Διακόσια χρόνια συμπληρώνονται, φέτος, από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, που οδήγησε στην απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό και στην πολιτική ύπαρξη και ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους. Στο πλαίσιο της εμβληματικής αυτής επετείου, σύσσωμος ο Ελληνισμός εορτάζει και τιμά την εθνεγερσία του 1821, το πιο λαμπρό ορόσημο της συλλογικής ιστορικής μνήμης και καθοριστικό σημείο αναφοράς στην μακραίωνη και πολυκύμαντη πορεία του Έθνους, όχι με πρόθεση τελετουργίας και επανάπαυσης στις δάφνες του ηρωικού παρελθόντος, αλλά με διάθεση αναστοχασμού και εμβάθυνσης στο διαχρονικό μήνυμα του σπουδαίου αυτού Αγώνα.
του Κυριάκου Κενεβέζου*
Τέσσερις αιώνες έζησαν οι Έλληνες κάτω από τον βαρύ οθωμανικό ζυγό, κράτησαν, όμως, σε όλα τα χρόνια της σκλαβιάς, άσβεστη τη φλόγα του πόθου για την ελευθερία, διαφυλάττοντας, ως ιερή παρακαταθήκη, τη χριστιανική πίστη, την ελληνική γλώσσα και την εθνική τους συνείδηση.
Ήδη από τον 18ο αιώνα, ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση κλόνισαν με τις φιλελεύθερες ιδέες τους τις παγιωμένες αντιλήψεις της απολυταρχικής Ευρώπης, ώστε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, τα κηρύγματα του Ρήγα Βελεστινλή και η σύσταση της Φιλικής Εταιρείας, να βρουν πρόσφορο έδαφος για να ριζώσει και να βλαστήσει ο σπόρος της ελευθερίας στους υπόδουλους Έλληνες.
Η ιαχή Ελευθερία ή Θάνατος, ακούστηκε απ’ άκρη σ’ άκρη της σκλαβωμένης γης, ξεσηκώνοντας τις ψυχές τωνΕλλήνων, που προσέτρεξαν και πολέμησαν γενναία προσφέροντας τη ζωή τους θυσία στον βωμό της Ελευθερίας.Ο ευαγγελισμός της Επανάστασης αντήχησε και στην Κύπρο και όπως συνέβη σε όλους τους εθνικούς αγώνες, από την εθνεγερσία του Ελληνισμού δεν ήταν δυνατό να απέχουν οι Έλληνες της Κύπρου, που ήταν κοινωνοί των ιδεολογικών διεργασιών και των προσπαθειών για την απελευθέρωση του Γένους.
Με τη σύσταση της Φιλικής Εταιρείας Κύπριοι πατριώτες μυήθηκαν στις τάξεις της και συμμετείχαν στην προετοιμασία της Επανάστασης, ενώ πολλοί ήταν οι εθελοντές που έσπευσαν, όχι μόνο από το νησί, αλλά και από τη Μικρά Ασία και τις εμπορικές κοινότητες της Ευρώπης να πυκνώσουν τα επαναστατικά σώματα. Χαρακτηριστικές είναι και οι αναφορές για τη συγκέντρωση και μεταφορά χρημάτων στην επαναστατημένη Ελλάδα.
Ο Σουλτάνοςπροκειμένου να πνίξει προκαταβολικά στο αίμα κάθε προσπάθεια εξάπλωσης της Επανάστασης στην Κύπρο, διέταξε τον αφοπλισμό των κατοίκων και την εκτέλεση 486 επιφανών Κυπρίων.Στις 9 Ιουλίου 1821, οι ιεράρχες της Κύπρου, με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό και τους τρεις Μητροπολίτες, Κιτίου Μελέτιο, Πάφου Χρύσανθο και Κυρήνειας Λαυρέντιο, καθώς και μεγάλος αριθμός προκρίτων του νησιού, εκτελέσθηκαν και οι περιουσίες τους δημεύτηκαν.
Στα ελληνικά αρχεία, σε προξενικά έγγραφα και στα απομνημονεύματα πολλών καπεταναίων και οπλαρχηγών καταγράφονται δεκάδες Κύπριοι αγωνιστές που έλαβαν μέρος σε κρίσιμες μάχες και διασώζεται ακόμη, ως ιερό κειμήλιο, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα λευκό λάβαρο, με τον γαλανό σταυρό και την επιγραφή ΣΗΜΕΑ ΕΛΗΝΗΚΙ ΠΑΤΡΗΣ ΚΗΠΡΟΥ. Κυπραίος ή Κυπριώτης υπήρξε το επώνυμο που δόθηκε, ως δηλωτικό της καταγωγής τους, στους περισσότερους από αυτούς, από τους συντρόφους τους.
Ο υπέρ Ελευθερίας Αγώνας των Ελλήνων δικαιώθηκε και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ενιαίου, ανεξάρτητου εθνικού κράτους, του πρώτου στην Ανατολική Μεσόγειο και από τα πρώτα διεθνώς, γεγονός που έθεσε ένα πρότυπο για τον «αιώνα του εθνισμού» και την εθνική πορεία των κρατών της Βαλκανικής. Η Κύπρος, όμως, όπως και πολλές άλλες πατρίδες του Ελληνισμού παρέμεινε αλύτρωτη υπό οθωμανικό ζυγό, προσδοκώντας την ελευθερία και όπως αποδείχθηκε, ακόμη και το πολυπόθητο τέλος της Τουρκοκρατίας δεν σήμανε την εκπλήρωση των εθνικών προσδοκιών, αλλά, το πέρασμα στην υποτέλεια των Άγγλων αποικιοκρατών.
Η Κύπρος, μία εβδομάδα μετά τον εορτασμό της 25η Μαρτίου 1821, την 1η Απριλίου κάθε έτους, τιμά το ηρωικό έπος του Απελευθερωτικού Αγώνα της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών 1955-1959 κατά του Βρετανικού αποικιοκρατικού ζυγού.
Η κοινή θεώρηση και ο εορτασμός των δύο επετείων δεν αποτελεί, σε καμία περίπτωση, συγκυριακή αναφορά στην ημερολογιακή τους εγγύτητα. Ο κυπριακός απελευθερωτικός αγώνας αποτελεί την προέκταση της ελληνικής επανάστασης του 1821 με κοινούς εθνικούς οραματισμούς, και κοινούς στόχους. Οι ηρωικές μορφές της Επανάστασης έγιναν πηγή έμπνευσης και θάρρους στον αγώνα των Κυπρίων για την αποτίναξη του αποικιακού ζυγού και την αυτοδιάθεση.
Οι εθνικοί επέτειοι της 25ης Μαρτίου και της 1ης Απριλίου μας διαμηνύουντην πίστη στις αθάνατες αξίες της Ελευθερίας και του Δικαίου για τις οποίες αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν οι ήρωες της παλιγγενεσίας και του επικού αγώνα του 1955-1959. Μας διδάσκουν, κυρίως, την αξία και την αναγκαιότητα της ενότητας και της ομοψυχίας στη δύσκολη αλλά δυναμική εθνική πορεία προς το μέλλον.
Κρατάμε, πάντοτε, στην καρδιά και στον νου, τον λόγο του εθνικού ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη, στο ποίημά του οποίου Η 9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία (Κύπρου), ο μάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, μπροστά στην απειλή του θανάτου, προφητεύει, ως εκπρόσωπος του αδιαίρετου Ελληνισμού:Η Ρωμηοσύνη εν’ φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, / κανένας δεν ευρέθηκεν για να την ιξηλείψη,/ κανένας, γιατί σσιέπει την που τα΄ψη ο Θεός μου. / Η Ρωμιοσύνη εν’ να χαθή, όντας ο κόσμος λείψη.
Ο Κυριάκος Κενεβέζος είναι Πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα
