδόν 420.000 παγκοσμίως. Η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης εκτιμά ότι η πανδημία θα μπορούσε να κοστίσει την παγκόσμια οικονομία έως και 8,8 τρισ.
Η έρευνα της Manning αφορά συγκεκριμένα τα κουνούπια, αλλά είναι ένα παράδειγμα του πώς οι επιστήμονες διευρύνουν τη σκέψη τους για το πώς να αντιμετωπίσουν τις μολυσματικές ασθένειες και τους νέους τύπους εργαλείων που αναπτύσσουν.

Αυτό που ψάχνει η Manning ονομάζεται εμβόλιο με βάση τον φορέα. Ένας φορέας είναι ο ζωντανός οργανισμός – όπως ένα κουνούπι – που μεταδίδει ένα παθογόνο όπως η ελονοσία – μεταξύ ανθρώπων ή από ζώα σε ανθρώπους.

Όλα τα υπάρχοντα εμβόλια για τον άνθρωπο στοχεύουν ένα παθογόνο. Η Manning στοχεύει στον φορέα.

Η ιδέα είναι να εκπαιδεύσει το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος για να αναγνωρίσει τις πρωτεΐνες του σάλιου και να δημιουργήσει μια απόκριση που θα εξασθενίσει ή θα αποτρέψει μια λοίμωξη.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες ότι το σάλιο των κουνουπιών βοηθά στη δημιουργία λοιμώξεων από κουνούπια και αυξάνει τη σοβαρότητά τους. Μόλις πρόσφατα, οι επιστήμονες άρχισαν να το εκμεταλλεύονται.

Μια μελέτη πιθήκων μακάκος που δημοσιεύθηκε το 2015 έδειξε ότι ο εμβολιασμός με σάλιο μύγας από άμμο μείωσε το μέγεθος της βλάβης από Καλαζάρ και το φορτίο των παρασίτων. Μια μελέτη ποντικών που δημοσιεύθηκε το 2018 έδειξε ανοσοποίηση με σάλιο κουνουπιών Anopheles προστατευμένη από την ελονοσία. Μια άλλη μελέτη ποντικών που δημοσιεύθηκε πέρυσι έδειξε ότι η ανοσοποίηση με το σάλιο κουνουπιών Aedes βελτίωσε την επιβίωση έναντι του ιού Zika.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:

Η δοκιμή Φάσης Ι που πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας Κλινικό Κέντρο στη Bethesda, Marylan, δοκιμάστηκε για ασφάλεια και παρενέργειες σε 49 υγιείς εθελοντές.

Oι συμμετέχοντες τυχαία να έλαβαν μία από τις δύο εκδόσεις του εμβολίου ή ένα εικονικό φάρμακο. Μετά από μερικές εβδομάδες, πεινασμένα κουνούπια τοποθετήθηκαν στην αγκαλιά των συμμετεχόντων στη μελέτη. Η μελέτη μέτρησε την ανοσοαπόκριση στις πρωτεΐνες του σάλιου των κουνουπιών αλλά δεν περιελάμβανε παθογόνα.

Απαιτούνται περισσότερες δοκιμές για να προσδιοριστεί η επίδραση που θα είχε το εμβόλιο για τα σπυράκια στα πραγματικά παθογόνα.

Δεν εντοπίστηκαν προβλήματα συστημικής ασφάλειας. Ένας συμμετέχων ανέπτυξε μια ερυθρή περιοχή 8 εκατοστών (3,15 ίντσες) γύρω από το σημείο της ένεσης και έλαβε θεραπεία με στεροειδή και αντιισταμινικά.

«Δεν ανησυχώ τόσο για την ερυθρότητα όσο για κάτι πιο συστηματικό όπως πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, ναυτία ή έμετο», δήλωσε ο Stephen Thomas, ειδικός για τις μολυσματικές ασθένειες στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο SUNY Upstate, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη .

Ο Thomas έχει προηγουμένως εργαστεί σε προγράμματα εμβολιασμού δάγκειου πυρήνα για το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ και βοήθησε στη διαχείριση της αντίδρασής του στον Έμπολα και τον ιό Zika.

Ένας άλλος επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ διεξάγει μια δοκιμή παρακολούθησης με περισσότερες πρωτεΐνες σάλιου κουνουπιών και μια διαφορετική σύνθεση εμβολίων.

Εν τω μεταξύ, η Manning επέστρεψε στην Καμπότζη και διεξάγει μια επιτόπια μελέτη για τον εντοπισμό των υποψήφιων για εμβόλια πρωτεϊνών σάλιου στα κουνούπια Aedes. Έχει επίσης ένα ξεχωριστό έργο που περιγράφει τα γονιδιώματα όλων των παθογόνων που βρίσκονται στα κουνούπια Aedes και Culex, μερικά από τα οποία μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο.

Πηγή: Reuters