Η Ένωση Αγραφιώτικων Χωριών είναι φορέας 90 Πολιτιστικών Συλλόγων (Τοπικών και Αποδήμων), Αθλητικών Συλλόγων, Συνεταιρισμών των Αγραφιώτικων χωριών και Ενοριακών Συμβουλίων των Περιφερειακών Ενοτήτων Ευρυτανίας και Καρδίτσας. Σήμερα στην Ένωση συμμετέχουν φορείς από τους πρώην Ιστορικούς Δήμους Ευρυτανίας και Καρδίτσας: Ρεντίνας, Ταμασίου, Μενελαϊδος, Καλλιφωνίου, Ιτάμου, Λίμνης Πλαστήρα (ενιαία) Μητρόπολης, Ιθώμης, Μουζακίου, Αργιθέας και Δήμους Αγράφων και Καρπενησίου.
Η ισχυρή αυτή πολιτιστική παρουσία στα δρώμενα της περιοχής διοργανώνει για το επόμενο χρονικό διάστημα το 11ο Συνέδριο των Αγράφων της Πίνδου. Η πρώτη εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην κοινότητα Λεοντίτο του Δήμου Αργιθέας, το Σάββατο 18 Μαΐου, ώρα 11 π.μ. Η δεύτερη εκδήλωση, θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 19 Μαΐου, ώρα 6 μ.μ , στο Δημοτικό Κινηματοθέατρο, Μουζακίου. Η τρίτη εκδήλωση, σύμφωνα με το πρόγραμμα που ανακοινώθηκε, θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 25 Μαΐου ώρα 6.00 μ.μ. στη Δημοτική Ενότητα Ρεντίνας και την Κυριακή 26 Μαΐου 10.30 π.μ. στα Λουτρά Σμοκόβου του Δήμου Σοφάδων.
Πρόκειται για ένα συνέδριο Ιστορίας, Πολιτισμού, Τουρισμού, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, με θεματολογία αρχαιότητες - θρησκευτικά μνημεία, παραδοσιακά γεφύρια, φράγμα Μουζακίου, νερά Αχελώου.
Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Μαυρομματίου Δήμου Μουζακίου
Είναι γνωστή ως Ι. Μ. Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη γιατί σε σπήλαιο που βρίσκεται κοντά στην μονή, στα 1782 γεννήθηκε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, από μοναχή, καθώς λέγεται. Το καθολικό της μονής είναι ναός μονόκλιτος αθωνίτικου τύπου που ο τρόπος κάλυψής του παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον, αφού είναι ασυνήθης για την Ελλάδα. Στο ανατολικό και δυτικό του τμήμα ο ναός καλύπτεται με κυλινδρικές καμάρες, οι οποίες εσωτερικά καταλήγουν σε τοξύλια, που χρησιμεύουν ως τοξωτά πλαίσια των εικονογραφημένων παραστάσεων. Μεταξύ των καμαρών διαμορφώνεται στενή εγκάρσια λωρίδα την οποία καλύπτει χαμηλός τυφλός θόλος αντί του συνήθους τρούλλου. Τον τύπο αυτόν τον συναντάμε και στα καθολικά της Μονής Κατουσίου, της Μ. Βραγγιανών, στην Μ, Σπηλιάς, ενώ συχνά ο τύπος εφαρμοζόταν επί τουρκοκρατίας στα Βαλκάνια, στοιχείο που αποδεικνύει τις στενές σχέσεις των Αγράφων με την Ρουμανία, όπου αποδημούσαν οι Αγραφιώτες μετά την τουρκική κατοχή. (Πηγή, το λεύκωμα «Τα Ιστορικά Άγραφα»).
Ι. Μ. Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Ι. Μ. Παναγίας Σπηλιάς
Ανήκει στην κοινοτική περιφέρεια του χωριού Κουμπουριανά. Κτισμένη στην εξοχή ενός βράχου, σε υψόμετρο 800 μ., είναι σαν να έχει κρεμασθεί πάνω στον απότομο γκρεμό που προκαλεί δέος στον επισκέπτη. Η Μονή Σπηλιάς έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες του 1821. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, έκανε συχνά πολεμικές συσκέψεις και συμβούλια στη μονή, αφού η θέση της είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Εδώ, στα 1867, η Επαναστατική Κυβέρνηση είχε την έδρα της. Στο χώρο του μοναστηριού συναντάμε δύο ναούς: ο μικρότερος και παλαιότερος, που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θ/κου και ο μεγαλύτερος, που είναι και το καθολικό, τιμάται στη μνήμη της Ζωοδόχου Πηγής. Γύρω από τους δύο ναούς σώζονται κελιά και ο φρουριακός περίβολος. Ο μικρός ναός πρέπει να κτίστηκε στα τέλη του 16ου και να τοιχογραφήθηκε στις αρχές του 17ου αι., ενώ το καθολικό κτίστηκε στα 1736 και τοιχογραφήθηκε λίγο αργότερα. Το τέμπλο του καθολικού φιλοτεχνήθηκε το 1779 από τους τεχνίτες Γεώργιο και Ιωάννη. Στην Δεσποτική εικόνα του Χριστού - Αρχιερέα υπάρχει επιγραφή: «Ελάχιστος Θεόδωρος αγιογράφος από την Μεγαλοβλαχίαν εκ κώμης Βουκουρέστι, έτει ΑΨ ΛΖ (1737)». Σήμερα, το μοναστήρι της Σπηλιάς, την ημέρα της γιορτής του, δέχεται χιλιάδες επισκέπτες όχι μόνον από την περιοχή της Αργιθέας αλλά και από όλη την Ελλάδα. (Πηγή, το λεύκωμα «Τα Ιστορικά Άγραφα»).
Θέματα υποδομών
Ιδιαίτερη βαρύτητα η Ένωση δίνει και στην αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσαν οι πρόσφατες θεομηνίες στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε προ ημερών συνάντηση του προεδρείου της Ένωσης Αγραφιώτικων Χωριών Καρδίτσας και Ευρυτανίας στο γραφείο του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα.
Στη συνάντηση από την πλευρά της Ένωσης, κατατέθηκε σειρά θεμάτων με τεκμηρίωση για έργα υποδομών, αξιοποίηση κτιρίων, πολιτισμού, τουρισμού και του προγράμματος εκδηλώσεων στα πλαίσια του 11ου Συνεδρίου των Αγράφων της Πίνδου.
Αναλυτικά, όπως ανακοινώθηκε, τέθηκε επί τάπητος, η αποκατάσταση οδικών τμημάτων από θεομηνίες ΙΑΝΟΣ και ΝΤΑΝΙΕΛ. Η χρηματοδότηση κατασκευής της γέφυρας ΜΕΓΔΟΒΑ που εντάσσεται στον ο.α Καρδίτσας - Αγρίνιο και υπάρχει ώριμη μελέτη από την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Η χρηματοδότηση αποπεράτωσης του Ορεινού Καταφυγίου Αμαράντου (Δήμου Καρδίτσας) και αξιοποίηση του ως κέντρο ιστορίας πολιτισμού των Αγράφων. Η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών Δήμου Σοφάδων, κατασκηνώσεων Καστανιάς και Δρακότρυπας, κά.
«Τα Ιστορικά Άγραφα» σε ένα λεύκωμα
Είκοσι και πλέον έτη από την πρώτη καλαίσθητη έκδοση του λευκώματος «Άγραφα - Εκκλησίες - Αρχαιολογικοί Χώροι - Παραδοσιακά Κτίσματα» η Ένωση Αγραφιώτικων Χωριών Νομού Καρδίτσας προχώρησε στην επανέκδοση του βιβλίου «Τα ιστορικά Άγραφα - Εκκλησίες - Μοναστήρια - Αρχαιότητες - Πετρογέφυρα - Φυσικό Περιβάλλον - Ιστορικό Πανόραμα». Ύστερα από πολυετή εργασία, κατά την οποία αξιοποιήθηκε ποικίλο υλικό, όπως επιστημονικές εργασίες, άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, µονογραφίες και διαδικτυακές πηγές, µας προσφέρεται ένα έργο στο οποίο δίνονται µε πληρότητα σηµαντικά στοιχεία γνώσης για την ιστορία, τους κοινωνικούς αγώνες των κατοίκων των Αγραφιώτικων χωριών. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Εκτυπωτική Καρδίτσας» σε επιμέλεια του Βασίλη Τσαντήλα.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικά αρχαιολογικά ευρήματα, ναοί και φημισμένα μοναστήρια, ξυλόγλυπτα τέμπλα, θρησκευτικά κειμήλια, πετρόκτιστα τοξωτά γεφύρια, λαογραφικά μουσεία, σπουδαίο φωτογραφικό υλικό από τα Ανταμώματα και τα Συνέδρια των κατοίκων των Αγράφων. Αναδεικνύονται ιστορικά πρόσωπα που έπαιξαν σηµαντικό ρόλο στην ιστορική εξέλιξη της αγραφιώτικης γης. Άνθρωποι που πραγματοποίησαν αξιοσημείωτα έργα, επιστήμονες που διακρίθηκαν στα γράμματα, καλλιτέχνες που αναδείχθηκαν για το έργο τους και κόσµησαν το περιβάλλον. Μέσα από τη συστηματική εργασία μαθαίνουμε στοιχεία που εμβαθύνουν σε μη εύκολα προσιτές πληροφορίες και άγνωστα σε πολλούς στοιχεία σχετικά με την ιδιότητα, τη δράση τους. Δεν πρέπει να διαφεύγει από τη μνήμη μας ότι στον χώρο των Αγράφων, της Δολοπίας, της Αθαμανίας, όπως και όλης της Θεσσαλίας, από τα προϊστορικά χρόνια έως τους κλασικούς, ελληνιστικούς, ρωμαϊκούς, βυζαντινούς και οθωμανικούς χρόνους συνέβησαν σειρά από πολεμικές επιχειρήσεις, λεηλασίες και καταστροφές.
Αναφερόμενος στο 11ο συνέδριο, ο πρόεδρος της Ένωσης κ. Βασίλης Τσαντήλας τονίζει στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων πως η θεματολογία του συνεδρίου αναδεικνύει τον πλούτο της περιοχής, όλες οι εισηγήσεις παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον, προσθέτοντας πως τα Αγραφιώτικα χωριά (120) συνοπτικά έχουν την μεγαλύτερη πληθυσμιακή συρρίκνωση, αν και ο χώρος των Αγράφων προσφέρει τα μέγιστα στην εθνική οικονομία, χάρις στους υδάτινους θησαυρούς των ποταμών Αχελώου, Μέγδοβα, Αγραφιώτη και των λιμνών Πλαστήρα, Σμοκόβου, Κρεμαστών και το ανέγγιχτο φυσικό περιβάλλον.
